Những bước chân không mỏi

(GLO)- Gần 15 năm lần tìm khắp các cánh rừng, buôn làng, phum sóc ở 3 tỉnh vùng Đông Bắc nước bạn Campuchia, những người lính K52 đã vượt qua biết bao khó khăn, gian khổ, bất trắc để tìm kiếm, quy tập và hồi hương được 1.315 liệt sĩ Quân Tình nguyện và chuyên gia Việt Nam về với đất mẹ thân yêu.

15 mùa ăn rừng, ngủ núi
 

Năm 2001 Đội K52-Phòng Chính trị (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh) được thành lập với nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc, quy tập liệt sĩ Quân Tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Campuchia. Gần 15 năm tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cũng là ngần ấy thời gian cán bộ, chiến sĩ Đội K52 đối diện với vô vàn hiểm nguy, gian khổ. Trong suốt những năm tìm kiếm ấy, bước chân các anh đã băng rừng, lội suối, vượt đèo ở khắp các tỉnh Đông Bắc Campuchia. Các anh đã phần nào xoa dịu được nỗi đau của thân nhân liệt sĩ và thực hiện được tâm nguyện đưa các liệt sĩ trở về trong lòng đất mẹ Việt Nam thân yêu.

Đại tá Vũ Văn Sơn-Đội trưởng Đội K52 cho hay: Mỗi mùa khô 6 tháng (từ tháng 11 năm trước xuất quân đi đến tháng 5 năm sau mới về) ròng rã ngủ võng, nằm rừng, ăn ở trong điều kiện thiếu thốn, khí hậu khắc nghiệt nắng nóng 38-40 độ C đốt cháy da thịt. Mặt đất cứng sét đá ong bổ cuốc vào là bung ra tóe lửa… Thậm chí có những thời điểm ở vùng giáp biên giới Thái Lan thuộc tỉnh Preah Vihear, suối khô cạn, anh em chiến sĩ phải đun sôi nước gạn đến 2 lần cho bớt cặn vôi mới uống được. Những lúc đường xa hết nước uống, anh em phải nhai lá me chua cho đỡ cơn khát. Rồi bất chợt những cơn mưa rừng mịt mùng ập tới mặt đất nhão nhoét, phải gom hết áo mưa, căng bạt để che hài cốt và hố đào khu vực tìm kiếm còn để mặc cho quần áo, tư trang cá nhân ướt sũng nước…

Xác định trách nhiệm và vinh dự lớn lao, với tinh thần quyết tâm khắc phục khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ được giao đạt kết quả cao nhất, đơn vị đã hết sức chủ động trong việc tìm kiếm, sàng lọc thông tin, xác định vị trí và xây dựng kế hoạch tìm kiếm. Cũng có khi vị trí tìm kiếm ở xa, đơn vị phải thuê ca nô vượt sông rồi thuê xe công nông để tiếp cận khu vực, hành quân mất cả tuần vào tới nơi mà đào bới, tìm kiếm cả tháng trời vẫn không tìm thấy. Có những vị trí dù đã có sơ đồ, xác định vị trí tọa độ chính xác nhưng phải đến 2-3 mùa khô liên tục kiên trì đào bới lần tìm anh em mới tìm ra được các liệt sĩ. Chẳng hạn, dưới sự dẫn đường của cựu chiến binh Phan Văn Huân, đơn vị đã lần tìm nghĩa trang của Bệnh viện K70 miền Đông Nam bộ tại vùng suối Ô Cha Long tỉnh Stung Treng suốt nhiều mùa khô liền, đến mùa khô 2009-2010 và 2011-2012 mới tìm ra vị trí và quy tập được tổng cộng 101 hài cốt liệt sĩ. Trong mùa khô 2014-1015 này, như linh tính mách bảo, Đội quay trở lại cách vị trí cũ chừng 1 cây số dọc ven suối (vị trí này đã đào bới tìm kiếm nhiều năm rồi nhưng không thấy) để tiếp tục đào bới, tìm kiếm thì phát hiện, quy tập thêm được 7 liệt sĩ.  

