(GLO)- Hơn 1 tuần qua, 13/15 trạm bơm điện của huyện Ia Pa (Gia Lai) phải hoạt động cầm chừng vì thiếu nước. Hàng trăm héc ta lúa đang thời kỳ đẻ nhánh, làm đòng và chớm trổ bông đang héo úa từng ngày. Nguy cơ lúa vụ mùa bị giảm năng suất và mất trắng hiện hữu khiến nhiều nông dân đứng ngồi không yên.
Hàng trăm héc ta lúa thiếu nước trầm trọng
Chị Rlan H'Pư (làng Toan, xã Ia Kdăm) đứng tần ngần bên ruộng lúa hơn 2 sào của gia đình đang thời kỳ đẻ nhánh trên cánh đồng Plei Toan nhưng héo quắt vì thiếu nước. Trời nắng rát, mặt ruộng khô khốc nứt nẻ đút lọt bàn chân. Chị H'Pư nhổ mấy nhánh lúa lên xem, nhiều gốc chỉ còn lưa thưa rễ bám vào lớp đất mỏng cong queo như bánh tráng nướng. Quệt dòng mồ hôi ướt đẫm trên mặt, chị lắc đầu ngán ngẩm: “Đã 6 tháng trời không mưa, các con suối trong vùng trơ đáy. Nước sông Ba cũng đã tụt xuống dưới đầu hút của trạm bơm Plei Toan. Chỉ cách đầu mối trạm bơm chừng 500 m nhưng 50 ha lúa trên cánh đồng Plei Toan này đang thoi thóp từng ngày”.
| Anh Rmah Tho ở làng Toan, xã Ia Kdăm tận dụng nước ao hồ để bơm tưới cho lúa. Ảnh: Đ.P |
Cách đó chừng 2 km về phía hạ lưu, ông Kpă Kju-Giám đốc Hợp tác xã Chư Mố (xã Chư Mố) đang chỉ đạo hơn 10 thành viên ra sức nạo hút cát khơi thông đường dẫn nước từ bờ sông Ba vào trạm bơm và vét lớp đất bùn dưới miệng ống hút của trạm bơm Chư Mố 2. Ông Kju thở dốc nói: “Nước sông Ba xuống thấp chỉ ngấp nghé miệng vòi hút của trạm bơm thì làm sao mà hút nước vào tưới cho ruộng lúa được!”. Gần nửa tháng nay, cứ 3-4 ngày, Hợp tác xã lại huy động người dân ra đóng cọc, be bờ chặn nước sông Ba để dẫn vào trạm bơm. Hàng cọc ngày càng dài ra mà nước sông thì cứ cạn dần và lùi xa bờ. “Tôi sống ở đây hơn 60 năm nhưng chưa năm nào chứng kiến giữa mùa mưa mà lại hạn nặng như năm nay. Hợp tác xã có 3 trạm bơm tưới cho 623 ha lúa nước vụ mùa nhưng trạm nào hiện cũng không đủ nước để chạy máy bơm. Lúa đã làm đòng rồi mà thiếu nước kéo dài như thế này thì nguy to”-ông Kju cho hay.
Cuối tháng 7 rồi mà trời vẫn nắng gắt, hầu hết sông, suối, ao hồ trên địa bàn huyện Ia Pa đều cạn nước. Sông Ba, sông Tul nước xuống thấp mấp mé miệng hút của trạm bơm. Suối Đak Pi Hiao bao đời nay cấp nước tưới cho cánh đồng của 3 xã: Pờ Tó, Kim Tân, Chư Răng thì giờ đây chỉ còn lại một dòng nhỏ róc rách, nhiều đoạn trơ đáy. Ông Nguyễn Văn Mằn-Tổ trưởng tổ dịch vụ thủy nông thôn Bình Hòa (xã Chư Răng) cứ đóng cầu dao điện mở máy bơm chưa được 1 tiếng đồng hồ lại phải chạy vào tắt vì hụt nước. “Trạm bơm ở cuối nguồn suối Đak Pi Hiao nên lượng nước chỉ về róc rách vì các trạm bơm trên thượng nguồn chặn dòng hút hết nước rồi. Hơn 36,5 ha lúa vụ mùa đang làm đòng, trổ bông của chúng tôi bị thiếu nước nghiêm trọng, nguy cơ sụt giảm năng suất đang hiện hữu. Bà con kêu dữ lắm nhưng đành chịu”-ông Mằn nói.
