(GLO)- Sau 10 năm thực hiện Nghị định số 200/2004/NĐ-CP của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới các nông-lâm trường quốc doanh, đến nay hầu hết các đơn vị đều đã mang tên gọi mới nhưng hình thức hoạt động vẫn không khác bao nhiêu so với trước khi sắp xếp. Vì vậy, việc tìm kiếm mô hình quản lý phù hợp để các đơn vị thực hiện công tác quản lý bảo vệ tài nguyên rừng vẫn đang được Trung ương, địa phương tiếp tục nghiên cứu.
Theo thống kê của cơ quan quản lý, khu vực 5 tỉnh Tây Nguyên hiện có 56 Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp quản lý 998.523 ha đất lâm nghiệp, 868.009 ha rừng.
Trước khi sắp xếp đổi mới, Gia Lai có 5 nông trường, xí nghiệp, 15 lâm trường, 16 Ban Quản lý Rừng phòng hộ, 1 Vườn Quốc gia và 1 khu bảo tồn. Sau khi thực hiện chuyển đổi, sắp xếp, đổi mới các nông-lâm trường quốc doanh theo Nghị quyết của Bộ Chính trị, đến nay toàn tỉnh có 11 Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp, quản lý 143.506 ha rừng, 3 Công ty TNHH một thành viên Nông nghiệp, quản lý 3.713 ha, 20 Ban Quản lý Rừng phòng hộ, quản lý 305.165 ha, Vườn Quốc gia Kông Ka Kinh 41.780 ha, Khu Bảo tồn Thiên nhiên Kông Chơ Rang quản lý 15.446 ha, các xã quản lý 344.463 ha.
| Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh làm việc tại Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Kon Chiêng. Ảnh: N.D |
Tuy nhiên, hoạt động của các đơn vị sau sắp xếp, đổi mới vẫn không khác bao nhiêu so với trước khi sắp xếp nên việc quản lý, chăm sóc, bảo vệ, khai thác rừng vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc.
Ông Lê Văn Cậy- Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Kon Chiêng cho biết: “Hoạt động theo mô hình công ty TNHH một thành viên do UBND tỉnh làm chủ sở hữu, nhưng cơ chế vẫn như trước đây là nửa kinh doanh nửa công ích, khai thác gỗ và lâm sản do Nhà nước giao. Vì vậy Công ty không chủ động trong sản xuất kinh doanh, không tự chủ được tài chính và đặc biệt vẫn làm một số nhiệm vụ công ích.
Bên cạnh đó, cơ chế vay vốn để đầu tư trồng rừng sản xuất gặp rất nhiều khó khăn, vì hầu hết các đơn vị đều không có tài sản thế chấp. Trong khi vốn nhà nước đầu tư rất nhỏ giọt nên việc quy hoạch cắm mốc ranh giới đất đai cũng không thể thực hiện vì thiếu kinh phí… Theo ông Cậy, muốn các đơn vị hoạt động hiệu quả, Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ đặc thù như: giảm thuế tài nguyên rừng tự nhiên, thuế thu nhập doanh nghiệp; cấp bổ sung vốn điều lệ, hàng năm giao chỉ tiêu khai thác gỗ rừng tự nhiên ổn định…
Nếu nhìn nhận một cách thẳng thắn về hoạt động của các công ty TNHH một thành viên lâm nghiệp sau 10 năm sắp xếp, đổi mới thì vẫn chỉ là “bình mới… rượu cũ”, việc sắp xếp đổi mới diễn ra đã lâu nhưng vẫn đang loay hoay tìm mô hình quản lý thích hợp.
| Rừng ngày càng bị mất. Ảnh: Bích Hà |
Tại buổi làm việc với Công ty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Kon Chiêng mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Thế Dũng cho rằng: “Chuyển đổi, sắp xếp, đổi mới các nông-lâm trường quốc doanh sang công ty TNHH một thành viên lâm nghiệp trong thời gian qua giống như một vòng lẩn quẩn, cứ chuyển đổi từ lâm trường sang công ty lâm nghiệp rồi lại đổi tên thành công ty TNHH một thành viên… Vì vậy, việc quản lý rừng vẫn chưa ổn và người dân sống gần rừng chưa được hưởng lợi nhiều từ rừng. Muốn chuyển đổi hiệu quả nên chăng cần xem lại mô hình quản lý. Có thể trả lại tên lâm trường như trước đây như vậy sẽ ổn định hơn so với tên gọi hiện nay”.
Trong chuyến khảo sát mới đây về công tác sắp xếp, đổi mới các nông-lâm trường quốc doanh tại địa bàn 2 tỉnh Gia Lai, Đak Lak, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh cho rằng: Khó khăn trong sắp xếp, đổi mới các nông-lâm trường quốc doanh là thực trạng gần như phổ biến dù mức độ khác nhau. Sau khi chuyển đổi, các đơn vị đã có nhiều cố gắng trong công tác giữ rừng, sản xuất kinh doanh nhưng kết quả vẫn còn rất nhiều hạn chế.
Mô hình quản lý hiện nay đang rất lúng túng và còn nhiều bất cập về cơ chế, chính sách. Sắp tới, các địa phương nên tìm ra mô hình quản lý lâm nghiệp cho từng loại rừng để khai thác bền vững; các bộ ngành liên quan cần tìm ra được mô hình chung nhất để các nông-lâm trường sau khi sắp xếp, đổi mới sẽ hoạt động hiệu quả hơn.
Nguyễn Diệp