Từ trung tâm thị xã An Khê, chúng tôi đi theo tỉnh lộ 667, hướng về huyện Kông Chro để tìm đường vào làng Đê Chơ Gang. Đi khoảng hơn 4 km đã thấy xuất hiện chiếc cổng làng xây kiên cố với dòng chữ “Làng văn hóa Đê Chơ Gang”. Hiện nay, làng Đê Chơ Gang đang xây dựng nông thôn mới với những con đường bê tông trải rộng, những ngôi nhà khang trang. Nhưng, hầu như gia đình nào cũng giữ lại được ngôi nhà sàn ở ngay cạnh bên nhà mới xây. Nhà sàn được bà con làm bằng các vật liệu từ tự nhiên nên sau vài năm phải sửa chữa hoặc thay mới. Vì thế, mỗi khi nhà ai sửa hoặc làm mới nhà sàn, bà con trong làng lại tập trung tới giúp.
 |
Ông Bro đan lớp trên cùng của sàn nhà bằng nan cây lồ ô. Ảnh: Nguyễn Anh Minh |
Gia đình ông Đinh Pênh đang làm lại sàn mới cho ngôi nhà. Để giúp gia đình ông, dân làng đã tập trung đến từ rất sớm, mỗi người mỗi việc, ai quen việc gì thì làm việc đó. Nam giới chặt cây gỗ cứng, cây cao lao, chẻ nan cây lồ ô, chẻ cây giang, cây mây... để làm vật liệu. Phụ nữ chuẩn bị thức ăn, nước uống. “Tôi chuẩn bị rượu ghè, thịt heo, bà con tới làm giúp, ai có gì thì ủng hộ thêm. Vậy nên, người thì mang rượu ghè, người mang bia tới”-ông Pênh chia sẻ. Chúng tôi đếm được tổng cộng 25 ghè rượu đã được chuẩn bị cho lễ ăn mừng sàn nhà mới của gia đình ông Pênh.
Cũng theo ông Pênh, trước đây, gia đình có điều kiện thì làm sàn nhà bằng ván gỗ, nhà nào không có điều kiện thì đan bằng tre, lồ ô. Bây giờ khan hiếm gỗ nên hầu hết bà con đều làm bằng những vật liệu dễ kiếm hơn. Ông Bro-nghệ nhân đan lát-cho biết: “Sạp nhà sàn gồm có 3 lớp: lớp dưới cùng được buộc bằng những cây gỗ cứng to bằng bắp tay; lớp giữa được đan và chằng buộc bởi các cây cao lao to bằng ngón tay cái; lớp trên cùng đan bằng nan chẻ từ cây lồ ô. Các lớp đều được buộc kỹ bằng lạt mây và lạt giang”. Mặc dù làm rất kỹ nhưng theo các bậc cao niên trong làng, thường 5 năm sau phải làm lại sạp một lần.
Không khí làm việc ở đây rất vui vẻ. Bà con nói cười rôm rả, chia sẻ với nhau những điều hay trong cuộc sống, nhưng đôi tay vẫn thoăn thoắt làm việc. Chị em phụ nữ cho biết: Khoảng 2 giờ chiều, khi nam giới đã làm xong công việc của họ thì các chị sẽ lo làm những phần việc nhẹ nhàng còn lại. Sau khi xong mọi việc, họ sẽ cùng nhau ăn uống chúc mừng cho gia chủ tới khuya rồi ai về nhà nấy.
Nhìn cảnh dân làng Đê Chơ Gang vui vẻ giúp nhau dựng nhà, chúng tôi càng hiểu hơn tấm lòng của bà con nơi đây. Bao năm qua, dân làng coi nhau như một gia đình, ai có việc gì đều chung tay giúp sức. Chia tay chúng tôi, ông Pênh còn tự hào khoe rằng, đoàn nghệ nhân cồng chiêng làng Đê Chơ Gang vừa được cử đi biểu diễn phục vụ Ngày hội văn hóa các dân tộc toàn tỉnh năm 2023.
