Chương trình cải cách hành chính bộc lộ nhiều hạn chế

Cải cách thủ tục hành chính là một trong 4 vấn đề thuộc nội dung cải cách thể chế của chương trình được Chính phủ xác định là nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá của chương trình cải cách tổng thể.

Thời gian qua, Chính phủ và các ngành, các cấp đã góp phần giải quyết những vấn đề nổi cộm trong lĩnh vực hành chính. Tuy nhiên qua 10 năm thực hiện chương trình cũng bộc lộ nhiều hạn chế.

Một số thủ tục hành chính ban hành không đảm bảo tính hợp pháp, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, xây dựng, gây khó khăn, lúng túng trong quá trình giải quyết, thực thi công vụ của cán bộ, công chức, gây mất đồng thuận, mất niềm tin đối với người dân và doanh nghiệp. Một số nghị định hướng dẫn thi hành luật nhưng trái luật, nghị định cho phép thành lập tổ chức, giao thêm chức năng, nhiệm vụ không phù hợp với luật, đi ngược với mục tiêu tách bạch chức năng quản lý nhà nước với hoạt động sự nghiệp, văn bản dưới luật của Chính phủ, các bộ, ngành, các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương quy định tăng thêm các thủ tục hành chính yêu cầu nộp thêm nhiều giấy tờ không cần thiết trái quy định của luật không những gây mất thời gian chi phí sức lực đối với người dân và doanh nghiệp mà còn không khoa học và thiếu khách quan.

Bà Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại kỳ họp Quốc hội. Ảnh: Duy Hiếu

Thực trạng trên cho thấy ý thức tuân thủ pháp luật của các cơ quan quản lý nhà nước chưa nghiêm, còn tùy tiện, gây phiền hà đối với người dân và doanh nghiệp là một trong những nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt thấp, người dân không mặn mà với việc đăng ký quyền sở hữu nhà ở và hơn 75% nội dung khiếu nại của công dân thuộc lĩnh vực đất đai, 94% nội dung tố cáo thuộc lĩnh vực hành chính. Đề nghị Chính phủ kịp thời hủy bỏ các thủ tục hành chính đã ban hành không hợp pháp, không đúng thẩm quyền, đồng thời kiểm soát chặt chẽ sự cần thiết, tính hợp lý, tính hợp pháp của thủ tục hành chính ngay từ khâu dự thảo ban hành.

Nhiều thủ tục hành chính được ban hành theo hướng có lợi cho cơ quan quản lý nhà nước, chưa tính tới những khó khăn, tốn kém về thời gian tiền bạc, sức lực của người dân, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc kiểm tra hồ sơ chưa đến nơi, đến chốn, chưa hướng dẫn tận tình và thời gian giải quyết hồ sơ không đúng quy định cũng gây nhiều bức xúc đối với người dân và doanh nghiệp. Đề nghị đẩy mạnh sử dụng công nghệ thông tin hiện đại hóa nền hành chính, hạn chế tối đa sự tiếp xúc trực tiếp của người dân, doanh nghiệp với cán bộ, công chức trong quá trình giải quyết, kịp thời xóa bỏ các thủ tục hành chính mang tính quan liêu, rườm rà, hướng nền hành chính đến công khai, minh bạch phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Báo cáo của Chính phủ và các phụ lục kèm theo cho thấy trong 3 lĩnh vực Quốc hội giám sát đơn giản hóa thủ tục hành chính đạt hơn 30%, song tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp chưa đạt mục tiêu đề ra. Cụ thể, có 37/56 nội dung thủ tục hành chính cắt giảm tiết kiệm chi phí thấp hơn nhiều so với 30%. Về mặt khoa học, các thủ tục hành chính có phạm vi tác động lớn chi phí tuân thủ càng cao thì khi cắt giảm càng có ý nghĩa, càng tiết kiệm được nhiều chi phí. Việc đạt và vượt chỉ tiêu đơn giản hóa thủ tục hành chính nhưng chưa đạt chỉ tiêu cắt giảm chi phí chứng tỏ thủ tục hành chính đơn giản hóa trong thời gian qua là chưa đúng chỗ. Hơn nữa khi cắt giảm thủ tục hành chính ngoài tiết kiệm được chi phí của người dân cũng cần đề cập đến tiết kiệm chi phí của Nhà nước, giảm bớt số cán bộ, công chức và thời gian thực hiện.

Vì vậy, tôi đề nghị Chính phủ đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính có tần suất sử dụng cao và chi phí tuân thủ lớn, bổ sung tiêu chí về thời gian được rút ngắn, ngân sách nhà nước được tiết kiệm, số cán bộ, công chức được tinh giản trong cải cách thủ tục hành chính. Đồng thời xây dựng, ban hành Luật Thủ tục hành chính nhằm pháp điển hóa và đặt đúng tầm pháp lý các nội dung thuộc lĩnh vực này. Trước mắt, Quốc hội cần ban hành nghị quyết chuyên đề về nội dung giám sát.