Nghệ nhân tượng nhà mồ nơi phố núi

05/05/2020 10:05

Mỗi nhà mồ của người Tây Nguyên ẩn chứa một bí mật về tính cách, sở thích lúc sinh thời của người đã mất; là sự gửi gắm, sẻ chia, tiếc thương và bầu bạn của người sống dành cho người đã khuất. Đồng hành với tín ngưỡng này là nghề thủ công độc đáo mang đậm bản sắc của cộng đồng các dân tộc bản địa Tây Nguyên - nghề tạc tượng gỗ.

“Nghệ sĩ nông dân” Ksor Hnao sáng tạo từ bản năng với niềm tin mình làm được tượng gỗ là do thần linh (Giàng) ban cho khả năng ấy. Mỗi bức tượng là sự sáng tạo riêng.

Là người con Gia Rai, ngụ tại làng Kép, phường Đống Đa, TP.Pleiku, tỉnh Gia Lai, Ksor H’nao nổi tiếng không chỉ trong làng mà khắp Gia Lai và cả nước về tài tạc tượng gỗ dân gian Tây Nguyên của mình. Ksor H’nao am hiểu sâu sắc và tâm huyết với các giá trị văn hóa của người Gia Rai. 60 năm tuổi đời, Ksor Hnao đã có hơn 40 năm cầm rìu tạc tượng. Vì vậy, tượng nhà mồ không chỉ là tình yêu, đam mê mà còn là duyên nợ với ông. Tác phẩm tượng của ông mang đậm phong cách dân gian, mộc mạc, gợi tả nhưng luôn sống động với người và vật là những hình ảnh gần gũi, dung dị với đời sống của bà con. Ngoài việc tham gia tạc tượng nhà mồ phục vụ nghi thức bỏ mả, ông còn tham gia các cuộc thi tạc tượng gỗ dân gian trong và ngoài tỉnh, đạt giải cao.

Theo nhịp sống hiện đại, ngày nay, người Jrai ở Tây Nguyên đã không làm lễ Pơ Thi nữa, vì vậy, tượng nhà mồ dần bị mai một. Nghệ nhân Ksor Hnao bày tỏ: Hiện nay, lũ trẻ không còn mặn mà với văn hóa truyền thống của dân tộc nữa, đặc biệt là nghệ thuật tạc tượng nhà mồ. Chính vì thế, ông tích cực tham gia hoạt động truyền dạy cho thế hệ trẻ, từ tổ chức, tái diễn các lễ hội truyền thống, diễn tấu, chế tác nhạc cụ tre nứa, diễn tấu cồng chiêng và chỉnh chiêng đến tạc tượng.

Bằng các dụng cụ thô sơ như rìu, rựa, đục, các nghệ nhân đã thổi hơi thở cuộc sống thường nhật vào trong từng thớ gỗ, tạo nên những mảng, khối hình học, gợi tả thần thái nhân vật.