(GLO)- Người trồng mía ở các huyện thị phía Đông-Nam tỉnh Gia Lai kêu trời bởi không thể chở mía đến các nhà máy khác mà chỉ bán cho Công ty cổ phần Mía đường Nhiệt điện. Lý do đơn giản là Thanh tra giao thông tỉnh luôn canh các ngả đường xử phạt nặng những xe mía chở bán nơi khác, còn xe mía vào bán cho Nhà máy đường Ayun Pa thì vô tư quá khổ quá tải.
Người trồng mía bị làm khó
Phía Đông-Nam tỉnh là các huyện Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa và thị xã Ayun Pa có vùng nguyên liệu mía trên 6.800 ha, sản lượng bình quân 42.000 tấn/năm. Hơn chục năm trước tỉnh Gia Lai đã liên kết với một doanh nghiệp nước ngoài xây dựng nhà máy đường Ayun Pa, sau này được cổ phần hoá, nhà máy này thuộc Công ty cổ phần Mía đường nhiệt điện (Công ty CP MĐ-NĐ) do Ngân hàng Sacombank giữ cổ phần chi phối.
| Xe chở mía vào Nhà máy Đường Ayun Pa luôn quá tải quá khổ song không bị xử phạt. Ảnh: Huỳnh Kiên |
Đặc điểm thời tiết và Công ty CP MĐ-NĐ không làm tốt chính sách tạo giống rải vụ nên mía chín hàng loạt cùng thời điểm trước và sau tết Nguyên đán, dẫn đến áp lực lớn cho người nông dân và khâu chế biến. Cả ngàn ha mía đến kỳ thu hoạch, nếu không đốn kịp, mía trổ cờ, năng suất sụt giảm. Mía không thu hoạch kịp còn ảnh hưởng đến sản lượng vụ sau. Vì thế nhu cầu được bán mía của người dân tăng cao trong khi công suất Nhà máy đường Ayun Pa chỉ tiêu thụ được 3.200 tấn mía cây/ngày. Một số người dân muốn bán mía ra bên ngoài để lấy tiền giải quyết việc chi tiêu dịp tết, trả nợ… không thể bán cho Nhà máy Đường Ayun Pa đành chở mía đến các nhà máy cách đó cả trăm cây số để bán. Nhà máy Đường Kon Tum hay Phú Yên thường thu mua mía nguyên liệu này giá cao hơn khoảng 4 triệu đồng/xe mía nhưng người dân thì khó chở mía đi.
Vừa qua chúng tôi nhận được đơn của 17 hộ dân ở huyện Phú Thiện phản ánh về việc xe mía của họ chở ra khỏi địa bàn bị Thanh tra giao thông Gia Lai xử phạt nặng về hành vi quá khổ quá tải, trong khi đó các loại xe khác như xe chở sắn, chở đá cũng quá khố quá tải lại ít bị xử lý. Đặc biệt xe mía chở quá khổ nếu đem bán cho Nhà máy Đường Ayun Pa thì không hề bị xử phạt. Sự bất công của Thanh tra giao thông khiến người dân nghi ngờ có chuyện không minh bạch.
Việc không bán được mía đúng thời vụ, đồng thời mùa nắng nóng bắt đầu, mà tập quán hun khói bắt chuột của đồng bào làm năm nào cũng có hàng trăm ha mía bị cháy khiến người trồng mía đứng ngồi không yên. Chỉ 2 tháng 12-2011 và đầu tháng 1-2012 đã có 156 ha mía cháy, mỗi ha thiệt hại ít nhất 20 triệu đồng. Anh Trần Văn Dân (46 tuổi) ở xã Ia Yeng- huyện Phú Thiện chết do chữa cháy mía.
Nhà máy đường Ayun Pa muốn độc quyền vùng nguyên liệu
Theo ông Hồ Đắc Dũng- Phó Tổng Giám đốc Công ty CP MĐ-NĐ thì 80% các hộ trồng mía thuộc vùng nguyên liệu Đông-Nam này có ký hợp đồng mua bán nguyên liệu với nhà máy. Như vậy còn hàng trăm hộ dân với hơn 1.000 ha mía không ký hợp đồng, không nhận đầu tư của Nhà máy Đường Ayun Pa, nhưng Nhà máy đường Ayun Pa không muốn họ bán ra ngoài. Năm nào cũng thế khi dân chở mía đi bán nơi khác là Nhà máy đường Ayun Pa lại làm ầm ĩ chuyện “tranh mua tranh bán”.
Ngày 28-12-2011 UBND tỉnh chủ trì hội nghị để chỉ đạo xử lý việc mía bị đốt cháy, tranh mua tranh bán nguyên liệu mía tại khu vực này. Trong các giải pháp của tỉnh đưa ra có đề nghị: Sở GTVT chỉ đạo Thanh tra giao thông phối hợp với Cảnh sát giao thông triển khai ngay việc tuần tra kiểm soát xử lý vi phạm đối với các xe mía quá khổ quá tải, kiên quyết buộc phải hại tải và xử lý theo quy định của pháp luật.
Thanh tra giao thông Gia Lai đã làm đúng tinh thần yêu cầu này, song chỉ xử lý xe mía chở đi xuống Phú Yên hay lên Kon Tum còn xe chở vào Nhà máy đường Ayun Pa thì lại làm ngơ. Vì sao từ nhiều năm nay xe mía quá tải quá khổ vào Nhà máy đường Ayun Pa không bị xử lý, ông Võ Văn Văn- Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải cho rằng do chưa có kế hoạch, do quốc lộ 25 đoạn qua đèo Tô Na đang làm, sợ xe quá tải đi hư đường…
Ông Phạm Nhuần- Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Thiện- nơi vùng nguyên liệu mía chiếm đến 3.500 ha cho rằng: Giữa Nhà máy Đường Ayun Pa và người nông dân cần hài hoà lợi ích với nhau. Đối với các hộ nhận đầu tư và ký hợp đồng thì cần bán đầy đủ cho Nhà máy như cam kết. Đối với những hộ không ký hợp đồng với Nhà máy đường Ayun Pa thì các cơ quan chức năng cần tạo điều kiện thuận lợi cho họ bán theo cơ chế thị trường.
Huỳnh Kiên