Theo lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines, tàu tuần duyên 5901 của hải cảnh Trung Quốc dài 165m, hoạt động cách bờ biển tỉnh Zambales khoảng 65 - 70 hải lý vào ngày 5/1, thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Manila (EEZ). Con tàu này được Philippines gọi là "quái vật".
“Chúng tôi ngạc nhiên trước việc Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ngày càng hung hăng khi triển khai con tàu “quái vật” này”, phát ngôn viên Hội đồng An ninh quốc gia Philippines Jonathan Malaya phát biểu trong cuộc họp báo cùng ngày.
Manila gửi công hàm phản đối và yêu cầu tàu Trung Quốc rút khỏi EEZ của Philippines. Đồng thời cáo buộc động thái của Trung Quốc là đe dọa ngư dân nước mình hoạt động xung quanh bãi cạn tranh chấp ở Biển Đông.
Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines cho biết đã triển khai hai tàu lớn nhất của họ để đẩy lùi tàu Trung Quốc.
Động thái mới của Trung Quốc có thể xuất phát từ sự chuyển giao quyền lực sắp tới tại Mỹ, hoặc là hành động thách thức các luật gần đây khẳng định về những quyền trên biển của Philippines, theo Hãng tin Bloomberg.
Về phần mình ngày 13/1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Guo Jiakun khẳng định các hoạt động “tuần tra và thực thi pháp luật” của Lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc là “hợp lý, hợp pháp và không thể bị chỉ trích”.
Quan hệ song phương Trung Quốc và Philippines liên tục leo thang căng thẳng trong những năm qua do các mâu thuẫn liên quan đến chủ quyền trên biển tại Biển Đông.
Trong năm 2024, Trung Quốc và Philippines đã nhiều lần đấu khẩu về các khu vực tranh chấp ở Biển Đông, bao gồm bãi cạn Scarborough.
Phán quyết ngày 12/7/2016, do Hội đồng trọng tài thành lập theo phụ lục VII của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, nhấn mạnh Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để yêu cầu quyền lịch sử đối với các nguồn tài nguyên vượt quá các quyền mà UNCLOS quy định.
Giới phân tích cho rằng, tin tức Trung Quốc điều tàu quái vật ra Biển Đông khẳng định tham vọng vượt ra ngoài lãnh thổ của Bắc Kinh.
Những chiếc tàu “quái vật” này là một phần trong kế hoạch củng cố sức mạnh của hải quân Trung Quốc.