Các nguồn tin cho biết Trung Quốc đã lên kế hoạch lập vùng nhận diện phòng không ở Biển Đông từ năm 2010 và đang chờ thời điểm công bố.
| Trung Quốc đã xây dựng nhiều công trình quân sự phi pháp trên đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam - Ảnh: AMTI |
Tờ South China Morning Post ngày 31.5 dẫn nguồn tin quân đội Trung Quốc cho hay nước này đã lên kế hoạch lập vùng nhận diện phòng không (ADIZ) trên Biển Đông từ năm 2010.
Theo đó, ADIZ được đề xuất bao trùm cả quần đảo Đông Sa (Pratas) ở phía bắc Biển Đông, và 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam, và cơ quan chức năng Trung Quốc đang chờ thời điểm công bố.
Kế hoạch được lập vào cùng thời điểm Bắc Kinh lên kế hoạch về ADIZ ở biển Hoa Đông. ADIZ trên biển Hoa Đông được Trung Quốc đơn phương công bố vào năm 2013 dẫn đến việc nhiều nước bác bỏ và cộng đồng quốc tế chỉ trích gay gắt.
Trong khi Bắc Kinh kín tiếng về vấn đề này, Cơ quan phòng vệ Đài Loan hôm 4.5 xác nhận có biết về kế hoạch của đại lục.
Chuyên gia Lu Li-Shih, cựu giảng viên tại Học viện Hải quân Đài Loan, cho biết việc Bắc Kinh ngang ngược xây dựng, phát triển các đảo nhân tạo, cụ thể là đường bay và hệ thống radar trên các đá Chữ Thập, Xu Bi và Vành Khăn của Việt Nam trong thời gian qua đều nằm trong kế hoạch lập ADIZ.
“Các hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) điều các máy bay cảnh báo sớm KJ-500 và máy bay trinh sát săn ngầm KQ-299 đến đá Chữ Thập”, ông nhắc, đề cập đến hình ảnh của công ty ảnh vệ tinh ImageSat International (Israel) và Sáng kiến Minh bạch hàng hải châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS-Mỹ).
Chuyên gia này cho rằng các cơ sở có điều hòa được xây dựng phi pháp cho thấy Trung Quốc có thể sớm điều các tiêm kích đến: “Một khi các tiêm kích của PLA đến, chúng có thể tham gia với các máy bay cảnh báo sớm và săn ngầm tiến hành chiến dịch tuần tra ADIZ”.
Chuyên gia hải Lý Khiết, sĩ quan PLA về hưu, cho rằng các nước thường chờ đến khi có đủ các thiết bị phát hiện cần thiết, năng lực chiến đấu và hạ tầng đầy đủ trước khi thông báo lập ADIZ.
Nhưng nếu có thời cơ, Bắc Kinh có thể thông báo sớm hơn, ông nhận định.
“Bắc Kinh công bố ADIZ ở biển Hoa Đông dù PLA vẫn chưa đủ năng lực phát hiện, theo dõi và đẩy đuổi các máy bay khác”, ông phân tích.
Biển Đông khác Hoa Đông
Một nguồn tin khác cho rằng Bắc Kinh hiểu rõ Biển Đông lớn hơn nhiều so với biển Hoa Đông nên cần nhiều nguồn lực hơn để tuần tra. Theo đó, Bắc Kinh chần chừ chưa tuyên bố ADIZ ở Biển Đông do nhiều lý do về kỹ thuật, chính trị và ngoại giao.
“Nhưng vấn đề thực tế nhất là PLA trước đây không có năng lực điều các tiêm kích ngăn chặn máy bay khác ở Biển Đông, có kích thước gấp nhiều lần biển Hoa Đông, và chi phí cho ADIZ là rất lớn”, nguồn tin này tiết lộ.
Vào năm 2010, giới chức Trung Quốc thông báo với một phái đoàn Nhật Bản đến thăm Bắc Kinh về việc cân nhắc lập ADIZ ở biển Hoa Đông. Theo báo cáo năm 2017 của CSIS, Bắc Kinh nói rằng vấn đề này cần thảo luận vì kế hoạch chồng lấp với vùng phòng không của Nhật.
Thông tin này khiến Tokyo tức giận và đáp trả bằng cách lập ADIZ, bao phủ cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư tranh chấp.
Căng thẳng tiếp tục leo thang sau khi Tokyo mua Senkaku từ một chủ sở hữu tư nhân vào tháng 9.2012, khiến Bắc Kinh đơn phương thông báo ADIZ vào tháng 11.2013 mà theo ông Lý là sớm hơn dự kiến, dù Mỹ và Nhật đều bác bỏ ADIZ của Trung Quốc.
Các chuyên gia quân sự cho rằng nếu ngang ngược thông báo ADIZ trên Biển Đông, Trung Quốc sẽ làm gia tăng thêm căng thẳng với Mỹ và gây ra những tổn hại không thể sửa chữa được trong mối quan hệ với các nước Đông Nam Á.
Theo Khánh An (thanhnien)