Âm nhạc mùa lễ hội bị chi phối bởi một số lượng tương đối nhỏ các bản thu âm nổi tiếng - “All I Want for Christmas Is You” của Mariah Carey, “Jingle Bell Rock” của Bobby Helms, “Rockin' Around the Christmas Tree” của Brenda Lee - và điều đó không đổi sau rất nhiều năm.
 |
| Mariah Carey - chủ nhân bản hit nổi tiếng thế giới "All I want for Christmas is you" thường được mệnh danh là "Nữ hoàng Giáng sinh". Ảnh: AFP |
Nghe là thấy Giáng sinh
Giáng sinh là một trong số ít thời điểm - có lẽ bởi vì hầu hết mọi người dành thời gian này cho bạn bè hoặc gia đình - khi tất cả chúng ta nghe cùng một bài hát. Hiện âm nhạc trực tuyến sẵn có nhiều hơn bao giờ hết nhưng ông già Noel dường như ưu ái cho những sản phẩm kinh điển hàng chục năm tuổi.
Trong những năm qua, kinh doanh âm nhạc đã trở nên ít phụ thuộc hơn vào những bản hit lớn nhất. Tuy nhiên, tháng 12 là ngoại lệ, cây viết Glenn Peoples của Billboard nhận định. Trong mùa lễ hội năm 2022, tính đến 8.12, 50 bài hát mùa lễ hội hàng đầu chiếm 34,3% tổng số lượt phát từ 10.000 danh sách bài hát lễ hội hàng đầu - tỉ lệ đương đương như khi Billboard xem xét âm nhạc mùa lễ hội vào tháng 12.2019.
Con số này không hề bất ngờ. Danh sách những bài hát mùa lễ hội chịu chi phối bởi một số lượng nhỏ các bản thu âm đã trở thành danh mục yêu thích lâu dài. “All I Want for Christmas Is You” của "nữ hoàng Giáng sinh" Mariah Carey đạt vị trí quán quân trên Billboard Hot 100 hàng năm kể từ năm 2019. Thứ tự của một số bài hát tiếp theo cũng không thay đổi: “Rockin' Around the Christmas Tree” của Lee, “Jingle Bell Rock" của của Helms, “Have a Holly, Jolly Christmas” của Burl Ives, và “It’s The Most Wonderful Time of the Year” của Andy Williams. Ngoài “All I Want for Christmas”, tất cả những bài hát kể trên đều được thu âm trước năm 1964.
Những bản nhạc lễ hội mới sáng tác hiện nay khó có thể vượt qua những bản nhạc kinh điển đó. Ở tuổi 28, “All I Want for Christmas” của Mariah Carey là ngoại lệ so với các ca khúc thường từ 50 tuổi trở lên. “Last Christmas” của Wham!, hiện đứng thứ 5 về lượng phát thanh theo yêu cầu, có tuổi đời tương đối trẻ - 38 năm. Trong danh sách nhạc mùa lễ hội, cũng có một số "mầm non" ít ỏi lọt vào top 10 là “Santa Tell Me” của Ariana Grande và “Underneath the Tree” của Kelly Clarkson, đều chưa tới 10 năm tuổi.
Tác phẩm kinh điển dành cho kỳ nghỉ lễ của Mariah Carey, “All I Want for Christmas Is You” là món quà tuôn mãi dành tặng cho các tác giả và hãng thu âm. Năm 2021, bản thu âm chính của bài hát mà Carey đồng sáng tác với Walter Afanasieff, tạo ra 1,747 triệu đơn vị tiêu thụ bài hát ở Mỹ, theo Luminate. Trong đó, 48.000 lượt tải xuống bản nhạc, 200 triệu lượt phát audio theo theo yêu cầu, 52,5 triệu lượt phát video theo yêu cầu... Kết hợp lại, những lượt phát và tải xuống đó đã mang tới 1,36 triệu USD cho Mariah Carey và hãng Sony Music, theo ước tính của Billboard.
