Hoạt động dạy thêm, học thêm giúp củng cố kiến thức cho học sinh học chưa tốt trên lớp và những em có hoàn cảnh khó khăn; bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh có năng khiếu; đồng thời, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình trạng lợi dụng việc dạy thêm, ép học sinh của mình đi học bằng nhiều cách để có thêm thu nhập hầu như đã trở thành phổ biến và gây ra nhiều hệ lụy. Vì vậy, sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) ban hành Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm với nhiều điểm mới, sát hơn với thực tiễn thì cả xã hội đều cơ bản đồng tình và kỳ vọng việc thực hiện lần này có hiệu quả, thực chất.
Sau gần 1 tháng Thông tư số 29 của Bộ GD-ĐT có hiệu lực (từ ngày 14-2-2025), tình trạng dạy thêm, học thêm trái quy định trên địa bàn tỉnh đã giảm hẳn. Bởi lẽ, Thông tư về dạy thêm, học thêm lần này rõ ràng, mạnh mẽ, linh hoạt và có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Nhiều giáo viên đồng thuận với quy định mới đã thông báo cho học sinh nghỉ học thêm; một số khác tạm dừng ngay việc dạy thêm và gấp rút hoàn tất thủ tục đăng ký dạy thêm theo đúng quy định.
Đáng chú ý, nhiều trường học đã thay đổi thời khóa biểu, sắp xếp lại kế hoạch giảng dạy để nghỉ ngày thứ bảy và lên kế hoạch bổ trợ cho học sinh cuối cấp nắm vững kiến thức, kỹ năng làm bài thi mà không thu tiền; tạo sự phấn khởi trong học sinh lẫn phụ huynh.
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn một bộ phận nhỏ giáo viên cho học sinh nghỉ học thêm tạm thời và nghe ngóng, tìm cách tiếp tục dạy thêm dưới nhiều hình thức biến tướng khác nhau. Chẳng hạn như: xuất hiện thêm nhiều lớp học mới trong các con hẻm sâu hay trong khách sạn, nhà nghỉ do giáo viên thuê để tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng; dạy học thêm theo hình thức online thay vì tập trung tại nhà thầy-cô giáo...
Chị T.T.H. (phường Hoa Lư, TP. Pleiku) chia sẻ: ‘‘Trước đây, tôi phải đưa con đến nhà cô học với mức học phí 400.000 đồng/tháng. Giờ đây học qua online, con học ở nhà không phải đưa đón, học phí được giảm một nửa’’. Còn anh N.X. (phường Hội Thương, TP. Pleiku) thì cho hay: ‘‘Hàng ngày, tôi vẫn phải chở cháu đi học thêm. Chỉ khác nhau, trước đây học tại nhà cô, nay học ở nhà... hàng xóm. Khi đưa đón cháu, tôi phải đứng xa chỗ học để không bị phát hiện’’.
Theo các chuyên gia giáo dục, có nhiều nguyên nhân dẫn đến những lệch lạc trong dạy thêm, học thêm hiện nay. Chẳng hạn, chương trình quá tải, khó “tiêu hóa” cho cả giáo viên và học sinh; thầy cô chưa phát huy hết năng lực giảng dạy tại lớp và kết hợp với năng lực tự học của học trò tại nhà; công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và tuyển sinh đổi mới chưa căn bản, còn nặng về kiểm tra kiến thức... Tất cả tạo ra áp lực cho học sinh và phụ huynh.
Ngoài ra, mặt trái của cơ chế thị trường và giá trị cuộc sống thay đổi, thêm vào đó là vấn nạn ‘‘chạy tiền’’ của một bộ phận người dân đã ảnh hưởng đến môi trường giáo dục, làm cho đạo đức của không ít giáo viên thay đổi, tìm mọi cách dạy thêm để có thu nhập, coi nhẹ lương tâm, danh dự và trách nhiệm của một nhà giáo đối với học trò và xã hội.
Bên cạnh đó, nhiều trường học không nghiêm minh, buông lỏng kỷ cương, kỷ luật, dung túng cho giáo viên, cán bộ quản lý sai phạm. Còn phụ huynh thì chạy theo thành tích học tập của con, muốn lấy điểm cao trong học bạ để vào các trường danh tiếng ở bậc học trên, tự nguyện cho con học thêm; thậm chí có người sợ con bị giáo viên ‘‘dìm’’ nếu không đưa con đến nhà giáo viên học thêm...
Vậy làm thế nào để việc quản lý về dạy thêm, học thêm theo tinh thần Thông tư số 29 đi vào thực chất? Không ít giải pháp đã được các chuyên gia và nhà giáo dục đề xuất. Đầu tiên, việc kiểm tra, đánh giá, thi cử phải thực chất, giảm áp lực. Cùng với đó, có chính sách để giáo viên an tâm với nghề.
Nếu đời sống giáo viên không được cải thiện; công tác kiểm tra, đánh giá, thi cử vẫn như cũ, dựa chủ yếu vào nội dung, kiến thức ghi nhớ; bệnh thành tích không được kéo giảm; buông lỏng kỷ cương, kỷ luật nhà trường, không có chế tài cụ thể đối với những giáo viên dạy thêm sai phạm, không đặt danh dự của nhà giáo lên trên tất cả... thì vấn đề lạm dụng học thêm vẫn sẽ tiếp diễn, tình trạng dạy thêm, học thêm trái quy định khó mà chấm dứt.
Trong lúc chờ đợi những lộ trình tiếp theo của Chính phủ, Bộ GD-ĐT, việc cần làm hiện nay là góp ý vào dự thảo Quy định về dạy thêm, học thêm trên địa bàn tỉnh để có được một văn bản hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng và thực sự đi vào cuộc sống.