Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, ở chiến trường Bắc Tây Nguyên, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang được nghe kể nhiều về cô gái nuôi quân người Xơ Đăng Y Buông.
Năm nay bước sang tuổi 79, lại thêm vết thương ở chân từ 47 năm trước, nên việc đi lại của Anh hùng LLVT Y Buông trở nên khó khăn và thường xuyên phải nhờ tới xe lăn. Thế nhưng mỗi khi nhắc lại những tháng năm kháng chiến ác liệt, gian khổ, bà như quên hẳn vết thương.
Bà vẫn nhớ như in mốc thời gian năm1960, khi mới 15 tuổi đã đảm nhiệm việc nấu ăn cho cán bộ, chiến sĩ ở vùng căn cứ kháng chiến. Đến năm 1965, bà nhận nhiệm vụ nấu ăn cho Đại đội 1, Tiểu đoàn 304, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Kon Tum, một đơn vị chiến đấu thường xuyên cơ động.
Từ ấy, việc bà phải di chuyển trong tầm pháo kích, chuyện vượt núi cao, suối sâu cũng quen thuộc như nấu cơm, gùi nước. Nhưng chỉ có một thứ khiến thiếu nữ Y Buông khi ấy thấy khổ, là không còn gạo để nấu cơm, đành nhìn bộ đội ăn cháo bẹ rau măng.
 |
Nữ Anh hùng LLVT Y Buông đón khách tới thăm. Ảnh: KĐ |
Bà Y Buông xúc động cho biết: “Bố mẹ mình nuôi giấu cán bộ cách mạng từ khi mình còn ở làng Đăk Re, xã Đăk Na, huyện Đăk Tô. Năm 13 tuổi, nghe lời bố, mình đã đi đưa cơm, dẫn đường cho cán bộ cách mạng xâm nhập vào vùng tạm chiếm hoạt động. Sau này nhận nhiệm vụ nuôi quân cũng vất vả đấy. Khổ nhất là những lúc không có gạo, bộ đội ăn rau rừng, củ rừng, thương bộ đội lắm. Rồi lúc địch càn quét bắn phá vừa phải chiến đấu vừa phải giữ nồi cơm”.
Từ năm 1960 đến năm 1973, trong điều kiện chiến tranh ác liệt của chiến trường Bắc Tây Nguyên, để bộ đội có cái ăn, có sức đánh giặc, Y Buông đã gắng hết sức mình, vượt mọi khó khăn, nguy hiểm. Có những thời điểm bộ đội hết gạo, bà vào rừng sâu bẻ măng, đào củ rừng về nấu cho bộ đội ăn thay cơm. Để vết thương của thương binh mau chóng hồi phục, Y Buông xuống suối bắt từng con cua, con tép về nấu cháo.
Rồi những lần Y Buông đưa cơm lên tận trận địa cho bộ đội, giữa bời bời bom đạn, để bảo vệ nồi cơm, Y Buông đã lấy thân mình che chắn mặc cho bản thân bị đất đá, cành cây vùi lấp.
Cùng với sự chăm chỉ vượt qua gian khổ, hiểm nguy, hoàn thành nhiệm vụ nuôi quân, cô gái Xơ Đăng Y Buông còn vô cùng dũng cảm khi đối đầu với quân giặc. Năm 1967 một lần địch tập kích hậu cứ, Y Buông cùng 5 đồng đội diệt gọn 1 tiểu đội địch, riêng Y Buông sử dụng lựu đạn và súng cạc bin diệt 4 tên.
Bà Y Buông chia sẻ: “Lúc đó mình nghĩ ít thôi, chỉ thương bộ đội đánh giặc gian khổ, nguy hiểm mà cơm không được ăn no. Mình đưa cơm lên cho anh em trên trận địa chỉ nghĩ nếu được ăn no anh em có sức đánh giặc thì quê hương mới nhanh được giải phóng. Bom Mỹ có vùi mình thì mình cũng không để mất nồi cơm của anh em được. Anh em đánh giặc bằng súng đạn thì mình đánh giặc bằng bằng nồi cơm nuôi quân”.
 |
Nữ anh hùng Y Buông kể lại những năm tháng chiến đấu gian khổ mà hào hùng. Ảnh: K.Đ |
Ngày 20/12/1973, Y Buông được Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Cũng trong năm này, bà Y Buông được Đảng, Nhà nước đưa ra miền Bắc học văn hóa và bồi dưỡng chính trị tại Trường Dân tộc Trung ương ở tỉnh Thái Nguyên.
Từ năm 1975 đến lúc nghỉ hưu (năm 1980), bà công tác tại Trường Quân sự tỉnh Gia Lai- Kon Tum. Trong giai đoạn này, cùng với danh hiệu Anh hùng LLVT, bà Y Buông còn là đại biểu Quốc hội. Năm 1976 tại Thủ đô Hà Nội, bà vinh dự được trình bày mong muốn, nguyện vọng của đồng bào DTTS tỉnh Gia Lai- Kon Tum với Quốc hội.
Hiện tại, bà Y Buông sống vui vẻ trong căn nhà nhỏ ở thị trấn Đăk Tô, huyện Đăk Tô cùng gia đình con gái, và luôn nhận được sự quan tâm từ đồng chí, đồng đội và cấp ủy, chính quyền các cấp.
“Trong những năm qua các cấp chính quyền dành sự quan tâm sâu sắc đối với bà Y Buông và gia đình của bà. Chính quyền cũng đã hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa cho bà. Vào dịp lễ, tết hàng năm, các đoàn công tác của Trung ương, của tỉnh, của huyện, các hội đoàn thể đều thăm hỏi, động viên bà và gia đình”- ông Nguyễn Tờ Quốc Việt, Phó trưởng Phòng LĐ,TB&XH huyện Đăk Tô cho biết.
79 tuổi đời, 61 tuổi Đảng, dù sức khỏe mỗi năm mỗi giảm sút, nữ Anh hùng LLVT Y Buông vẫn là tấm gương, là nguồn cảm hứng, là động lực để thế hệ trẻ địa phương học tập, noi theo.