Tuy nhiên, Mỹ chỉ chiếm 51% doanh số tải xuống và 30,7% lượng phát trực tuyến theo yêu cầu của ca khúc kinh điển cho Giáng sinh này. Do vậy, trên toàn cầu và tính đến tổng số 94.000 lượt tải xuống bài hát và 823 triệu lượt phát trực tuyến, Billboard ước tính năm 2021 bản thu âm chính bài hát của Mariah Carey đã mang về gần 4,5 triệu USD, trong khi tiền bản quyền phát sóng mang về 1,66 triệu USD khác. Kết hợp lại, tổng doanh thu toàn cầu và tiền bản quyền phát sóng của “All I Want for Christmas Is You” là 6,16 triệu USD. Về doanh thu thu âm, Billboard ước tính tiền bản quyền của Carey là 1,55 triệu USD, Sony là 2,95 triệu USD. Về bản quyền xuất bản, nữ ca sĩ là một trong hai người viết bài hát - người còn lại là Afanasieff - vì vậy nếu mỗi người viết 50%, điều đó có nghĩa là phần tiền xuất bản của Carey là khoảng 830.000 USD.
Con số ước tính trên chưa bao gồm các phiên bản hát lại của bài hát “All I Want for Christmas Is You” và doanh thu từ bất kỳ thỏa thuận tài chính nào được thực hiện cho các chương trình truyền hình đặc biệt Giáng sinh và nhạc phim từ các chương trình truyền hình đó.
Năm nay, nữ ca sĩ sinh năm 1970 khuyến khích mọi người bắt đầu nghe khúc ca vui nhộn của mình từ ngay sau lễ Halloween. “Thời khắc đã điểm" - Carey viết ngày 1.11 kèm hình ảnh về Giáng sinh. Chỉ vài ngày trước đó, chủ nhân bản hit nổi tiếng thế giới "All I want for Christmas is you’ Mariah Carey thua trong một vụ kiện về tìm cách đăng ký độc quyền sở hữu danh hiệu “Nữ hoàng Giáng sinh” để làm nhãn hiệu cho một loạt sản phẩm bao gồm album, nước hoa, phụ kiện thú cưng, kính râm... bởi vấp phải sự phản đối của nhiều nghệ sĩ hát nhạc Giáng sinh khác.
Và những nỗi ám ảnh
Mùa Giáng sinh được cho là thời điểm tuyệt vời nhất trong năm cho buôn bán và các nhân viên bán lẻ bị mắc kẹt trong những cửa hàng, nhà hàng và quán bar với những bài hát kinh điển mùa lễ hội liên tục vang lên. Mùa mua sắm 2023 bắt đầu sớm và những người bị ép phải nghe những giai điệu rộn ràng cũng vậy. Bạn nghĩ gì khi nghe đi nghe lại một ca khúc, suốt cả ngày dài làm việc? Một nỗi ám ảnh thực sự.
Tháng 12, Wall Street Journal có bài viết tựa đề: "All They Want For Christmas Is to Stop That Mariah Carey Song" (tạm dịch: Tất cả những gì họ cần cho Giáng sinh là dừng bài hát đó của Mariah Carey" - chơi chữ từ tên bản hit Giáng sinh hiện đại ăn khách nhất này.
Christian Graham - nhân viên cửa hàng đồ ăn nhanh ở Chicago, Mỹ, chia sẻ: “Quá đủ rồi. Quá ngưỡng nhất định, tôi có thể phát điên mất". Siêu hit “All I Want for Christmas is You” được phát liên tục tại nơi anh làm việc. Khi nghe thấy giọng Mariah Carey cất lên, nhân viên 19 tuổi này bật một chiếc quạt công nghiệp và đứng đó với mong mỏi tiếng quạt át đi bất cứ thứ âm nhạc gì đang phát ra trên radio. Trong khi đó, Kiyah Coleman, làm việc tại một cửa hàng thiết bị ở London, Anh né vào phòng chứa hàng để tránh bị ép nghe Mariah Carey. “Ngay khi nghe đoạn mở đầu, tôi đã thốt lên "Trời ơi"" - cô nói.
