Người chế biến ra món xôi nếp ngũ sắc là chị Lù Thị Hạnh, quê ở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La; hiện sinh sống tại TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Đây là món ăn gia truyền của người Thái. Hiện gia đình chị chuyên cung cấp một số món đặc trưng vùng cao Tây Bắc như: xôi nếp nương, rượu nếp, cá nướng hạt mắc khén, thịt trâu gác bếp.
Về cách làm món xôi nếp nương, chị Hạnh cho biết: Nguyên liệu chính là nếp được trồng tại Mộc Châu. Đây là loại nếp có vị ngọt tự nhiên, mềm dẻo và thơm khi nấu chín. Món xôi nếp nương được làm khá công phu. Đầu tiên sẽ đem nếp ngâm ngập trong nước lạnh từ 4 đến 5 tiếng đồng hồ. Sau đó vớt ra để ráo nước rồi mang đi hấp.
 |
| Chị Lù Thị Hạnh gói xôi nếp ngũ sắc cho khách. Ảnh: V.T.T |
Xôi ngon là vì hấp trong chiếc chõ do người Thái thiết kế chỉ để dành cho việc nấu xôi. Chõ được làm bằng gỗ, khoét rỗng bên trong, phần đáy phía trong có 2 thanh tre chéo nhau để đặt 1 vỉ đan hình mắt cáo bằng tre.
Đối với người Thái, bộ chõ nấu xôi là vật dụng không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, là nét văn hóa đặc trưng của dân tộc.
Theo chị Hạnh, để xôi chín đều mà không bị nhão thì tiến hành hấp 2 lần. Đầu tiên, khi xôi vừa chín tới, tỏa hương thơm thì cho ra rổ, trải đều để cho nguội bớt.
Sau đó cho vào chõ hấp tiếp lần 2 đến khi xôi chín đều, thoang thoảng hương nếp, nở căng, bóng mẩy là được. Từng vắt xôi dẻo thơm quyện dính vào nhau nhưng không nát, cầm vào không dính vào tay.
Ngoài xôi có màu trắng tự nhiên, chị Hạnh pha trộn thêm nhiều màu sắc nhằm tạo ra món xôi ngũ sắc vừa đẹp mắt lại thơm ngon. Nguyên liệu là các loại lá, quả như lá cẩm, lá dứa, củ nghệ, quả gấc. Mâm xôi nếp nương ngũ sắc với 5 màu đặc trưng bắt mắt khi bày bán luôn được thực khách khen ngợi.
Cũng theo chị Hạnh, xôi nếp nóng hổi, dẻo ngọt ăn kèm với chẩm chéo, muối vừng đều ngon, kết hợp cùng thịt trâu gác bếp hoặc cá nướng sẽ tăng thêm vị đậm đà.
11 tỉnh, thành phố tham gia Ngày hội ẩm thực Gia Lai
