Diễn văn tại buổi lễ nêu rõ: Để làm thất bại âm mưu đưa miền Bắc trở về “thời kỳ đồ đá” bằng chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, Bộ Quốc phòng đã ban hành Quyết định số 01/QPQĐ thành lập Trung đoàn cao xạ dã chiến 57 mm (tiền thân của Lữ đoàn Pháo phòng không 234 ngày nay). Ngày 1-5-1963, tại thôn Bảo Sơn, xã Hạnh Phúc, thị xã Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc Trung đoàn chính thức được thành lập. Đơn vị được giao nhiệm vụ sang phối hợp với bộ đội Pha thét (Lào) cơ động phục kích đánh máy bay Mỹ bảo vệ đường số 7, là tuyến giao thông huyết mạch nối tỉnh Xiêng khoảng (Lào) với tỉnh Nghệ An (Việt Nam). Từ tháng 7-1965 đến năm 1972, Lữ đoàn đã chiến đấu bảo vệ Thủ đô và cơ động chiến đấu trên 18 tỉnh miền Bắc.
Tháng 1-1973, Lữ đoàn được lệnh cơ động vào chiến trường B3, có nhiệm vụ bảo vệ vùng giải phóng ở các tỉnh Gia Lai, Kon Tum và Đak Lak. Trong chiến dịch Tây Nguyên, Lữ đoàn đã liên tục chiến đấu trong đội hình binh chủng hợp thành từ Đức Lập qua Buôn Mê Thuột dọc đường 21 đến Nha Trang, Cam Ranh. Vượt qua gian khổ, hy sinh, cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và đã bắn rơi 37 máy bay các loại của địch trong đó có 13 chiếc rơi tại chỗ.
 |
Các đại biểu tham dự buổi lễ. Ảnh : Vĩnh Hoàng |
Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Lữ đoàn được Quân đoàn giao nhiệm vụ cơ động từ Cam Ranh về Đông Nam bộ chiến đấu trong đội hình binh chủng hợp thành chi viện cho Sư đoàn 10 làm nhiệm vụ thọc sâu chiến dịch đánh chiếm sân bay Tân Sơn Nhất, sau đó phát triển đánh chiếm Bộ Tổng Tham mưu ngụy. Trong 18 ngày cơ động chiến đấu ác liệt, Lữ đoàn đã đánh 27 trận (gồm 12 trận đánh máy bay, 15 trận đánh địch mặt đất), đánh 150 tốp với 230 lượt máy bay của địch, bắn rơi 3 chiếc máy bay, cùng các đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Sau khi Đất nước thống nhất, đơn vị giúp các địa phương xây dựng chính quyền, làm nhiệm vụ quốc tế và cơ động lực lượng bảo vệ biên giới phía Bắc. Trải qua 60 năm, xây dựng, chiến đấu trưởng thành, Lữ đoàn và 1 đại đội vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 7 huân chương Quân công hạng 3, 13 huân chương chiến công hạng nhất, 12 huân chương chiến công hạng nhì, 43 huân chương chiến công hạng 3 và được tặng nhiều phần thưởng cao quý khác.
