Thao thiết Ia Mơr

Đầu giờ chiều, rời trung tâm huyện Chư Prông, chúng tôi về xã Ia Mơr. Lướt qua tầm mắt nhìn từ cửa kính ô tô trên cung đường hẹp trải nhựa, khấp khểnh đá dăm, cả đất đỏ bụi lầm. Thầy giáo Nguyễn Khánh Phong, người địa phương vào vai “hướng dẫn viên” tự nguyện. Mới biết vườn cao su kia, vườn điều nọ, rẫy mì ấy, vùng đất xám trơ phơi lô nhô vài gốc cây nhỏ bị đốt cháy nham nhở… chừng 10 năm trước là rừng đại ngàn với nhiều lâm sản quý.   

Cuối mùa khô, nắng chiều hắt bóng lên cánh rừng, dãy núi, thung lũng nhuốm màu vàng ruộm. Ngột. Tiếng thầy Nguyễn Đức Quang-trưởng đoàn-qua điện thoại: “Cảm ơn các em, xe có lẽ gần đến”. Rồi quay sang chúng tôi: “Anh em ở xã ra tận cầu đón chúng ta”.

Chúng tôi lần lượt bước ra khỏi xe, gặp mấy anh em cán bộ xã là học viên cũ sang tận bên này chiếc cầu treo Ia Mơr đón. Mừng vui như buổi đoàn viên sau thời gian dài xa cách. Hai người trong số họ mở thanh barie chắn 2 đầu cầu không cho xe có trọng tải lớn qua lại, dẫn đường cho chiếc ô tô 16 chỗ không tải trọng của chúng tôi đi qua. Vài thầy cô ngồi theo xe máy đi về trung tâm xã.

Cảm giác được người thân đón rước thật ấm lòng! Ngồi vào phòng họp của UBND xã, nhìn lên dòng chữ: “Nhiệt liệt chào đón đoàn cán bộ Trường Chính trị tỉnh Gia Lai” mà lòng rưng rưng xúc động.

Sau đó, chúng tôi được các anh cán bộ xã đưa đi tham quan công trình thủy lợi Ia Mơr đang giai đoạn gấp rút thi công ngăn dòng trước mùa mưa đến. Được chiêm ngắm một đại công trường với người đông, xe cơ giới các loại hối hả trong nắng chiều vàng hươm thật thú vị biết bao.

Chúng tôi cũng dành thời gian đến thăm 2 làng tái định cư, gồm: làng Huáp và làng Khôi. Cuối ngày, hoàng hôn trải sắc tím hồng khắp buôn làng. Khói bếp chầm chậm lên xanh từ ngôi nhà sàn nằm liền sau những ngôi nhà tái định cư tường xây, mái lợp màu nâu đỏ giống nhau như khuôn tăm tắp thẳng đều dọc ngang ô bàn cờ nối nhau bởi những con đường trải bê tông rộng, phẳng phiu. Dưới chân nhà sàn, những chú heo đen trũi, đàn gà lớn bé lông đủ sắc quẩn theo chân người phụ nữ đòi bữa tối. Tiếng người, tiếng gia cầm đồng vọng loang trong gió chiều hiu nhẹ.

Tôi cùng Phó Chủ tịch HĐND xã Siu Minh ghé thăm già Kpă Gil ở làng Huáp. Yên vị trên bộ bàn ghế gỗ khá sang trọng đặt giữa phòng khách, ông Gil chậm rãi kể: “Đã 5 năm kể từ ngày dời làng về đây, dân làng không đói cái ăn vì ngoài 1 ha đất rẫy được cấp, mỗi hộ còn có đất rừng, đất rẫy cũ trồng lúa rẫy, lúa nước 2 sào/hộ, mía, mì, bắp…; nuôi con bò, con heo, đàn gà bán lấy tiền sắm sanh vật dụng. Đã có người về cõi Atâu, không chôn ngay trong làng như trước nữa mà đem chôn ở khu nghĩa địa gần chân núi. Mọi nghi thức truyền thống vẫn giữ lấy, làm theo; tập tục lạc hậu như chôn chung bỏ từ lâu rồi. Thanh niên trong làng ngoan lắm, chiều về rủ nhau chơi bóng ở khu sinh hoạt thể thao ngay cạnh đây chứ không tụ tập uống rượu, say rồi phá phách. Tối đến, cán bộ Đoàn thường xuyên tập hợp thanh niên về nhà rông văn hóa hát ca, trò chuyện tâm tình, phối hợp tuyên truyền pháp luật nên chúng biết yêu thương, rủ nhau làm điều tốt”.

Chia tay, chúng tôi ghé thăm nhà già Rơmah Blết ở làng Khôi. Con đường liên xã chạy dọc phân cách giữa 2 làng. Đã sống qua hơn 60 mùa rẫy mà trông ông Blết rắn rỏi và nhanh nhẹn.

Ông kể: “Mỗi hộ được chia đều 1 sào đất thổ cư. Nhà liền nhà không rào chắn, đi lại với nhau cho dễ. Ngày mới về đây, dùng nước giếng khoan do Nhà nước làm nhưng qua thời gian không quen sử dụng, ống dẫn nước vỡ, nước bung bắn rò rỉ, phí lắm. Giờ thì đào giếng lấy nước, vài ba nhà chung một giếng. Gia đình nào cũng có nhà tắm, nhà vệ sinh”.

Thấy nhà già làng có khách, bà con ở gần gùi ghè rượu đến góp vui. Lâng lâng trong men rượu cần dịu ngọt, tôi bước ra phía sau nhà sàn. Trăng mười sáu vằng vặc giữa trời đầy sương. Làng chìm vào giấc ngủ. Xa xa, rừng thức xào xạc tiếng vọng về...