Đây là một trong những chiến công của trung đoàn 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (năm 1972, 1976 và 1979).
Trải qua chặng đường 61 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 1 đã lập nên nhiều chiến công và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Trung đoàn cũng vừa đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhì do Chủ tịch nước tặng thưởng.
“Nhanh như chóp nón, gọn như Ba Gia”
Cuốn sách lịch sử dày hàng trăm trang về 60 năm (1963-2023) hình thành, phát triển của Trung đoàn 1 ghi rõ: Tiền thân của Trung đoàn là Công trường 1 kiêm Tỉnh đội Quảng Nam, thành lập ngày 20-11-1962. Đến ngày 20-11-1963, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 quyết định tách Công trường 1 ra khỏi Tỉnh đội Quảng Nam, thành lập Trung đoàn 1. Sau khi ổn định biên chế, đơn vị tích cực làm công tác chuẩn bị, tham gia kế hoạch tác chiến thu-đông 1964, đánh bại địch ở Tư Yên, Kỳ Sơn, Chóp Chài.
Cuối tháng 5-1965, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 1 cùng với Nhân dân Quảng Ngãi làm nên chiến thắng Ba Gia, tiêu diệt 1 chiến đoàn, bẻ gãy cuộc hành quân cứu viện và tiêu diệt toàn bộ Tiểu đoàn 39 biệt động tinh nhuệ của địch.
Từ đây, đơn vị mang tên Trung đoàn Ba Gia với khẩu hiệu hành động “Nhanh như Chóp Nón, gọn như Ba Gia”. Tháng 8-1965, Trung đoàn phối hợp với quân và dân Quảng Ngãi đánh bại cuộc hành quân mang tên “Ánh sáng sao” của Mỹ-ngụy, loại khỏi vòng chiến đấu 900 tên địch, bắn rơi 13 máy bay trực thăng, 22 xe bọc thép và xe tăng.
Đến ngày 20-10-1965, Sư đoàn 2 được thành lập. Trung đoàn Ba Gia là đơn vị chủ công thuộc biên chế của Sư đoàn 2. Cũng từ thời điểm này trở đi, đơn vị tham gia nhiều trận đánh và giành chiến thắng tại Hiệp Đức, đường 9-Nam Lào, Đăk Tô… Những chiến thắng này đã góp phần quan trọng cùng quân dân cả nước giành thắng lợi trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
 |
Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 1 diễu hành tại lễ phát động đợt thi đua cao điểm năm 2023. Ảnh: T.D |
Nhớ về thời hoa lửa, Đại tá Trần Như Tiếp-nguyên cán bộ Trung đoàn 1-kể: “Hồi mới thành lập, vũ khí được trang bị chủ yếu là từ thời chống Pháp, chưa có súng B41. Còn cán bộ, chiến sĩ là anh em đi tập kết về và lực lượng lính trẻ tình nguyện. Đáng nói là anh em ở đây đều sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Nhờ vậy, đơn vị đánh thắng nhiều trận quan trọng. Với những thành tích nổi bật trong giai đoạn đầu thành lập, năm 1972, Trung đoàn lần đầu được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.
Còn Đại tá Nguyễn Đức Chuyển-Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Đại đội trưởng Đại đội Đặc công-Trinh sát (Trung đoàn 1) thì chia sẻ: “Sau khi Chiến dịch Lam Sơn 719 giành thắng lợi, Trung đoàn tiếp tục ở lại nước bạn Lào để phối hợp với bộ đội tình nguyện Việt Nam tại nước bạn và các lực lượng vũ trang của bạn, tiến công tiêu diệt địch, giải phóng Trung-Hạ Lào.
Chiều 11-6-1971, tại Pak Soong (thuộc cao nguyên Boloven, địa bàn chiến lược quan trọng của Lào), trên đường truy lùng lực lượng tàn quân của địch, tôi đã bắn bị thương 1 lính đánh thuê người Thái Lan. Nhìn ánh mắt van xin và nhớ đến chính sách đối với hàng binh, tôi đã băng bó vết thương cho người lính ấy. Sau khi được băng bó, cho uống nước, người lính tháo chiếc đồng hồ đeo tay, móc hết tiền bạc trong túi đưa nhưng tôi từ chối. 40 năm sau, tôi vô tình gặp lại người lính Thái Lan đánh thuê năm xưa tại Lào. Nhận ra người vừa là đối thủ vừa là ân nhân đã cứu mạng mình, anh ấy ôm chầm lấy tôi, cảm ơn cứu mạng”.
