Đến phố núi Tây Nguyên, du khách không chỉ thu hút với phong cảnh hùng vĩ nơi đây mà còn bất ngờ với sự độc đáo trong ẩm thực. Những món ăn nơi đây đa phần được chế biến từ những nguyên liệu thiên nhiên, gần gũi với con người. Trong đó, muối kiến có lẽ là món ăn đặc trưng hơn cả.
Khám phá dọc miền đất nước, thực khách sẽ thấy người Cao Bằng lấy trứng kiến để làm bánh, đến Bình Định thì có món nộm trứng kiến vàng níu chân thực khách. Và đến khi ghé thăm Gia Lai thì khó ai có thể quên với một loại đồ chấm tận dụng cả thân của con vật này, đó là muối kiến.
| Tây Nguyên - khu ẩm thực tập trung hàng đầu với nhiều món ăn thú vị. Ảnh: T. L. |
Những ổ kiến vàng khá phổ biến ở các khu vực miền núi nước ta. Nếu không biết cách chế biếnvà thưởng thức, thực khách có thể say mê với các món ngon từ kiến vàng.
Nếu chưa tìm hiểu, thực khách sẽ không thể nào hiểu được người Gia Lai lại có thể biến kiến vàng, một loại côn trùng khiến nhiều người tránh xa, trở thành thứ đặc sản nổi danh. Thứ đặc sản không thể nào tách rời trong nền ẩm thực phố núi này.
| Trứng kiến được người dân nuôi và thường đặt trên cây cao. |
Bí quyết chính là phải chọn những tổ kiến "đông dân" và có nhiều trứng nhất. Sau khi mang đi trụng sơ với nước thì rang chúng trên chảo nóng để tạo độ giòn, thơm khi trộn cùng muối. Nhưng trước khi làm điều này, người dân nơi đây phải tốn rất nhiều thời gian để loại bỏ cát, bụi bẩn trong kiến. Chỉ có như thế, kiến mới sạch, muối kiếm làm ra mới ngon và bảo quản được lâu.
Bên cạnh kiến vàng, thành phần của muối kiến không thể thiếu muối, ớt và bột ngọt. Muối được chọn phải là muối hột. Thứ muối hột đơn giản lại là điểm nhấn hương vị cho món ăn độc đáo này. Giã kiến đã rang vàng giòn cùng muối hột, bột ngọt, ớt tươi và kèm thêm lá then len – một loại lá rừng thường thấy ở vùng Tây Nguyên. Chỉ đơn giản thế mà vị mặn, ngọt, cay the dần hòa quyện vào nhau tạo nên một thứ đồ chấm ngồ ngộ, ấn tượng từ cái tên đến hương vị.
| Sơ chế trứng kiến rất vất vả để loại bỏ hoàn toàn bụi đất. |
Điểm đặc biệt trong cách làm là trong khi giã, phải làm sao để kiến không bị nát nhừ nhưng chất chua đặc trưng của chúng phải quyện thật đều trong các thành phần khác tạo nên một hương vị rất riêng. Với du khách, muối kiến khá kỳ lạ nhưng với người dân Tây Nguyên, nó đã gắn liền với ẩm thực bao đời nay.
Ở những thời điểm, kiến chính là lựa chọn "cứu cánh" bởi vị mặn chua đặc trưng của chúng. Và cũng từ đó, mặc dù không thiếu thức ngon vật lạ nào nhưng hương vị tuyệt vời của muối kiến đã thấm trọn vào văn hóa của cả vùng đất núi này.
| Người dân Gia Lai tỉ mỉ lọc từng chút một để có mẻ muối kiến thơm ngon. |
Nếu chỉ mãi nói về muối kiến mà không kể đến "người thực khách đồng hành" của chúng thì lại thiếu sót lớn. Muối kiến chỉ phát huy hết mùi vị khi ăn cùng với bò một nắng, một đặc sản khác của vùng Gia Lai.
Loại bò khô đặc biệt được làm theo công thức truyền thống là ướp tẩm gia vị rồi đem phơi nắng trong một ngày để từng thớ thịt săn lại, thấm gia vị đậm đà mang một màu đỏ nâu trông khá bắt mắt. Nướng miếng bò một nắng trên bếp than đỏ hồng rồi chấm cùng muối kiến quả là một sự kết hợp khá hoàn hảo.
| Kiến vàng sẽ sản sinh ra trứng được xem là món ăn độc đáo nhất ở Tây Nguyên. |
Thực khách sẽ thưởng thức được vị ngọt tươi đậm đà, dai dai của thịt bò hòa quyện cùng vị chua, mặn, cay đặc trưng trong muối. Để rồi đọng lại nơi cổ họng một chút cay the, thanh thanh và thơm thoảng mùi thơm khó cưỡng.
Tuấn Đạt (LĐO)