Gói 120.000 tỉ chưa phát sinh dư nợ?
Theo một lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai, hiện trên địa bàn tỉnh có 31/32 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động với số lượng công nhân 618.000 người, trong đó lao động ngoại tỉnh khoảng 321.000 người, hầu hết đều có nhu cầu về nhà ở. Dự kiến đến năm 2025 có thêm 3 khu công nghiệp đi vào hoạt động, số lượng lao động có nhu cầu nhà ở khoảng 450.000 người…
Mặc dù tỉnh đã chỉ đạo, giải pháp, rà soát quỹ đất, bổ sung quy hoạch phát triển nhà ở cho công nhân (NOCN), bước đầu đã triển khai một số dự án nhưng tính đến nay toàn tỉnh mới đạt khoảng 4.500 căn. Công nhân vẫn chủ yếu phải thuê nhà trọ do người dân xây dựng.
 |
Dự án nhà ở cho công nhân của Công ty Thủ Thiêm đang ế ẩm. Ảnh: ĐÌNH SƠN |
Tại Bình Dương, một trong những địa phương khá thành công trong việc xây dựng nhà ở xã hội (NOXH) và NOCN, thì tính đến năm 2020 cũng mới đưa vào sử dụng được khoảng hơn 35.700 căn so với chỉ tiêu phát triển 86.877 căn trong giai đoạn năm 2021 - 2030 mà Chính phủ giao. Còn so với nhu cầu đến năm 2030 là 129.212 căn thì con số trên vẫn quá khiêm tốn.
TP.HCM dù cũng có nhiều khu công nghiệp, dân nhập cư đông nhưng từ năm 2006 đến nay mới chỉ xây dựng được hơn 18.800 căn NOXH. Theo một lãnh đạo UBND TP.HCM, giai đoạn năm 2021 - 2025 dự kiến TP.HCM phát triển khoảng 2,5 triệu m2 sàn NOXH, tương ứng khoảng 35.000 căn nhà. Giai đoạn năm 2026 - 2030 dự kiến phát triển khoảng 58.000 căn.
Theo báo cáo từ Bộ Xây dựng, đến nay cả nước hoàn thành xây dựng 181 dự án NOXH với gần 94.400 căn hộ, tổng diện tích hơn 4,8 triệu m2. Các địa phương đang tiếp tục triển khai 291 dự án NOXH, quy mô xây dựng khoảng 271.500 căn hộ, với tổng diện tích sàn khoảng 14,52 triệu m2.
Đáng nói, liên quan đến gói tín dụng 120.000 tỉ đồng, Bộ Xây dựng cho hay đã có 11 địa phương công bố danh mục 24 dự án đủ điều kiện vay, với nhu cầu vay vốn khoảng 12.400 tỉ đồng. Tuy nhiên thực tế đến nay gói tín dụng này vẫn chưa phát sinh dư nợ.
Trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Tấn Kiệt, lãnh đạo Công ty TNHH tư vấn thiết kế và xây dựng Thành Thắng, chủ đầu tư dự án NOXH tại TP.Long Khánh (Đồng Nai), cho biết ngày 4.10 công ty đã tổ chức bốc thăm chọn mua 201 căn NOXH tại dự án. Ngay khi gói tín dụng 120.000 tỉ đồng được công bố vào tháng 4.2023, công ty cũng đã đăng ký với Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho khách hàng mua nhà được vay nhưng chưa nghe thông tin phản hồi. Công ty cũng đã làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội để cho khách hàng vay mua NOXH với lãi suất ưu đãi hơn, chỉ 4,8%/năm nhưng cũng chưa được hồi âm.
"Dự án NOXH ở P.Bảo Vinh, TP.Long Khánh được khởi công vào tháng 6.2020, với 1.054 căn NOXH, gồm 462 căn hộ chung cư và 592 căn nhà ở liên kế. Trong đó nhà phố một trệt, một lầu có giá khoảng 800 - 900 triệu đồng/căn khoảng 90 - 95 m2. Hầu hết khách mua NOXH đều quan tâm đến gói vay của Ngân hàng Chính sách xã hội vì lãi suất rẻ hơn", ông Kiệt cho hay.
Hàng ngàn căn NOXH ế ẩm
Mới đây, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Ngô Tân Phượng thông tin thời gian qua, tỉnh đã hoàn thành 7 dự án NOXH, NOCN với 4.000 căn hộ đủ điều kiện đưa vào sử dụng. Các chủ đầu tư đã rao bán 1.681 căn nhưng rất ít công nhân đăng ký mua, khiến còn tồn đọng 1.324 căn. Nguyên nhân là hơn 70% công nhân tại địa phương này từ nơi khác đến.
Trong đó, lực lượng lao động trẻ 18 - 30 tuổi đến làm việc chỉ có nhu cầu thuê thay vì mua nhà. Ngoài ra, công nhân cũng khó đáp ứng về tài chính để mua nhà khi thu nhập 9 - 10 triệu đồng một tháng. Bên cạnh trang trải sinh hoạt phí, người lao động đã khó khăn còn thường phải dành dụm để gửi tiền về quê cho gia đình. Không chỉ vậy, đa số công nhân ở Bắc Ninh có tính chất cư trú không ổn định, thường xuyên thay đổi công việc.
