Từ năm 2003 đến nay, trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã đầu tư 42 công trình thủy lợi từ nguồn vốn Trung ương và địa phương với tổng kinh phí 2.092 tỉ đồng, có trên 40 công trình đã hoàn thành đưa vào sử dụng. Hiện đang xây dựng các công trình thủy lợi Ia Mláh tại huyện Krông Pa và Ia Mơr tại huyện Chư Prông; trong đó, công trình Ia Mláh đã ngăn đập, tích nước và xây dựng xong kênh mương, chuẩn bị bàn giao cho địa phương.
Ngay sau khi chặn dòng hợp phần Plei Pai của công trình thủy lợi Ia Mơr, các đơn vị xây dựng đã tổ chức 9 dây chuyền thi công với nhiều phương tiện cơ giới, phấn đấu đắp đập đạt cao trình 211 mét và bắt đầu tích nước vào giữa năm 2010. Ngoài ra còn một số công trình có vốn đầu tư nhỏ thuộc ngân sách huyện và các nguồn vốn khác, nâng tổng hệ thống thủy lợi trong tỉnh lên đến 279 công trình. Nhờ có các công trình thủy lợi phục vụ sản xuất, nên bộ mặt ngành nông nghiệp Gia Lai có nhiều khởi sắc. Từ một tỉnh bị thiếu đói lương thực, nay đã trở thành một tỉnh có nhiều cánh đồng lúa nước 2 vụ, năng suất 8-10 tấn/ha đủ lương thực cho người dân trong vùng. Nông sản xuất khẩu ở Gia Lai khá lớn như mặt hàng: Cà phê, hồ tiêu, cao su, điều, mì, bắp... Trước yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước hiện nay, ngành thủy lợi đã chú trọng đến việc đầu tư xây dựng các công trình cấp nước sinh hoạt, cấp nước cho công nghiệp và nuôi trồng thủy sản.
| Trạm bơm Plei Toan bị hư hỏng sau bão số 11. Ảnh: Anh Khoa |
Trước những biến động ngày càng bất lợi của thời tiết do biến đổi khí hậu toàn cầu gây ra như suy giảm tài nguyên nước, mưa lũ phức tạp hơn, chế độ dòng chảy sông suối sẽ thay đổi theo hướng bất lợi, các công trình thủy lợi sẽ hoạt động trong điều kiện khác với thiết kế, làm cho năng lực phục vụ của công trình giảm.
Mặt khác, các hệ thống thủy lợi xây dựng từ lâu đời đã và đang xuống cấp nghiêm trọng, trong khi nguồn tài nguyên nước đã và đang bị suy thoái cả về số lượng lẫn chất lượng sẽ ảnh hưởng đến việc quản lý, khai thác tài nguyên nước, ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp... Ngành thủy lợi đã xác định nhiệm vụ và mục tiêu đến năm 2020 phải thực hiện được là: Bảo đảm nhu cầu nước tưới cho 7,6 triệu ha gieo trồng lúa, 1,2 triệu ha bắp, rau màu cây vụ Đông; nước cho nuôi trồng thủy sản, chủ yếu là nuôi tôm 0,65 triệu ha; nước sinh hoạt cho 100% dân nông thôn theo tiêu chuẩn hợp vệ sinh; nâng cao mức an toàn phòng, chống và thích ứng với biến đổi khí hậu để giảm thiểu tổn thất do thiên tai bão lũ gây ra; bảo đảm an toàn các công trình hồ chứa, đê kè cống. Riêng tỉnh Gia Lai đảm bảo tưới cho 23.145 ha lúa Đông Xuân và hơn 14.000 ha cây công nghiệp và rau màu các loại.
Nhiều thách thức trước biến đổi khí hậu, ngành thủy lợi đã và đang thực hiện những giải pháp để khắc phục như sau: Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác quản lý khai thác công trình thủy lợi trong tình hình mới; phát huy mọi tiềm lực cơ sở vật chất để vươn lên khai thác tổng hợp các nguồn tài nguyên đất, nước trong các hệ thống thủy nông; đánh giá năng lực tưới tiêu của từng công trình, từng hệ thống công trình một cách chính xác để điều tiết nước và mở rộng khai thác triệt để năng lực các công trình đã có, bổ sung quy hoạch cho phù hợp với yêu cầu tưới tiêu và chuyển đổi sản xuất. Đồng thời rà soát kỹ để điều chỉnh, bổ sung quy trình vận hành các hồ chứa... Tăng cường công tác quản lý đê điều, phòng-chống lụt bão, giữ vững an toàn hồ, đập trong mọi tình huống. Đẩy mạnh công tác xây dựng cơ bản, ưu tiên vốn đầu tư cho các công trình trọng điểm, bảo đảm thi công nhanh gọn, sớm phát huy hiệu quả. Chú trọng việc đầu tư xây dựng đồng bộ giữa đầu mối và kênh mương để phát huy hiệu quả cao; tăng cường công tác quản lý chất lượng, tiến độ công trình và quản lý vốn đầu tư, chống thất thoát lãng phí. Cần coi trọng, đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, quản lý kỹ thuật và đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực.
Những vấn đề đặt ra cho ngành thủy lợi trong thời gian tới là rất lớn, đòi hỏi có sự chỉ đạo tập trung của Đảng và Chính phủ, đồng thời cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành liên quan để đáp ứng được yêu cầu đặt rar
Thanh Việt