Những liều vaccine Covid-19 đầu tiên sẽ được tiêm cho ai?

Ai là người đầu tiên được tiêm vaccine Covid-19? Cơ quan y tế Mỹ hy vọng vào cuối tháng tới sẽ có dự thảo hướng dẫn về cách phân phối liều ban đầu, nhưng đó là một quyết định khó khăn.

Tiến sĩ Francis Collins, Giám đốc Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), gần đây đã nói với một trong những nhóm tư vấn mà chính phủ yêu cầu giúp đưa ra quyết định rằng, không phải ai cũng hài lòng với câu trả lời. Sẽ có nhiều người cảm thấy rằng họ phải được ưu tiên tiêm trước.

Theo truyền thống, dòng đầu tiên của một loại vaccine khan hiếm là dành cho nhân viên y tế và những người dễ bị nhiễm bệnh nhất.

Nhưng Tiến sĩ Collins đã đưa ra những ý tưởng mới là nên xem xét thêm vị trí địa lý và ưu tiên cho những người mà dịch bệnh đang tấn công mạnh nhất.

Và đừng quên các tình nguyện viên trong giai đoạn thử nghiệm vaccine cuối cùng, những người đã tiêm ngừa giả dược để so sánh với đối tượng được tiêm vaccine. Họ cần phải biết liệu loại vaccine thật có thực sự hiệu quả hay không. “Chúng tôi nợ họ một số ưu tiên đặc biệt”, ông Collins nói.

Các nghiên cứu lớn vào mùa hè này đang nhằm mục đích chứng minh loại vaccine Covid-19 thử nghiệm nào là an toàn và hiệu quả. Moderna và Pfizer đã bắt đầu thử nghiệm đợt cuối cùng vào tuần trước với 30.000 tình nguyện viên cho mỗi loại.

Trong vài tháng tới, các công ty khác gồm AstraZeneca, Johnson & Johnson và Novavax sẽ kêu gọi số lượng lớn cho các tình nguyện viên để thử nghiệm giai đoạn cuối vaccine của mình. Và một số vaccine được sản xuất tại Trung Quốc cũng đang trong các nghiên cứu giai đoạn cuối ở các nước khác ngoài Trung Quốc.

Một sự thật phũ phàng là ngay cả khi vaccine được tuyên bố an toàn và hiệu quả vào cuối năm nay thì cũng sẽ không đủ số lượng cho tất cả những ai muốn sử dụng ngay, đặc biệt là khi hầu hết các loại vaccine tiềm năng đều yêu cầu phải tiêm hai liều.

Đó là một vấn đề nan giải toàn cầu. Tổ chức Y tế Thế giới đang vật lộn với câu hỏi tương tự khi họ cố gắng bảo đảm vaccine được phân phối công bằng cho các nước nghèo. Quyết định này thậm chí còn khó khăn hơn cả các quốc gia giàu có khi đưa ra thị trường những liều đầu tiên.

Tại Mỹ, Ủy ban Tư vấn về Thực hành Chủng ngừa, một nhóm được thành lập bởi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh CDC Mỹ, được cho là sẽ đề nghị ai nên tiêm phòng và tiêm khi nào. Đây là lời khuyên mà chính phủ Mỹ hầu như luôn tuân theo.

Nhưng lần này, các nhà đạo đức và chuyên gia vaccine của Học viện Y khoa Quốc gia (NAM), một tổ chức phi chính phủ được Quốc hội thuê để tư vấn cho chính phủ Mỹ, cũng đưa ra yêu cầu cân nhắc.

Bác sĩ, Tiến sĩ Bill foege, người đã nghĩ ra chiến lược tiêm chủng để loại bỏ bệnh đậu mùa trên toàn cầu cho rằng, việc thiết lập các ưu tiên tiêm chủng Covid-19 sẽ đòi hỏi sự sáng tạo, ý thức chung về đạo đức. Ông Foege đang dẫn dắt các cuộc thảo luận của học viện, gọi đó là cơ hội và cả gánh nặng.

Trước việc rất nhiều thông tin sai lệch về vaccine và những lo ngại rằng chính trị có thể chi phối, Giám đốc CDC Mỹ Robert Redfield nhắc nhở công chúng phải xem việc phân bổ vaccine là công bằng và minh bạch.