Hơn cả chuyện tâm linh
 

Năm ngoái tôi có vinh dự được tham gia đoàn công tác của tỉnh Gia Lai đi tiếp nhận, hồi hương các liệt sĩ Quân Tình nguyện Việt Nam ở Campuchia về nước. Trong hành trình đi cùng các chiến sĩ K52, chúng tôi nghe được nhiều câu chuyện thật cảm động. Chẳng hạn, mùa khô năm 2013-2014, khi đội tìm được liệt sĩ Trần Phước Hải quê ở Duy Xuyên (Quảng Nam-Đà Nẵng) trên đồi ở huyện Chom San tỉnh Preah Vihear, giáp biên giới Thái Lan. Đây là vị trí mà chúng ta đã xác định được rõ ràng do ông Tấn, người đồng đội đã tự tay chôn cất ông Hải ngày trước trực tiếp dẫn các chiến sĩ K52 đi tìm từ mấy mùa khô liền. Nhưng do thời gian trôi qua lâu, đồng bào nước bạn phá rừng làm nương rẫy nên cảnh vật thay đổi, dù đã đào bới, lục tung khắp quả đồi mà chưa thấy. Trung úy Nguyễn Văn Chung nhớ lại, chiều hôm đó, đang tìm ở cánh rừng phía bên kia quay sang, 6 anh em chúng tôi đi trên 1 chiếc xe bán tải tạt vào khu vực nhiều mùa khô trước đó đã tìm bác Hải mà không thấy. Leo lên một mỏm đất tương đối bằng phẳng rộng chừng hai cái mặt bàn gỗ nơi hiếm hoi sót lại mà quân ta chưa đào, anh Chung thắp nén nhang lầm rầm khấn: “Mong bác Hải linh thiêng phù hộ độ trì cho chúng cháu tìm được bác về. Chứ chúng cháu đã tìm khắp hết vị trí này rồi, lần này nếu không được nữa thì đành lòng phải gác lại để đi tìm vị trí khác thôi”.
 

Cả đội túa ra đào, được chừng 20 phút thì anh Chung cuốc bụp vào gốc cây mục bị vùi trong đất. Thêm một nhát cuốc nữa thì nghe tiếng xoạt, rồi một góc tăng võng lòi ra. “Đây rồi. Đích thị tăng võng của bộ đội Việt Nam”. Vị trí, dấu hiệu đúng y chóc như mô tả của ông Tấn khi chôn ông Hải ngày trước ở dưới gốc cây có làm trang thờ và quấn trong tăng võng. Cả đội tập trung đến vây quanh, xúc động lặng người một lúc, rồi dùng tay bới từng nhúm đất nhỏ tỉ mẩn lần giở lớp tăng võng, trong túi áo đã mục nát có một lọ penecilin bịt kín lưu giữ một mảnh giấy còn rõ dòng chữ bằng bút mực: “đồng chí Trần Phước Hải, cấp bậc h2, chức vụ A trưởng, nhập ngũ 8.80, hy sinh 9 giờ ngày 27-12-1982, quê quán thôn 7, Duy Tân, Duy Xuyên, QN-ĐN”.

Những năm tháng ròng rã làm nhiệm vụ trên đất bạn, bên cạnh thực hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm, cán bộ chiến sĩ Đội K52 còn đặc biệt chú trọng xây dựng tình đoàn kết với nhân dân và lực lượng vũ trang Campuchia, góp phần xây dựng tình đoàn kết, gắn bó giữa hai dân tộc, hai đất nước, qua đó giúp đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong thời gian công tác trên đất nước bạn, đơn vị đã tổ chức khám-chữa bệnh và cấp thuốc cho trên 3.400 lượt người dân tại nơi đơn vị đóng quân, sơ-cấp cứu 26 ca đau nặng và tai nạn giao thông, cứu đói cho 26 gia đình gặp khó khăn, giúp 2 gia đình về canh tác sản xuất, đào ao nuôi cá… Những việc làm thiết thực đó đã cảm hóa được 1 người là Trung đoàn trưởng Pôl Pốt ở tỉnh Preah Vihiear dẫn đường cho đội tìm được 45 liệt sĩ. Đội đi đến đâu cũng được chính quyền địa phương đánh giá rất cao, được nhân dân bạn tin yêu, tận tình giúp đỡ, cung cấp thông tin, dẫn, chỉ đường...

Hiện vẫn còn rất nhiều liệt sĩ Quân Tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Campuchia chưa được tìm kiếm, quy tập trở về. Chính trị viên Đội K52 Trần Ngọc Sỹ mong mỏi các cựu chiến binh, các đơn vị quân đội và người dân những ai có thông tin, sơ đồ, vị trí chôn cất liệt sĩ Quân Tình nguyện Việt Nam hy sinh trên đất bạn Campuchia thì hãy nhanh chóng thông báo cho đội, giúp đỡ cho đội để đơn vị có cơ sở xác định lần tìm sớm đưa các bác, các anh chị trở về. “Chứ thời gian trôi qua, với tốc độ phá rừng làm nương rẫy và bán đất cho Trung Quốc trồng mía đang diễn ra nhanh chóng ở nước bạn khiến cho cảnh vật núi rừng thay đổi, khả năng xác định vị trí để tìm kiếm quy tập liệt sĩ ngày càng khó đi…”.

Đức Phương