Do thủy điện xả lũ?

(GLO)- Liên tiếp những cơn lũ lớn xuất hiện làm thiệt hại hàng chục tỷ đồng ở tỉnh Gia Lai. Chính quyền địa phương chưa có kết luận chính xác về nguồn cơn của việc xảy ra lũ lớn, còn người dân thì vẫn cho rằng lỗi là ở việc xả lũ của các thủy điện. Vậy đâu là nguyên nhân và những thiệt hại, mất mát của người dân ai sẽ đền bù?

Thị xã An Khê-hạ nguồn của công trình thủy điện An Khê-Ka Nak những ngày giữa tháng 11 phải liên tiếp gồng mình chống chọi với những cơn lũ lớn. Nhiều hộ gia đình trở nên trắng tay sau lũ. Những đồng vốn chắt chiu bao năm cùng với việc vay mượn ngân hàng vừa đổ vào xây dựng lại trang trại chăn nuôi bỗng chốc bị cơn lũ dữ cuốn trôi sạch sẽ. Lũ lên nhanh đến nỗi người dân không kịp trở tay, nhiều hộ gia đình đành bất lực nhìn tài sản mình trôi trong dòng lũ dữ.

Đứng trước căn nhà cấp bốn trống hoác bởi mọi thứ tài sản trong nhà vừa bị cơn lũ ngày 14 và 15-11 cuốn trôi, anh Dương Chế (phường Ngô Mây, thị xã An Khê) thẫn thờ: “Trôi hết rồi, trắng tay rồi các anh ạ. Bao nhiêu vật dụng trong nhà trôi hết rồi, khu chuồng nuôi heo cũng bị lũ cuốn sập hết. Về ở khu vực này đã bao nhiêu năm nay, đây là lần đầu xảy ra lũ lớn và nhanh như thế này”.  

Rời ngôi nhà của anh Dương Chế, chúng tôi đến với gia đình bà Trần Thị Liên (thôn Thượng An 3, xã Song An, thị xã An Khê). Ngôi nhà đóng cửa im ỉm, xung quanh cây cối, tường rào đổ sập tan hoang vẫn chưa thể tu sửa lại bởi lấy đâu ra tiền. Anh Võ Văn Vinh (con trai của bà Liên) cho biết: Đầu năm nay, gia đình vay ngân hàng 360 triệu đồng để đầu tư xây dựng khu nuôi heo kết hợp với nuôi gà và vịt. Thế nhưng, sau hai cơn lũ (ngày 7-11 và ngày 14, 15-11) mọi thứ giờ chỉ còn là một đống đổ nát. Đàn heo, gà, vịt đang đến kỳ xuất chuồng bỗng chốc bị cơn lũ cuốn phăng. Hơn 300 triệu đồng của gia đình đã trôi đi hết, giờ không còn gì.
 

Theo nhiều người dân sống lâu năm ở đây thì đây là lần đầu tiên xuất hiện cảnh tượng lũ kinh hoàng như thế này. Bà Vũ Xuân Kỳ (phường Ngô Mây, thị xã An Khê) đã sống ở đây hơn 40 năm cho biết: Đây là cơn lũ lớn nhất và lên nhanh nhất từ khi tôi về đây sống. Lũ lên nhanh khiến chúng tôi không kịp trở tay để vận chuyển đồ đạc, chỉ kịp ẵm cháu chạy lên cao thôi. Đây chắc chắn là do Nhà máy Thủy điện An Khê-Ka Nak xả lũ lớn chứ không thể với lượng mưa như dự báo thì mọi lần nước cũng không ngập cầu sông Ba cả một mét như vậy.

Khẳng định của người dân là có cơ sở khi thông tin về việc Nhà máy Thủy điện An Khê (nằm ở thôn Thuận Sơn, xã Tây Thuận, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định) nằm trong cụm thủy điện An Khê-Ka Nak với công suất 160 MW bị lũ lớn tàn phá gây tê liệt hoàn toàn. Việc Nhà máy Thủy điện An Khê ngừng hoạt động đồng nghĩa với việc hàng triệu m3 nước đổ về sông Côn qua Nhà máy Thủy điện An Khê nay phải đổ về hướng sông Ba. Theo báo cáo của phía Nhà máy Thủy điện An Khê thì sau khi bị lũ tàn phá làm tê liệt, lưu lượng nước xả qua hồ chứa Ka Nak và An Khê là 2.800 m3/s.

Để khẳng định thêm ý kiến của người dân, chúng tôi đã tìm đến Nhà máy Thủy điện An Khê. Lúc chúng tôi đến, công trường ở Nhà máy Thủy điện An Khê tấp nập xe chở cát, đá từ trong nhà máy thủy điện chạy ra. 4, 5 chiếc máy múc lớn hoạt động hết công suất dưới lòng suối ngổn ngang cát đá. Dọc hai bên đường vào nhà máy là những bãi cát lớn được chở từ nhà máy ra. Các lái xe cho biết hiện nước vẫn đang ngập, cát vẫn còn phủ lấp toàn bộ khu tổ hợp Nhà máy Thủy điện An Khê.

Bà Đỗ Thị Huệ-người dân sống ngay cạnh đường gần vào Nhà máy Thủy điện An Khê cho chúng tôi biết: Đã 3, 4 ngày hôm nay nhà máy thủy điện phải thuê hàng trăm người xúc cát vào các bao tải lớn để vận chuyển ra ngoài. Các xe tải lớn ngày đêm chở cát ra đổ đầy đường đấy kìa.

Để nắm rõ tình hình trong nhà máy, chúng tôi đã cố gắng liên hệ với lãnh đạo phía Nhà máy, tuy nhiên mọi nỗ lực đều bị từ chối vì “lãnh đạo giờ đang bận chỉ đạo khắc phục sự cố”.

Được biết, đây không phải là lần đầu thủy điện An Khê-Ka Nak xả lũ gây thiệt hại. Và lần này, trước những thiệt hại nặng nề của người dân, chính quyền tỉnh Gia Lai cần phân định rõ trách nhiệm gây ra lũ do việc thủy điện xả lũ hay do thiên tai để có hướng đền bù những thiệt hại cho người dân, để người dân sớm ổn định cuộc sống.

Thái trần