Viết tiếp trang sử hào hùng
Từ tháng 4-1988, Trung đoàn 1 đứng chân trên địa bàn An Khê. Những năm qua, đơn vị ngày càng phát triển theo hướng tinh nhuệ, hiện đại. Cán bộ, chiến sĩ luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, sáng tạo, vượt lên trên khó khăn xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.
Trong công tác huấn luyện, đơn vị tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ huấn luyện, đẩy mạnh giáo dục chính trị, tư tưởng, tạo sự thống nhất về nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ. Đơn cử như đầu năm 2024, Trung đoàn 1 đã đầu tư hơn 900 triệu đồng để làm mới, nâng cấp bãi tập, mô hình học cụ và làm mới 800 bia huấn luyện.
Trung đoàn cũng triển khai 21 ngày công sửa chữa, củng cố thao trường huấn luyện; phát động tham gia sáng kiến cải tiến kỹ thuật cấp sư đoàn và có 6 sáng kiến đạt giải cao được áp dụng vào thực tiễn.
 |
Tân binh học tháo lắp súng. Ảnh: T.D |
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm được đơn vị triển khai là nâng cao trình độ, nghiệp vụ cho cán bộ huấn luyện, cán bộ trẻ. 100% cán bộ huấn luyện đã được tập huấn, bồi dưỡng kiến thức theo phân cấp tại 21 lớp tập huấn. Đội ngũ cán bộ trẻ mới ra trường về công tác tại đơn vị được bồi dưỡng nâng cao kỹ năng hoạt động trên các lĩnh vực.
“Với những giải pháp đồng bộ và quyết liệt, chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của Trung đoàn được nâng lên rõ rệt. Kết quả kiểm tra các bài bắn súng, khoa mục khác đều đạt 100% trở lên, trong đó, tỷ lệ khá, giỏi từ 80% trở lên.
Trong những năm qua, Trung đoàn luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trực sẵn sàng chiến đấu thường xuyên; trực tăng cường bảo vệ dịp lễ, Tết và sự kiện trọng đại của đất nước. Nhiều năm qua, Trung đoàn liên tục đạt danh hiệu “Đơn vị huấn luyện giỏi”-Trung tá Võ Minh Nhực-Phó Trung đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Trung đoàn-cho hay.
Để các đơn vị trực thuộc nỗ lực phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, Đảng ủy-Chỉ huy Trung đoàn 1 triển khai các phong trào thi đua sâu rộng như: “Đoàn kết, mẫu mực, kỷ cương, sáng tạo, quyết thắng”, “Mừng Đảng, mừng xuân, ra quân quyết thắng”, “Ghi sâu lời Bác, thi đua hoàn thành nhiệm vụ 6 tháng đầu năm 2023”…
Qua hoạt động thi đua đã xây dựng được nhiều tập thể, cá nhân tiêu biểu là hạt nhân trong phong trào thi đua ở đơn vị, tạo động lực thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao. Năm 2023, có 5 tập thể và 6 cá nhân là điển hình tiên tiến trong thực hiện phong trào thi đua quyết thắng của Trung đoàn, tiêu biểu nhất là Tiểu đoàn 2.
 |
Thực tập ném lựu đạn tại Trung đoàn 1. Ảnh: T.D |
Theo Trung tá Lê Quang Hiệp-Chính ủy Trung đoàn 1: Phát huy truyền thống anh hùng, cán bộ, chiến sĩ của đơn vị vẫn đang từng ngày ra sức luyện tập, đồng tâm hiệp lực vượt mọi khó khăn gian khổ, tự lực tự cường, phấn đấu huấn luyện giỏi, đoàn kết tốt, kỷ luật nghiêm, quyết tâm xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.
“Khẩu hiệu hành động cũng là chất thép của Trung đoàn 1 đã góp phần tạo nên những chiến công vang dội, những trang sử hào hùng của quân và dân ta trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước là “Đã đi là đến, đã đánh là thắng”. Chất thép ấy đang được các thế hệ tiếp tục tôi luyện để giữ vững truyền thống của trung đoàn 3 lần anh hùng”-Chính ủy Trung đoàn 1 nhấn mạnh.
