(GLO)- Khô hạn đã và đang khiến hàng ngàn hộ dân ở huyện Kbang sống trong cảnh chật vật vì thiếu nước phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất. Hàng ngàn ha mía, lúa và hoa màu bị mất trắng hoặc giảm năng suất, cuộc sống của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chính quyền, ngành chức năng địa phương và người dân Kbang đang rất cần sự hỗ trợ từ các cấp trong cuộc chống hạn hiện nay.
Cây trồng chết khô, nước sinh hoạt suy kiệt
Được xây dựng để cung cấp và điều tiết nguồn nước tưới tiêu cho khoảng 35 ha cây trồng của bà con 2 làng Đáp và Mra (xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang) và một phần diện tích rau màu của người dân huyện Đak Pơ, vậy nhưng hơn nửa tháng nay, công trình đập thủy lợi Gu Ga (xã Kông Lơng Khơng) đã cạn trơ đáy. Canh tác ngay sát chân đập thủy lợi nhưng hơn 1 sào lúa nước của anh Nương (làng Đáp, xã Kông Lơng Khơng) cũng không thoát khỏi “lưỡi hái” của cơn đại hạn. Nhìn những ruộng lúa được chia thành bậc thang với bờ thửa được đắp chắc chắn, vuông vắn và không bóng cỏ dại, đủ để thấy chủ nhân đã dồn công sức như thế nào! Vậy nhưng, chỉ cần trời không thương, công sức người dân cũng thành mây gió... Nhà anh Nương có 8 miệng ăn, trong đó có bố mẹ già và con nhỏ. Nhiều năm nay, nhà anh thuộc diện hộ nghèo và được hưởng trợ cấp của nhà nước. “Năm nay nhà mình đói rồi”-anh Nương đưa ánh mắt khô khốc nhìn xuống ruộng lúa phần đã chết khô, phần vàng sạm vì thiếu nước.
 |
| Đập thủy lợi Gu Ga (xã Kông Lơng Khơng) đã khô trơ đáy. Ảnh: L.H |
Cách thửa ruộng nhà anh Nương vài trăm mét, ruộng lúa nhà anh Cấp cũng đang ngả màu, chân ruộng bắt đầu nứt nẻ. “Suối cạn hết nước rồi. Đào giếng giữa suối cũng chỉ được chút nước rồi lại cạn ráo; đào xuống gặp đá, không khoét sâu thêm được nữa. Vụ này lúa coi như bỏ, mấy bữa nữa đi làm thuê kiếm gạo nuôi con”-anh Cấp chia sẻ.
Theo bà Trịnh Thị Thành-Chủ tịch UBND xã Kông Lơng Khơng, tính đến thời điểm hiện tại, xã Kông Lơng Khơng đã có nhiều diện tích lúa bị ảnh hưởng do hạn hán, trong đó có một số diện tích bị mất trắng. Chính quyền địa phương đã chỉ đạo cho bà con khoanh vùng, tập trung ưu tiên cứu những ruộng lúa có khả năng cứu được, tránh dàn trải nguồn nước quý giá. Tuy nhiên, cái khó hiện nay là phần lớn diện tích lúa của bà con trên địa bàn đều đang trong giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng, nguồn nước có vai trò rất quan trọng quyết định đến năng suất của lúa. Không riêng gì xã Kông Lơng Khơng mà hầu hết các xã khác trên địa bàn huyện Kbang, tình trạng khô hạn, thiếu nước tưới cũng đang diễn ra khá nghiêm trọng. Tại xã Kông Pla, nhiều ao hồ, suối cũng đã cạn nước hoặc chỉ còn rất ít nước. Với những chân ruộng cao, không ít nhà đã quyết định bỏ mặc vì biết có cứu cũng khó lòng được thu hoạch lúa.
