'Không thể coi là bình thường'
Theo Văn phòng SPS Việt Nam, tổng cảnh báo của EU theo mối nguy đối với nông sản, thực phẩm toàn cầu trong năm 2024 và 2 tháng đầu năm 2025 lần lượt là 5.268 lần và 624 lần.Đángchú ý, trong 8 cảnh báo về thực phẩm mới trong 2 tháng đầu năm 2025 của EU, có 4 cảnh báo liên quan sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam, chiếm 50%.
Thống kê số lượng cảnh báo của EU theo một số quốc gia, vùng lãnh thổ trong năm 2024 và 2 tháng năm 2025 cho thấy, lượng cảnh báo với Việt Nam lần lượt là 114/5.268 (2,2%) và 16/624 (2,6%). Số lượng cảnh báo của Việt Nam cao hơn hẳn so với Thái Lan, Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia, Nhật Bản trong cùng thời kỳ.
Xét riêng cảnh báo đối với nông sản, thực phẩm của Việt Nam xuất khẩu vào EU theo các mối nguy từ năm 2023 tới tháng 2.2025, mối nguy bị cảnh báo hàng đầu là dư lượng hóa chất (thuốc trừ sâu và thuốc thú y) với tỷ lệ cảnh báo trong năm 2023, 2024 và 2 tháng đầu năm nay lần lượt là 38/67 (56,7%); 61/114 (53,5%); 5/16 (31,3%).
TP.HCM và Hà Nội là 2 địa phương đứng đầu về số lượng bị cảnh báo. Trong năm 2023, 2024 và 2 tháng đầu năm nay, số lượng cảnh báo của EU với nông sản, thực phẩm từ TP.HCM lần lượt là 34/67 (50,7%); 42/114 (36,8%); 4/16 (25%); Hà Nội là 7/67 (10,4%); 10/114 (8,8%) và 0%.
"Hầu hết những tỉnh, thành phố bị cảnh báo nhiều là các địa phương chưa xây dựng kế hoạch thực thi Đề án nâng cao hiệu quả thực thi Hiệp định về áp dụng các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật (SPS) của Tổ chức Thương mại thế giới và cam kết SPS trong khuôn khổ các hiệp định thương mại tự do (gọi tắt là Đề án SPS)", Phó giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam Ngô Xuân Nam chia sẻ tại Hội nghị triển khai cấp bách các biện pháp tăng cường tuân thủ quy định an toàn thực phẩm của thị trường EU. Hội nghị do Văn phòng SPS Việt Nam phối hợp Báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức sáng 24.2.
Nhiều ý kiến cho rằng, sở dĩ hàng nông sản, thực phẩm của Việt Nam xuất khẩu sang EU bị cảnh báo ngày càng nhiều bởi trị giá xuất khẩu không ngừng tăng qua các năm.
Tuy nhiên, ông Nam nhấn mạnh: "Thời gian qua, số lượng cảnh báo gia tăng tương đối lớn, song trị giá xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào thị trường EU chậm hơn. Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới ngày càng nâng cao giá trị hàng nông sản xuất khẩu, không thể coi xuất khẩu càng nhiều cảnh báo càng tăng là bình thường".
Giám sát chặt chuỗi cung ứng, vùng nguyên liệu
Một trong những nguyên nhân khiến hàng nông sản, thực phẩm Việt Nam bị EU gia tăng cảnh báo được ông Nam chỉ ra là cơ quan quản lý địa phương chưa sát sao với vấn đề liên quan đến SPS. Đến ngày 20.2, mới có 18/63 (28,5%) tỉnh, thành phố xây dựng kế hoạch thực hiện Đề án SPS.
Hiện nay, các quốc gia, vùng lãnh thổ ngày càng gia tăng các biện pháp SPS đối với nông sản, thực phẩm và thủy sản nhập khẩu. Ông Nam cho rằng, thời gian tới cần siết chặt việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh và hóa chất trong sản xuất nông sản, thủy sản; tăng cường kiểm soát tại cửa khẩu, cải thiện quy trình kiểm nghiệm hàng hóa trước khi xuất khẩu, giảm rủi ro bị trả hàng do vi phạm quy định EU…
"Văn phòng SPS Việt Nam sẽ tăng cường làm việc với các cơ quan chuyên môn của EU về việc hướng dẫn tuân thủ các quy định mới của EU, làm rõ việc truy xuất một số doanh nghiệp vi phạm nhưng chưa đầy đủ thông tin", ông Nam nói.
Bày tỏ nhiều quan ngại khi thị trường EU ngày càng siết chặt quy định về an toàn thực phẩm, ông Phan Văn Tấn, Phó giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bình Thuận, đề xuất cơ quan quản lý cấp bộ ban hành cập nhật các văn bản quy phạm hướng dẫn kỹ thuật về quy định mới của EU để các địa phương có cơ sở cập nhật, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện theo quy định mới.
"Cần có cẩm nang hướng dẫn thực hiện sản xuất nông nghiệp tốt với các ngành hàng một cách cụ thể để địa phương thực hiên; thường xuyên phối hợp địa phương để kiểm soát chặt chẽ vùng nguyên liệu, chuỗi sản xuất ngành hàng", ông Tấn nói.
Ông Nguyễn Anh Duy, Chủ tịch HĐQT Công ty CP thương mại toàn cầu Thanh Niên (TP.HCM), mong muốn Văn phòng SPS Việt Nam có thêm cơ quan đầu mối tại phía nam để hỗ trợ các doanh nghiệp khu vực này.
"70% nguyên liệu sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu đến từ khu vực phía nam, nhưng hiện nay việc tiếp cận thông tin của các doanh nghiệp xuất khẩu còn khá khó khăn. Đề xuất thời gian tới có thêm nhiều diễn đàn liên quan tổ chức tại khu vực phía nam để hỗ trợ doanh nghiệp", ông Duy nhấn mạnh.
Theo Đan Thanh (TNO)