Toàn huyện Ia Pa hiện có hàng trăm héc ta lúa vụ mùa nguy cơ giảm năng suất, mất trắng vì thiếu nước tưới. Ông Trần Văn Hùng-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Ia Pa-cho hay: Toàn huyện có hơn 100 ha lúa một vụ nằm ngoài vùng tưới của các trạm bơm điện đang chết khô từng ngày mà không cách gì cứu vãn. Cùng với đó, hơn 100 ha lúa nước ở các xã: Kim Tân, Chư Răng, Pờ Tó, Ia Tul, Ia Kdăm, Chư Mố cũng đang trong tình trạng thiếu nước trầm trọng.
Cấp bách chống hạn
Trước tình hình nắng hạn gay gắt, UBND huyện Ia Pa đã chỉ đạo UBND các xã, các hợp tác xã, tổ thủy nông triển khai nhiều phương án chống hạn cứu lúa. Theo đó, UBND huyện chỉ đạo các xã chi khẩn cấp nguồn kinh phí dự phòng để các hợp tác xã tổ chức đắp đập chặn dòng suối Đak Pi Hiao, Ia Tul và đóng cừ ngăn dòng sông Ba để dẫn nước vào trạm bơm. Huyện cũng chi hơn 80 triệu đồng mua 1 máy hút cát về cho các hợp tác xã mượn để nạo hút khơi thông kênh dẫn dòng và hạ thấp bể hút của các trạm bơm điện. Phòng Nông nghiệp và PTNT tham mưu giúp UBND huyện lên lịch tưới cụ thể cho từng trạm bơm điện để tưới luân phiên nhằm tiết kiệm nước. Bên cạnh đó, nhiều hộ dân đã tận dụng nước ở các ao hồ nhỏ để bơm tưới cho lúa, thậm chí là khoan giếng ngay giữa ruộng để hút nước lên cứu lúa.
| Hợp tác xã Chư Mố huy động thành viên nạo hút cát dẫn dòng vào trạm bơm Chư Mố 2 cứu 64 ha lúa đang khô hạn. Ảnh: Đ.P |
Ông Huỳnh Vĩnh Hương-Phó Chủ tịch UBND huyện Ia Pa-cho rằng giữa mùa mưa mà lúa vụ mùa lại bị khô hạn vì thiếu nước là hiện tượng bất thường trong nhiều năm qua. “Chúng tôi thường xuyên đi kiểm tra tình hình ruộng đồng và các trạm bơm điện để có hướng tháo gỡ kịp thời. Lịch tưới luân phiên được các hợp tác xã và tổ thủy nông tuân thủ nghiêm ngặt, ưu tiên nước phục vụ diện tích lúa đang làm đòng và trổ bông để giảm thiểu thiệt hại cho bà con”-ông Hương cho hay.
Mặc dù chính quyền huyện và các xã ở huyện Ia Pa đang ra sức vận động nhân dân sử dụng nước tưới tiết kiệm; đồng thời, huy động dân khơi thông kênh mương, chặn dòng sông, suối để dẫn nước vào trạm bơm nhưng mực nước cứ lùi xa cửa các trạm bơm từng ngày. Ruộng đồng vẫn đang khô khát. Nếu trong thời gian tới trời không mưa, rất nhiều nông dân trồng lúa ở Ia Pa có nguy cơ mất trắng vụ mùa.
ĐỨC PHƯƠNG