Bài cuối: Những bất cập chưa… đề cập

(GLO)- Thời điểm năm 2002, vụ án Công ty XNK là một trong 10 vụ án điểm của cả nước. Tuy vậy, hơn 10 năm trôi qua việc điều tra truy tố, xét xử đến nay chưa có hồi kết. Hơn nữa, ngay tại các phiên tòa trước đó đã cho thấy nhiều bất cập nhưng cơ quan tố tụng chưa đề cập.

Bất cập trong giám định tài chính

Thực tế, nội dung vụ án Công ty XNK có liên quan đến ngân hàng nhưng qua nhiều lần điều tra đều có chung nhận định: “chưa phát hiện có dấu hiệu tội phạm cho nên đó là quan hệ dân sự”. Do đó, trách nhiệm của ngân hàng vẫn còn bỏ ngỏ. Hơn nữa, liên quan đến 2 công văn chỉ đạo để ngân hàng cho vay đến nay vẫn là điều… bí ẩn và không còn nằm trong hồ sơ vụ án.
 

Toàn cảnh phiên tòa phúc thẩm lần 2. Ảnh: L.V.N

Tại phiên tòa sơ thẩm lần 2 (từ ngày 29-9 đến ngày 6-10-2008), bà Nguyễn Thị Thu Hòa-Giám định viên Sở Tài chính cho biết, việc giám định chỉ căn cứ trên các chứng từ mà cơ quan điều tra cung cấp và yêu cầu. Một số chứng từ không “bóc tách” (tức không xác định cụ thể các chi phí thực chi-N.V) thì xác định theo tỷ lệ 50:50 (chẳng hạn bà Kim Chi chịu 50%, bà Kim Phượng chịu 50%). Hơn nữa, một chi tiết rất đáng quan tâm được các luật sư nêu ra là chồng bà Nguyễn Thị Hòa nguyên là cán bộ thuộc Công ty XNK đã nghỉ việc trước thời điểm xảy ra vụ án liên quan đến nợ nần tại công ty này. Vậy có khách quan trong quá trình giám định tài chính hay không. Do đó, các luật sư đã đặt nghi vấn tính chính xác từ kết luận giám định tài chính tại các phiên tòa nhưng vẫn không được xem xét.

Ngay trong cáo trạng cũng thể hiện: “Cơ quan điều tra đã có quyết định trưng cầu giám định riêng về phần chi phí vận chuyển nhưng tổ chức giám định đã từ chối với lý do XN Kim Chi đã không lập phiếu chi trả tiền vận chuyển, không có đối tượng vận chuyển nên chưa đủ cơ sở pháp lý để giám định. Giám định viên tài chính đã có công văn từ chối giám định việc chi trả tiền vận chuyển của Kim Chi”. Hơn nữa, trong kết luận giám định tài chính cũng không thể hiện các khoản chi mua sắm tài sản cố định như: mua đất, sắm ô tô, chi phí vận chuyển và chi phí khác.

Tại phiên tòa ngày 2-10-2008, các luật sư đưa ra một số luận cứ như: Kết luận điều tra xác định trong năm 1999, Kim Phượng đã chi theo yêu cầu của XN Kim Chi số tiền 4.538.263.000 đồng cho các chi phí: bù độ ẩm, điện thoại, điện nước. Đây là chi phí có thật. Nhưng trong kết luận giám định tài chính không có… Cũng trong kết luận giám định tài chính, từ năm 1999 đến 2002, doanh số của XN Kim Chi là 767.763.958.835 đồng, trong đó đã xuất hóa đơn là 763.456.066.396 đồng, số chưa xuất hóa đơn là  4.307.892.439 đồng. Song, bản kết luận giám định tài chính lại xác định doanh số không xuất hóa đơn là 12.249.110.440 đồng; năm 1999, mua vào lượng hàng 12.389,026 tấn nhưng lại bán ra đến 13.480,854 tấn; năm 2000 là 21.819,189 tấn/23.356,153 tấn…
 

Những vấn đề chưa làm rõ

Như đã đề cập, đến ngày 30-5-2002, XN Kim Chi nợ ứng của Công ty XNK gần 43 tỷ đồng. Số tiền nợ này nhỏ hơn nhiều so với tài sản của XN Kim Chi vào thời điểm kết thúc điều tra (lần 2) ngày 18-10-2007 và kết luận điều tra bổ sung ngày 29-7-2008. Qua điều tra lại thì tài sản của XN Kim Chi lớn hơn 61 tỷ đồng. Tài sản này hình thành từ nguồn nào và vì sao không trả nợ cho Công ty XNK và các đối tác vẫn chưa được làm rõ.

Đồng thời, theo bản Kết luận giám định tài chính ngày 30-8-2007 làm cơ sở xác định hành vi phạm tội của Nguyễn Thị Kim Chi có kết luận: Từ năm 2000 đến 2002, Tô Thị Kim Phượng nhận của XN Kim Chi với tổng số tiền là 409.087.283.000 đồng, trong đó nhận tiền ứng và thanh lý để mua hàng nông sản là 406.034.283.000 đồng… Ngược lại, tổng số tiền Tô Thị Kim Phượng chi ứng cho 52 đơn vị bán hàng từ năm 2000 đến 2002 là 404.546.356.800 đồng. Vậy, còn hơn 1,4 tỷ đồng mà bà Kim Phượng chưa chi ứng cho các tổ chức, cá nhân sau khi nhận tiền từ XN Kim Chi đã đi về đâu, có dấu hiệu chiếm dụng hay không vẫn là câu hỏi để ngỏ mà các cơ quan tố tụng vẫn chưa xem xét.

Mặt khác, cùng thời điểm XN Kim Chi không trả nợ cho Công ty XNK dẫn đến Công ty XNK không trả nợ các ngân hàng và các đối tác khác với tổng số tiền hơn 106 tỷ đồng, số nợ này hầu hết thuộc các ngân hàng thương mại trên địa bàn Gia Lai và Quỹ hỗ trợ Bình Định.

Vì sao Công ty XNK liên tục làm ăn thua lỗ từ năm 1999 đến năm 2002 vẫn sử dụng hợp đồng với tài sản khống để vay vốn. Ngay tại buổi họp báo vào ngày 19-9-2008 do Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy chủ trì chuẩn bị đưa ra xét xử vụ án Công ty XNK (lần 2), ông Bùi Văn Lại-Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát Điều tra (Công an tỉnh) đã trả lời với báo giới là sẽ “trả lời sau” xung quanh 2 công văn chỉ đạo để ngân hàng cho vay. Tuy nhiên, đến nay 2 công văn này vẫn đang là… ẩn số!

Lê Văn Nhung