Theo gợi ý của CDC Mỹ, đợt đầu tiên nên tiêm phòng cho 12 triệu người quan trọng vể sức khỏe nhất như người bảo vệ an ninh quốc gia và những người lao động thiết yếu khác. Tiếp theo sẽ là 110 triệu người có nguy cơ cao mắc Covid-19, đó là những người hơn 65 tuổi sống trong các cơ sở chăm sóc dài hạn, những người ở bất kỳ độ tuổi nào có sức khỏe kém. Phần đông dân số sẽ tiêm sau.

Các cố vấn vaccine của CDC đã đặt lại vấn đề, vậy ai thực sự cần thiết phải tiêm phòng Covid-19 trước? “Tôi không coi mình là một nhân viên chăm sóc sức khỏe quan trọng”, ông Peter Szilagyi, một bác sĩ nhi khoa tại Đại học California, Los Angeles thừa nhận.

Một y tá hỗ trợ bệnh nhân Covid-19 tại Trung tâm y tế khu vực El Centro ở California, ngày 21-7. Ảnh AP.

Thật vậy, những rủi ro cho nhân viên y tế ngày nay khác xa so với những ngày đầu của đại dịch. Bây giờ, nhân viên y tế trong các cơ sở điều trị Covid-19 thường được bảo vệ tốt nhất. Những người khác có thể có nguy cơ cao hơn, các thành viên của Ủy ban tư vấn về thực hành tiêm chủng (ACIP) thuộc CDC Mỹ lưu ý.

Ngoài những người làm trong lĩnh vực y tế và an ninh, liệu nhóm người cần thiết vaccine tiếp theo có phải là công nhân các trang trại nuôi gia cầm hoặc giáo viên?

Và điều gì xảy ra nếu vaccine hoạt động không hiệu quả với những người dễ bị tổn thương như những người trẻ hơn, khỏe mạnh hơn?

Một điều lo lắng thực sự nữa là khi hệ thống miễn dịch của người già không thể tiêm được vaccine.

Hoặc người da đen, người Mỹ gốc Latinh và người Mỹ bản địa đang bị virus SARS-CoV-2 tấn công với tỷ lệ cao hơn.

“Không giải quyết được sự đa dạng đó có nghĩa là bất cứ quyết định nào từ nhóm của chúng tôi sẽ được xem xét rất đáng ngờ”, Chủ tịch ACIP, Tiến sĩ Jose Romero nói.

Hãy xem xét tới những người nghèo ở thành thị sống trong điều kiện đông đúc, ít tiếp cận với chăm sóc sức khỏe và không thể làm việc tại nhà như những người Mỹ khác, Tiến sĩ Sharon Frey, Đại học St. Louis bổ sung thêm.

Và nên tiêm phòng cho cả gia đình thay vì cố gắng chỉ chọn một người có nguy cơ cao trong gia đình, Tiến sĩ Henry Bernstein của tổ chức Northwell Health đề xuất.

Việc có những người được tiêm trước trong chiến dịch tiêm chủng hàng loạt trong khi mọi người phải chờ để đến lượt mình là một sự đòi hỏi quá cao. Trong đại dịch cúm lợn năm 2009, các gia đình đã xếp hàng dài ở bãi đậu xe và các sở y tế để đợi đến lượt họ được tiêm, trong khi chính quyền biết rằng người dân phải tránh tụ tập đông người trong khoảng thời gian này.

Chiến dịch thần tốc Warp Speed là nỗ lực của chính quyền Tổng thống Trump nhằm tăng tốc độ sản xuất và phân phối vaccine Covid-19. Chiến dịch này đang tìm cách vận chuyển nhanh chóng, đúng số lượng liều vaccine đến bất cứ nơi nào tiêm chủng được thiết lập.

Tiến sĩ Nancy Messonnier của CDC cho biết, chiến lược tiêm chủng, phòng khám Covid-19 và các ý tưởng sáng tạo khác đều đã có sẵn trên bàn. “Ngay sau khi một loại vaccine nào đó được tuyên bố là có hiệu lực, chúng tôi mong muốn có thể có nó ngày hôm sau để bắt đầu thực hiện chương trình này”, Tiến sĩ Messonnier nói.