Nghề báo… không dễ

Báo chí nhiều năm luôn nằm trong số những ngành có điểm chuẩn/điểm xét tuyển cao nhất ở các trường đại học, chứng tỏ sức hút nghề báo chưa bao giờ giảm. Tuy nhiên để có thể làm báo được, đòi hỏi phải có một quá trình được đào tạo và quan trọng là phải có tố chất phù hợp.

Phóng viên Báo SGGP tác nghiệp ở Bệnh viện Huyện Củ Chi. Ảnh: DŨNG PHƯƠNG

Luôn là ngành “hot”

Hiện nay, trên cả nước có 3 cơ sở đào tạo báo chí chính quy là Trường Đại học (ĐH) KHXH-NV Hà Nội (ĐH Quốc gia Hà Nội), Học viện Báo chí - Tuyên truyền (Hà Nội), Trường ĐH KHXH-NV TPHCM (ĐH Quốc gia TPHCM). Ngoài ra còn có rất nhiều cơ sở đào tạo khác cũng như các lớp đào tạo văn bằng 2, đại học tại chức.

Tháng 5-2021, Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD-ĐT) công bố số liệu tổng hợp nguyện vọng của thí sinh đăng ký vào các ngành nghề của năm, cho thấy báo chí tiếp tục là một trong những ngành học có sức hấp dẫn hàng đầu.

Theo Th.S Phạm Duy Phúc, Phó Trưởng khoa Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH KHXH-NV TPHCM, trong lịch sử tuyển sinh của trường hơn 20 năm qua, ngành báo chí luôn là ngành “hot” nhất với mức điểm trúng tuyển “cao chót vót” trong số các ngành có điểm chuẩn cao nhất trường.

Cũng theo thầy Duy Phúc, công nghệ truyền thông đặt ra cho những người làm báo, các cơ quan báo chí nhiều cơ hội và thách thức; do đó, chương trình đào tạo báo chí của khoa liên tục được điều chỉnh, cập nhật theo định kỳ 2 năm/lần từ hơn 10 năm qua để người học có thể thích ứng.

Về lý do chọn ngành báo chí, Nguyễn Lê Hải Yến, sinh viên năm 3 Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH KHXH-NV TPHCM, nói rằng khi lựa chọn học chưa suy nghĩ gì nhiều. Hải Yến bày tỏ: “Trong mắt em, nghề báo rất đặc biệt. Khi đã được học và trải nghiệm làm phóng viên, em thấy nghề này luôn mang đến những điều mới mẻ”.

Còn Nguyễn Hoàng Nguyên, sinh viên năm nhất Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH KHXH-NV TPHCM, cho biết: “Em nghe nói thường chỉ khoảng 10% sinh viên báo chí ra trường theo đuổi được nghề báo vì nghề này đòi hỏi phải có sự bền bỉ, quyết tâm. Không biết sau này ai trong lứa tụi em sẽ theo đuổi được nghề báo, nhưng hiện tại tụi em học tập bằng tất cả đam mê”.

Không phải nghề làm… sang

Hiện nay, rất nhiều cơ quan báo chí tổ chức tuyển chọn phóng viên, ưu tiên người trẻ; bởi người trẻ làm báo có nhiều thế mạnh: giỏi ngoại ngữ, thành thạo công nghệ thông tin, nhanh nhạy tác nghiệp, có phương tiện hành nghề tốt… Tuy nhiên, trên thực tế, để trở thành phóng viên chính thức tại cơ quan báo chí có uy tín không phải điều dễ dàng.

Chị T.G.L. (38 tuổi) từng có 6 năm làm cộng tác viên cho một tòa soạn lớn trước khi ký hợp đồng chính thức, kể: “Ra trường, đi làm mới thấy rất nhiều trở ngại trong tác nghiệp, chưa kể mỗi tờ báo có tôn chỉ, đường hướng, cách tác nghiệp riêng… Mình phải học ngay từ những điều rất nhỏ. Không chỉ có mình, mà rất nhiều bạn cộng tác gần 10 năm vẫn là cộng tác viên, đến lúc không chịu được nữa phải đi tìm công việc khác. Nghề báo nghe sang mà thực tế không phải nghề để làm… sang. Bạn trẻ cần có cái nhìn đúng về nghề”.

Một nhà báo viết mảng giáo dục hơn 10 năm chia sẻ, những áp lực ở nghề báo không kể hết. Tác nghiệp của phóng viên phải nhanh, chính xác, cẩn trọng. Phần lớn phóng viên phải tác nghiệp trong khoảng thời gian rất ngắn, chịu sức ép của thời gian, cạnh tranh tin tức. Đặc biệt, khi làm online, deadline thường được tính bằng giờ, bằng phút...

Nhà báo Trần Thùy Vinh, Trưởng ban Khoa giáo Báo Người Lao Động, cho biết hàng năm nhận nhiều sinh viên thực tập từ các khoa báo chí, truyền thông, ngữ văn, cao đẳng truyền hình... Tuy nhiên, sau một thời gian thực tập, thử việc, nhiều em nhận ra nghề báo không phù hợp.

“Thực tế, rất ít sinh viên thực tập hiện nay theo đuổi được nghề báo. Những gì các em học ở trường đại học hoàn toàn không như thực tế ở trong tòa soạn; các em không hiểu quy trình làm ra một sản phẩm báo chí thực sự mà chỉ nghĩ đơn giản có thông tin diễn ra thì viết tin, bài/chụp ảnh/quay phim là xong. Các khâu quan hệ địa bàn, phỏng vấn lấy tin, chạy hiện trường, hiện thực hóa sản phẩm cho online, báo giấy, truyền hình trong thời gian gấp rút để cạnh tranh từng phút của từng tờ báo... mới thực sự là môi trường khắc nghiệt của nghề. Hiện nay, phóng viên các báo đều rất đa năng “3 trong 1” (chụp hình, quay phim, viết bài) hoặc 4 trong 1 (chụp hình, quay phim, viết bài, dẫn livestream hay YouTube), đòi hỏi nhiều kỹ năng mà nhiều em không đáp ứng nổi”, nhà báo Trần Thùy Vinh phân tích.

Hiểu cặn kẽ về nghề báo, có thể nhiều bạn trẻ… nhụt chí, chọn ngành nghề khác. Thực tế, rất nhiều sinh viên tốt nghiệp báo chí không bám trụ được nghề. Nhưng nếu lựa chọn đến cùng, cần hiểu rằng kiến thức, kỹ năng, mối quan hệ, kinh nghiệm, bản lĩnh sẽ được rèn, trau dồi qua thực tiễn tác nghiệp khắc nghiệt và bằng thời gian.

Theo VÕ THẮM (SGGPO)