Lãnh đạo tỉnh cũng cho rằng người lao động chưa có thói quen ở nhà cao tầng. Từ đó, Bắc Ninh đề nghị việc đầu tư xây dựng NOCN cần được thực hiện cả ở bên ngoài các khu công nghiệp để loại hình này có thể phục vụ rộng rãi cho các đối tượng là công nhân làm việc tại các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất, khu công nghệ cao, cụm công nghiệp vừa và nhỏ, các cơ sở sản xuất tất cả các ngành, nghề. Đồng thời, tỉnh đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu bổ sung các cơ chế ưu đãi đặc biệt hơn nữa với dự án nhà lưu trú công nhân.
Không riêng Bắc Ninh, tình trạng ế NOXH, NOCN cũng xảy ra ở TP.HCM, nơi vẫn kêu thiếu lâu nay. Mới đây khi làm việc với HĐND TP.HCM, lãnh đạo TP.Thủ Đức cho biết dự án NOCN của Công ty Phước Thành có hơn 1.000 căn dự kiến bàn giao cuối năm nay, nhưng chỉ khoảng 100 hồ sơ đăng ký thuê nhà. Đại diện chủ đầu tư lý giải thực tế có nhiều khách hàng thuộc nhóm đối tượng được hưởng chính hỗ trợ về NOXH đã tìm hiểu, song rất ít hồ sơ đạt yêu cầu. Người đủ điều kiện mua thì không có tiền, không dám vay ngân hàng với lãi suất gói tín dụng 120.000 tỉ đồng lên đến 7,7%/năm, chỉ kéo dài trong 5 năm và chỉ thấp hơn lãi vay thương mại 1 - 1,5%/năm. Trong khi đó, những người có tiền thì không nằm trong đối tượng là công nhân. Để bán được số căn hộ trên, hiện chủ đầu tư dự án này đang "liều" rao bán cho cả các đối tượng mua NOXH khác ngoài công nhân.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, nói thẳng mức lãi suất trong gói 120.000 tỉ đồng là quá cao, là gánh nặng của những người mua NOXH. Ngoài ra, theo quy định hiện hành, người thuộc diện được mua NOXH cần đáp ứng 3 điều kiện về nhà ở, cư trú và mức thu nhập. Trong đó, điều kiện về cư trú là phải có đăng ký thường trú tại nơi có dự án NOXH hoặc đăng ký tạm trú từ một năm trở lên. Đối tượng mua NOXH cũng không được thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân, tức lương không quá 11 triệu đồng mỗi tháng. Những quy định này được một số chuyên gia đánh giá là đã lỗi thời. Ví dụ giá NOXH tăng gần gấp đôi sau 5 năm, nhưng cách xác định thu nhập thấp - điều kiện quan trọng để được mua nhà - vẫn như 8 năm trước.
Lãnh đạo Bộ Xây dựng thừa nhận chương trình xây dựng NOXH mặc dù đã đạt được những kết quả rất đáng ghi nhận nhưng vẫn chưa như kỳ vọng. Nguyên nhân chính là do thiếu quỹ đất, vướng mắc trong thủ tục lựa chọn chủ đầu tư, thiếu nguồn vốn ưu đãi, cơ chế khuyến khích chưa thực chất, chưa đủ mạnh; thủ tục đầu tư phát triển NOXH còn phức tạp, kéo dài. Ngoài ra, một số tổ chức, cá nhân chưa tuân thủ quy định pháp luật về NOXH do các chế tài xử lý còn thiếu hoặc chưa đủ mạnh.
Hiện nay, Chính phủ đang tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật Nhà ở (sửa đổi). Trong đó, đề xuất sửa đổi các chính sách liên quan đến quỹ đất dành để phát triển NOXH, lựa chọn chủ đầu tư dự án NOXH; ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH để cho thuê, cho thuê mua, bán; xác định giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua NOXH... nhằm khuyến khích, đẩy mạnh đầu tư, phát triển NOXH và đảm bảo giá NOXH ở mức vừa phải để cán bộ, công nhân, người lao động có thu nhập thấp có điều kiện mua nhà ở, ổn định cuộc sống.
Đặc biệt, trong dự thảo lần này đã bổ sung nhiều quy định nhằm làm nổi bật vai trò chủ đạo của nhà nước trong việc thực hiện chính sách NOXH. Cụ thể là nhà nước đầu tư xây dựng NOXH bằng vốn đầu tư công để cho thuê, cho thuê mua NOXH. Nhà nước đầu tư xây dựng NOXH bằng nguồn vốn công trái quốc gia, trái phiếu, vốn hỗ trợ phát triển chính thức, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ, vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước; vốn huy động từ quỹ phát triển đất, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách khác theo quy định của pháp luật để bán, cho thuê, cho thuê mua.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM
