(GLO)- Ở Việt Nam, lãnh đạo, quản lý là một loại lao động có tính đặc thù và cán bộ lãnh đạo là lực lượng thực hiện sứ mệnh đó. Vai trò của cán bộ đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”.
1. Ngày nay, với tư cách là lực lượng cầm quyền, tính đúng đắn, hiệu lực (khả thi) và hiệu quả của các quyết sách liên quan đến quốc kế dân sinh không chỉ là bộ tiêu chí phản ánh tầm nhìn hoạch định (chủ trương, đường lối) hay khả năng cụ thể hóa tầm nhìn của mọi cấp độ chủ thể có thẩm quyền, mà còn là thước đo phản ánh kỹ năng hành động “vì nước, vì dân” trên thực tế của đội ngũ cán bộ, đặc biệt là người có trọng trách, người đứng đầu mọi tổ chức trong hệ thống chính trị.
Dưới góc độ thể chế, có thể nói, đổi mới là quá trình chuyển đổi từ một hệ thống phân theo thứ bậc với chế độ tập trung cao được thiết kế cho một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang một hình thức tổ chức, vận hành nhạy bén hơn phù hợp với nền kinh tế thị trường. Đó là quá trình phân công (tuyến ngang), phân cấp một phần trách nhiệm và thẩm quyền cho chính quyền hay hệ thống chính trị địa phương các cấp (tuyến dọc), với hy vọng từng thành tố, từng cấp và cả hệ thống tổ chức quyền lực ngày càng hoạt động nhịp nhàng, đồng bộ, hiệu quả. Nói cách khác, đổi mới là quá trình tìm kiếm cách thức nâng cao chất lượng hoạt động lãnh đạo, quản lý các cấp; là tạo lập, xây dựng tầm nhìn và kỹ năng xử lý công việc của mọi cấp độ chủ thể có thẩm quyền trong xây dựng, phát triển kinh tế-xã hội, vận hành xã hội phát triển.
 |
| Đồng chí Hồ Văn Niên-Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Huyện ủy Chư Sê về công tác tổ chức đại hội điểm tại Đảng bộ huyện ngày 11-2-2020. Ảnh: Đ.T |
Trên thực tế, nhờ xác định và từng bước nâng tầm nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, xác lập và hoàn thiện mô hình tổ chức quyền lực, mô hình quản lý xã hội... nên công cuộc đổi mới ở nước ta đã đạt được những thành tựu có ý nghĩa lịch sử. Cả nước nói chung, mỗi địa phương nói riêng đã và đang chung tay, phối hợp hành động, góp phần hiện thực hóa mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Tuy nhiên, chúng ta đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức: kinh tế-xã hội tuy đã có bước phát triển nhưng chưa thực sự vững chắc, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế; chưa phát huy đầy đủ giá trị lịch sử, truyền thống văn hóa của dân tộc và con người Việt Nam; công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vẫn còn một số yếu kém, bất cập; năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của nhiều tổ chức Đảng, đảng viên còn hạn chế; việc nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, ô nhiễm môi trường... đang là những thách thức rất lớn; các thế lực thù địch, phản động ráo riết chống phá Đảng, Nhà nước, công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta với âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, nham hiểm hơn, nhất là trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng...
Điều đáng lưu tâm vẫn là tầm vóc, vai trò của hệ thống tổ chức quyền lực chính trị và những con người đảm nhận trọng trách trong hệ thống đó. Hiện tượng các cấp lãnh đạo, quản lý ở địa phương khi được trao quyền dường như ít có động cơ phối hợp hoạt động hơn so với trước đây-khi có sự chỉ đạo từ Trung ương, nhất là sau khi một số chủ thể lãnh đạo, quản lý ở một số ngành, địa phương bị xử lý do sai phạm. Ở một chừng mực nào đó, cạnh tranh giữa các địa phương là yếu tố tích cực, đặc biệt khi đó là cạnh tranh để tạo môi trường kinh doanh lành mạnh nhất. Song khi quyết định của địa phương này ảnh hưởng đến địa phương khác và ảnh hưởng đến lợi ích chung của quốc gia, cho dù được dư luận xem là “tích cực” hay tiêu cực thì việc thiếu nhất quán, thiếu đồng bộ có thể dẫn đến hoạt động kém hiệu quả, nếu không nói là tổn thất lớn tài sản quốc gia.
Các thách thức mới với tính chất mới được xác định, đòi hỏi chủ thể lãnh đạo các cấp phải hình thành tư duy hệ thống, toàn diện, cụ thể và động. Về căn bản, đó là khả năng nắm vững tổng thể (hệ thống), đồng thời thấy được sự tương tác phức hợp, có những điều chỉnh, thích nghi tức thời. Tư duy hệ thống động, coi đối tượng lãnh đạo như các hệ thống phức hợp tự thích nghi; lãnh đạo sẽ phải đối diện với việc phải đưa ra các quyết định, ngay cả khi chưa có đủ cơ sở chắc chắn. Và vì vậy, quyết định đó là một sự kết hợp của “chấp nhận được về lý lẽ” của hiện tại với “khả năng học hỏi, điều chỉnh hoàn thiện thêm” của tương lai-khi có thêm tri thức, dữ liệu và các nguồn lực cần thiết, khi có thêm các thông tin về các phản hồi của hệ thống-các phản ứng bên trong hệ thống chính trị cũng như của xã hội và quốc tế... Tầm nhìn của tư duy hệ thống động đòi hỏi phải được học, thực hành, trải nghiệm và cả thử nghiệm có kiểm soát. Một tầm nhìn được xây dựng tốt sẽ tạo nên mối liên hệ chặt chẽ giữa phương thức làm việc thực tế và các giá trị được mong đợi. Nếu như tầm nhìn nhằm mục tiêu thay đổi tổ chức thì mối liên hệ chặt chẽ và sự vận hành thông suốt là điều cần thiết và mang lại hiệu quả cao. Các giá trị cốt lõi sẽ thay đổi nhiều bởi vì xã hội và các giá trị xã hội đều thay đổi theo thời gian.
2. Tận dụng thế và lực mới, vượt qua thách thức đã, đang và sẽ là yêu cầu đối với cả dân tộc, trước hết, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định, vẫn là trọng trách của Đảng. Vì thế, Đại hội XIII ngoài việc xác định đường hướng phát triển-thể hiện tập trung trong báo cáo chính trị đại hội các cấp, cần làm tốt hơn nữa công tác cán bộ và tích cực, chủ động chuẩn bị nhân sự cấp ủy, bảo đảm cho sự thành công của đại hội Đảng bộ các cấp. Đó vừa là lương tâm, vừa là trách nhiệm đối với Đảng, với nhân dân của những người có thẩm quyền tham gia đại hội. Ý thức được điều đó, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cấp ủy các cấp đã dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác cán bộ, coi đây là khâu “then chốt” của nhiệm vụ “then chốt”. Vì thế, những vấn đề liên quan đến tiêu chuẩn, quy trình công tác nhân sự cho đại hội các cấp đã được Trung ương quy định khá tường tận, rõ ràng. Tuy vậy, với tính chất là một mắt khâu có ý nghĩa quyết định mọi thành bại của hiện tại và tương lai, cũng là loại vấn đề khá nhạy cảm, phức tạp nên quá trình triển khai thực hiện các quyết sách nói trên có thể còn những bất cập, thậm chí tiềm ẩn sự sai lệch...Vì lẽ đó, Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 30-5-2019 của Bộ Chính trị “Về Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng” đã chỉ rõ yêu cầu trong công tác nhân sự: “Cấp ủy nhiệm kỳ 2020-2025 phải đặc biệt coi trọng chất lượng, có số lượng và cơ cấu hợp lý; tiêu biểu về trí tuệ, phẩm chất, uy tín, thật sự trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo trong tình hình mới”; “Chú trọng phát hiện, giới thiệu tham gia cấp ủy những nhân tố mới có đức, có tài, có uy tín, có triển vọng thông qua hoạt động thực tiễn”. Theo tinh thần đó, từ tổ chức Đảng đến mỗi đảng viên tham gia đại hội các cấp cần xác định trách nhiệm của mình với các nội dung cụ thể sau:
Các cấp ủy cần chủ động cụ thể hóa, hoàn thiện các văn bản về công tác cán bộ và nhân sự cấp ủy cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng Đảng bộ.
Tiến hành rà soát, bổ sung, hoàn thiện, nâng cao chất lượng quy hoạch cấp ủy làm cơ sở xây dựng phương án nhân sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới.
Chủ động phương án nhân sự, cần kết hợp hài hòa giữa chuẩn bị nhân sự tại chỗ với điều động, luân chuyển, bố trí cán bộ, bảo đảm cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực hoàn thành nhiệm vụ, đủ thời gian rèn luyện và thử thách qua thực tiễn.
 |
| Bỏ phiếu bầu Ban Chấp hành Đảng bộ xã Hà Bầu nhiệm kỳ 2020-2025. Ảnh: Thanh Nhật |
Việc chuẩn bị nhân sự cấp ủy phải trên cơ sở quy hoạch, tiêu chuẩn, điều kiện, yêu cầu, nhiệm vụ chính trị và khả năng đáp ứng của cán bộ. Đồng thời, cần chú trọng phát hiện, giới thiệu những nhân tố mới có đức, có tài, có uy tín, có triển vọng. Kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa việc nâng cao chất lượng cấp ủy với bảo đảm cơ cấu 3 độ tuổi, tỷ lệ cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểu số.
Công tác nhân sự cần tiến hành từng bước, từng việc, chắc chắn, thận trọng, chặt chẽ, đúng quy trình, bảo đảm dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch nhưng phải thật sự đúng người, đúng việc. Tránh áp đặt để ngăn ngừa tình trạng “phản ứng ngược”. Tăng cường kiểm soát công tác cán bộ và chuẩn bị nhân sự cấp ủy; ngăn ngừa, xử lý kịp thời các biểu hiện vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, “tạo bè, kết cánh” làm mất đoàn kết nội bộ. Kiên quyết không để lọt vào cấp ủy khóa mới những người chạy chức, chạy quyền, chạy phiếu bầu, lợi ích nhóm, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, quan liêu, tham nhũng, bảo thủ, trì trệ, làm việc kém hiệu quả, nói không đi đôi với làm...
Mỗi cấp độ chủ thể có thẩm quyền cần tăng cường trách nhiệm, tính chủ động, tích cực, khách quan, công tâm của các cơ quan có thẩm quyền trong đánh giá và lựa chọn cán bộ. Xây dựng và thực hiện cơ chế tranh cử công khai-thi tuyển kết hợp với thời gian cho sự thử thách vị trí việc làm là một hướng cần khích lệ. Nói cách khác, đánh giá cán bộ cần quán triệt nguyên tắc xuyên suốt, liên tục, đa chiều, cụ thể bằng sản phẩm, thông qua khảo sát, công khai kết quả; gắn đánh giá cá nhân với tập thể và kết quả thực hiện nhiệm vụ của địa phương, cơ quan, đơn vị. Đó là cơ sở để lựa chọn trao quyền, giao trọng trách để “lo cho dân, cho nước” cho những người xứng đáng nhất.
PGS-TS. Hồ Tấn Sáng