Theo thống kê, trên địa bàn huyện hiện có 4.745 người hiện đang trong cảnh thiếu nước sinh hoạt dù được hưởng lợi từ công trình cấp nước tập trung nông thôn. Ước tính có khoảng 243 hộ với 1.083 khẩu tại khu vực thôn 2 (xã Đak Smar), làng Chợch (xã Lơ Ku), làng Đất Đỏ và làng Đak Chơ Kâu (xã Krong) thiếu nước nghiêm trọng, chiếm 3,74% trong tổng số dân dùng nước tại các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung. Hiện đã có 7/47 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại 4 xã: Krong, Lơ Ku, Tơ Tung và Nghĩa An ngừng hoạt động do thiếu nước. Phần lớn các giếng đào mực nước chỉ còn khoảng 0,2-0,5 mét… “Các bể cấp nước tập trung trong làng hết nước từ trước Tết tới nay rồi. Giờ trẻ con trong làng buổi đi học, buổi phải đi gùi nước, vất vả lắm”-bà Đinh Thị Nhen, làng Bróch (xã Đông, huyện Kbang) nói.
Cần hỗ trợ địa phương chống hạn
Trước tình hình hạn hán diễn biến phức tạp, ngay từ đầu vụ sản xuất, huyện Kbang đã chủ động xây dựng các kế hoạch phòng-chống hạn hán. Trong đó, phương án chuyển đổi 177 ha lúa nước thường xuyên bị thiếu nước sang các loại cây trồng chịu hạn, như đậu đỗ, bắp… đã được triển khai rốt ráo. Song song với đó, việc tu bổ, khơi thông hệ thống thủy lợi cũng được quan tâm nhằm giảm thiểu tổn hao nước. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, ước tính đã có 196,9 ha cây trồng ngắn ngày bị ảnh hưởng do hạn hán. Trong đó, lúa nước 189,9 ha, rau màu, đậu đỗ các loại 7 ha. Tổng số hộ bị thiệt hại do hạn hán là 911 hộ. Riêng cây mía, khô hạn đã phần nào làm ảnh hưởng đến tỷ lệ nảy mầm. Ước tính số thiệt hại do hạn hán gây ra trên các loại cây trồng hơn 3,9 tỷ đồng.
Hiện tại, trên địa bàn huyện Kbang có 37 công trình thủy lợi. Riêng vụ Đông Xuân 2015-2016, toàn huyện có 942,45 ha cây trồng được hưởng nguồn nước từ các công trình này. Tuy nhiên, thời tiết ít mưa, khô hạn kéo dài khiến mực nước tại các công trình thủy lợi đều sụt giảm nghiêm trọng. Tính đến cuối tháng 2-2016, lượng nước dự trữ tại các hồ thủy lợi chỉ đạt khoảng 30-45% dung tích thiết kế. Riêng hồ thủy lợi Mơ Trai hiện đang tích nước đạt khoảng 2% so với dung tích thiết kế; hồ Gu Ga (xã Kông Lơng Khơng) đã cạn kiệt; các công trình đập dâng mực nước rất thấp. “Dự báo có khoảng 103 ha cây trồng thuộc phạm vi vùng tưới các công trình thủy lợi tại các xã: Tơ Tung, Sơn Lang, Lơ Ku, Krong, Sơ Pai… bị hạn cao”-ông Đoàn Thanh Hùng-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Kbang cho biết.
Ông Phạm Xuân Trường-Phó Chủ tịch UBND huyện Kbang đề nghị: Trước mắt, địa phương rất cần có sự hỗ trợ để giúp người dân khắc phục thiệt hại do hạn hán gây ra và khôi phục sản xuất, ổn định điều kiện sinh hoạt. Về lâu dài, địa phương đề nghị tỉnh có chủ trương đầu tư xây dựng một số trạm bơm như tại xã Đông hay sớm triển khai các dự án đầu tư xây dựng mới và sửa chữa, nâng cấp các công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung đã được tỉnh phê duyệt để giải quyết bài toán thiếu nước sản xuất, nước sinh hoạt cho người dân.
Lê Hòa
