Mất việc tuổi 30 - Kỳ 3: Để không bị sa thải

Theo các chuyên gia, lao động bị sa thải tuổi 30 không còn là chuyện nhỏ. Nếu không có giải pháp kịp thời trong vài năm tới, sa thải lao động sẽ trở thành “làn sóng”.

Cần có thêm nhiều chính sách đễ hỗ trợ công nhân

Công nhân phải tự đổi mới

Theo PGS-TS Vũ Quang Thọ, Viện trưởng Viện Công nhân Công đoàn, chỉ 2 - 3 năm tới, cuộc cách mạng 4.0 sẽ tạo ra làn sóng quét tất cả lao động (LĐ) từ 30 tuổi trở lên, số LĐ không có công ăn việc làm sẽ tăng lên rất nhiều. “Chuyện chấm dứt quan hệ việc làm trước tuổi đã xảy ra và ngày càng tăng lên, cấp độ nhanh hơn cùng với quá trình công nghiệp hóa.

Bây giờ chúng ta chỉ gặp 5 - 7 người thất nghiệp đi tìm việc, nhưng tới đây, chúng ta sẽ phải chứng kiến những dòng người thất nghiệp. Sự tan vỡ quan hệ LĐ khó có khả năng cưỡng được, nhưng nếu dự báo trước, chúng ta có thể hạn chế những đổ vỡ của thị trường LĐ, giúp người LĐ nhanh chóng tìm lại được việc làm”, ông Thọ cảnh báo.
 

Ông Thọ còn cho hay, người LĐ khi vào khu công nghiệp (KCN) chỉ với 2 bàn tay trắng, khi ra khỏi KCN cũng vẫn là 2 bàn tay trắng: không nhà cửa, không tiền, không của cải dự trữ. Nếu không dự báo và có chính sách quyết liệt bảo vệ họ thì việc bị thay thế bởi robot, bị đào thải là đương nhiên.

Ông Hoàng Đức Khang, Phó chủ tịch xã Kim Chung (H.Đông Anh, Hà Nội), bày tỏ: “Chúng tôi thường xuyên làm việc với các nhóm công nhân nòng cốt ở KCN Bắc Thăng Long và nhận thấy rằng, công nhân nào có ý tưởng, đổi mới sáng tạo, cải tiến quy trình sản xuất sẽ được khen thưởng, được doanh nghiệp (DN) giữ lại. Vì vậy, công nhân phải chứng minh năng lực của mình, tự nghiên cứu, hoàn thiện bản thân thì công ty không thể thanh lý được hợp đồng”.

Ông Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH, cho biết ở một số nước khi tham gia thị trường LĐ, người LĐ được chuẩn bị một số nghề khác nhau, để khi thất nghiệp có thể chuyển đổi sang công việc khác mà không bị “sốc”. Còn ở VN, người LĐ phải tự “cứu” mình, suy nghĩ, chủ động chuẩn bị kiến thức tay nghề cho tương lai.

Cần rà soát lại chính sách

Theo số liệu của Bộ LĐ-TB-XH, cả nước có hơn 6 triệu LĐ từ 18 đến trên 30 tuổi làm việc trong các KCN. Dự báo, trong 10 năm tới, sẽ có khoảng 2 - 3 triệu LĐ bị đào thải, phải quay về quê nhà hoặc tìm kiếm việc làm khác.

Theo ông Phạm Minh Huân, có thể thời điểm này việc sa thải LĐ chỉ xuất hiện ở vài nơi, nhưng tới đây sẽ là bài toán cần phải giải quyết. Không chỉ có LĐ ngoài 30 mà tới đây LĐ trẻ cũng có thể bị thất nghiệp khi nhân công LĐ tăng, năng suất LĐ bị giới hạn, DN buộc phải thay đổi dây chuyền sản xuất.

Về khía cạnh pháp lý, ông Huân cho rằng, hệ thống pháp luật VN hiện nay không thể cấm được DN sa thải LĐ. “Chúng ta chỉ có thể vận động DN vì trách nhiệm xã hội, thay vì sa thải LĐ nếu thấy vị trí việc làm của LĐ không thích hợp có thể điều chuyển sang vị trí khác phù hợp hơn, đào tạo lại, cố gắng tạo thêm việc làm cho người LĐ, đừng đẩy họ ra ngoài đường”, ông Huân bày tỏ.

Để bảo vệ người LĐ, ông Nguyễn Đình Thắng, Phó chủ tịch Công đoàn các KCN - khu chế xuất Hà Nội, đề nghị sửa đổi bổ sung một số điều trong bộ luật LĐ năm 2012 để DN không thể “lách” luật, sa thải người LĐ độ tuổi 30. Đồng thời, công đoàn cơ sở cần đưa nội dung này vào trong thỏa ước LĐ tập thể nhằm xây dựng đội ngũ công nhân LĐ có tay nghề, tác phong công nghiệp, bảo đảm việc làm ổn định.

Ông Bùi Văn Cường, Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động VN, cho rằng đây là vấn đề lớn. “Chúng tôi một mặt đẩy mạnh tuyên truyền về cuộc cách mạng 4.0 để người LĐ hiểu những vấn đề thách thức đặt ra. Mặt khác, thực hiện khảo sát, đánh giá tình hình sa thải LĐ tại các địa phương, trên cơ sở đó có những kiến nghị, đề xuất với Chính phủ, bộ ngành các chế tài, quy định pháp luật của nhà nước phải chặt chẽ hơn, nếu không đây sẽ trở thành vấn đề xã hội trong thời gian tới. “Chúng ta cần phải quy định bằng pháp luật chứ không thể bằng ý chí, nghị quyết hay vận động. Tổng liên đoàn Lao động VN sẽ kiến nghị sửa đổi bổ sung luật LĐ chặt chẽ hơn, để tránh câu chuyện DN vắt chanh bỏ vỏ người LĐ lớn tuổi”, ông Cường nói.

Thu Hằng (Thanhnien)