Đó là câu hỏi được gởi đến Ủy ban thường vụ Quốc hội của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội hôm qua
Trong báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội hôm qua, 21.4, về vấn đề xuất khẩu gạo, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội kiến nghị cần làm rõ việc Tổng cục Hải quan mở hệ thống thông quan hàng hóa tự động để doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo đăng ký tờ khai lúc 0 giờ ngày chủ nhật 12.4 có dấu hiệu tiêu cực, lợi ích nhóm hay không; đã tuân theo đúng quy định tại điều 18 luật Quản lý ngoại thương hay chưa.
Ngoài ra, cần sớm có biện pháp cho thông quan ngay đối với các lô hàng gạo xuất khẩu của các doanh nghiệp đã được kê khai và đang nằm tại cảng trước ngày 24.3. Sau khi giải quyết hết số lượng gạo tồn đọng này mà vẫn còn chỉ tiêu xuất khẩu thì mới mở tờ khai tiếp, để không gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Chính phủ cần sử dụng các biện pháp trong điều hành xuất khẩu gạo theo quy luật thị trường, tránh giật cục, bị động và có lộ trình hợp lý, công khai, minh bạch để không gây khó khăn, bức xúc cho người dân và doanh nghiệp như trong thời gian vừa qua.
Cũng hôm qua, Bộ Công thương đã có báo cáo gửi Thủ tướng, trong đó có giải trình về việc Bộ Tài chính “tố” bộ này không tiếp thu ý kiến về xuất khẩu gạo. Bộ này cho hay, Bộ Tài chính đề xuất chỉ cho phép xuất khẩu gạo nếp, gạo đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm; tiếp tục tạm dừng xuất khẩu gạo tẻ thường, để “bảo đảm mua đủ gạo dự trữ quốc gia”. Theo Bộ Công thương, đề xuất này không thể tiếp thu, bởi vì: “Cấm xuất khẩu gạo để buộc người dân, doanh nghiệp phải bán gạo cho dự trữ quốc gia là việc không nên làm, nhất là trong bối cảnh họ đang phải chịu rất nhiều tác động tiêu cực do dịch bệnh gây ra”. “Đề xuất dừng xuất khẩu trên cơ sở phân biệt gạo tẻ và các loại gạo khác có thể sẽ dẫn đến rủi ro về đạo đức và là mảnh đất màu mỡ cho lợi ích nhóm và tham nhũng phát triển bởi bằng mắt thường, rất khó phân biệt giữa gạo tẻ (loại cấm xuất khẩu) và gạo thơm - là loại được phép xuất khẩu”, báo cáo của Bộ Công thương viết. “Cách giải quyết phù hợp nhất, được người dân và doanh nghiệp đồng tình ủng hộ, là tiếp tục cho xuất khẩu gạo, bao gồm cả gạo tẻ nhưng có sự kiểm soát chặt chẽ, minh bạch về số lượng để bảo đảm an ninh lương thực trong bối cảnh dịch bệnh, hạn hán và xâm nhập mặn”, Bộ Công thương cho biết.
Về ý kiến Bộ Tài chính cho rằng, phương thức điều hành “đăng ký tờ khai trước được xuất trước” (FCFS) là bất cập và đề nghị thay thế bằng đấu thầu hạn ngạch hay phân bổ hạn ngạch cũng không được Bộ Công thương tiếp thu, báo cáo của Bộ Công thương nói rằng, “trong cả 2 lần góp ý cho báo cáo của đoàn kiểm tra và Bộ Công thương, Bộ Tài chính đều không có ý kiến về các "bất cập" của phương thức FCFS trong điều hành hạn ngạch”.
Bộ Công thương khẳng định phương thức FCFS, nếu được bàn bạc, phối hợp nghiêm túc với các bộ như chỉ đạo của Thủ tướng, qua đó bổ sung thêm một số giải pháp kỹ thuật đơn giản như bắt buộc phải khai báo đồng thời tên tàu và số hiệu container trên tờ khai online, và không cho phép sửa đổi các thông tin này, sẽ giúp giảm đáng kể tình trạng khai giữ chỗ.
Chí Hiếu-Lê Hiệp (Thanh Niên)