Có những điều khiến các nhạc phẩm kinh điển Giáng sinh trở thành nỗi ám ảnh. Có một chủ đề Reddit kêu gọi “một khoảnh khắc im lặng” dành cho tất cả những nhân viên bán lẻ trung thành. Trong chủ đề tương tự, trong những ngày gần đây, các nhân viên thảo luận về những phiên bản nhạc Giáng sinh “thực sự kinh hoàng". “Một năm nọ, cửa hàng tôi làm việc phát danh sách phát 5 phiên bản khác nhau của "Jingle Bells". Tới giờ tôi vẫn muốn xử người đã tạo ra danh sách nhạc đó" - một người dùng Reddit nhớ lại.
Rolling Stone đã xếp hạng 20 bài hát Giáng sinh tệ nhất vào năm ngoái và ví von phần trình diễn “The Little Drummer Boy” của Jessica và Ashlee Simpson là “trấn nước âm nhạc”(trấn nước là hình thức tra tấn). Ở British Columbia, Canada, sau khi làm việc trong 2 mùa lễ hội tại một cửa hàng tạp hóa, Lenelle Kutzner, thật sự "phát ớn" bản nhạc pop cổ điển năm 1984 “Last Christmas” của Wham!. Nhân viên 25 tuổi này chia sẻ, bài hát đó phát mọi lúc, mọi nơi, kể cả trong nhà vệ sinh. “Bạn chẳng thể có lấy nổi một giây bình yên. Tôi thực sự sợ nó" - Kutzner nói.
Ít nhất 3 kiến nghị trên Change.org tìm cách loại bài hát kinh điển từ năm 1994 “All I Want for Christmas is You”. Một thỉnh cầu lên Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ đề nghị cấm phát sóng trên đài phát thanh và gọi bài hát này là “tai ương của người mua sắm, nhân viên bán lẻ và khách tản bộ”. Laura Garrison, tổng giám đốc của Stoneleigh P, một quán bar ở Dallas, cấm bài hát của Mariah Carey trước tháng 12. "Cô ấy là người thống lĩnh Giáng sinh còn tôi là người lãnh đạo ở quán bar này" - bà Garrison nói. Nếu khách hàng bật bài hát này trên máy phát tự động trước ngày 1.12, nhân viên pha chế của Stoneleigh P sẽ bỏ qua bài hát bằng điều khiển từ xa. Quyết liệt hơn, bà Garrison treo dòng thông báo về “All I Want for Christmas is You” được viết hoàn toàn bằng chữ in hoa rằng: "Sau 1.12, bài hát này chỉ được phép hát một lần một đêm".
Nhân viên bán lẻ Matt Martinez làm việc tại một cửa hàng ở Dallas, Mỹ chuyên bán khăn trải giường, đệm và đồ nội thất phòng ngủ, không bận tâm đến Mariah Carey mà là những ca sĩ có giọng chói tai, những người cover những bài hát khiến anh ớn lạnh. Chàng trai 20 tuổi cho hay, những bản cover bài “Mele Kalikimaka” - bài hát Giáng sinh có chủ đề Hawaii nổi tiếng do Bing Crosby trình bày - khiến anh muốn phát điên nhất. Gần đây, Matt Martinez đã chịu đựng 3 phiên bản của ca khúc trong một ca làm việc kéo dài 7 giờ.
Greg Larsen, 32 tuổi và sống ở Tampa, từng làm việc tại một số cửa hàng trung tâm thương mại trước khi chuyển sang làm việc trong ngành công nghệ vẫn chưa thôi ám ảnh về những nhạc phẩm Giáng sinh. Trong trí nhớ của anh, nỗi phiền muộn đặc biệt là một phiên bản “Sleigh Ride” của Ronettes, trong đó tiếng ngựa hí, vó ngựa khua lọc cọc cùng tiếng chuông leng keng nữa. Greg Larsen nhớ lại, từng có một ngày tốt lành khi loa bị hỏng và cửa hàng cuối cùng cũng có một buổi tối yên tĩnh. “Người khác nghĩ đó là điều kỳ lạ có còn tôi thì có một thời gian tuyệt vời" - anh nói.
Theo Liên Hà (LĐO)
