Với thiết kế bắt mắt, quảng cáo hấp dẫn, thậm chí sử dụng chính giới trẻ, người nổi tiếng... trong chiến lược quảng cáo, bán hàng, thuốc lá điện tử đang tung các chiêu thức để hút giới trẻ. Theo các chuyên gia y tế thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của thanh thiếu niên.
Thuốc lá điện tử tấn công người trẻ
Thống kê cho thấy tại Việt Nam, tỉ lệ người trẻ đã từng sử dụng thuốc lá điện tử từ năm 2015 đến năm 2019 đã có sự gia tăng từ 1,1% lên 2,6%. Mới đây, trong một chiến dịch truyền thông có tên "Thanh niên Việt Nam nói không với thuốc lá và thuốc lá điện tử" do Bộ Y tế tổ chức, các chuyên gia y tế đã nhấn mạnh tác hại nghiêm trọng của việc nghiện chất nicotine trong sản phẩm thuốc lá.
Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có nguy cơ ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của người sử dụng vì chứa nicotine - chất gây nghiện cao, các chất độc hại và các chất, hương liệu chưa biết được mức độ gây hại đối với sức khỏe. Đây là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và ung thư, sử dụng quá liều nicotine có thể gây ngộ độc, nghiện nicotine là một trong những nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, đột quỵ...
Bà Lê Thị Thu, Quản lý Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây nhiễm, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho biết ngành công nghiệp thuốc lá hiện đang nhắm đến giới trẻ nhằm tìm kiếm những người hút thuốc thay thế. Các chiến lược phát triển sản phẩm nhắm đến giới trẻ như thiết kế sản phẩm bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ…; giới thiệu sản phẩm và dùng thử ở các cửa hàng bán lẻ; sử dụng giới trẻ, người nổi tiếng/có ảnh hưởng quảng cáo sản phẩm; tận dụng độ tuổi trẻ của nhóm sử dụng mạng xã hội để quảng cáo và bán hàng như Facebook, Instagram, Tiktok… "Nghiên cứu trên thế giới cho thấy 70% người thử một điếu thuốc trở thành người hút thuốc hàng ngày do nicotine là chất gây nghiện có trong thuốc lá. Khi đã thử thì khả năng gây nghiện cao. Người trẻ tuổi (14-30 tuổi) đã sử dụng thuốc lá điện tử, có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 4 lần so với nhóm không dùng thuốc lá điện tử; 58% người sử dụng thuốc lá điện tử là người hút mới"- bà Thu dẫn chứng.
 |
| Bộ Y tế đề nghị cấm hoàn toàn việc quảng cáo, nhập khẩu thuốc lá điện tử |
Ông Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết mối lo ngại khi ngoài nicotine, trong thuốc lá điện tử còn chứa một hóa chất có tác dụng làm giả khói thuốc khi hút, đây là loại hóa chất có liên quan đến những chứng bệnh nguy hiểm như ung thư, tim mạch... Điều nguy hiểm là những người bán và quảng cáo thuốc lá điện tử không bao giờ nói về những tác hại này, mà chỉ nói về việc nhiều người bỏ được thuốc lá truyền thống sau khi dùng thuốc lá điện tử". Nhưng thực tế, loại thuốc lá này lại đang gây ra hiểm họa khôn lường đối với sức khỏe, bởi trong thuốc lá điện tử có thành phần chính là propylene glycol - một chất gây ung thư và có các chất acrolein, fomandehit và chất methylglyoxal là những thành phần cơ bản gây tổn hại đến ADN.
Đề xuất cấm hoàn toàn
Theo đánh giá của giới chuyên môn, thuốc lá điện tử gây ra nhiều vấn đề xã hội, kinh tế ảnh hưởng nghiêm trọng tới an sinh xã hội, an ninh trật tự, kinh tế, môi trường và sự phát triển bền vững. Thuốc lá điện tử có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội. Bà Trần Thị Trang, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết theo quy định hiện hành của pháp luật, sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng…) không được phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh và sử dụng tại Việt Nam. "Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nhắm đến đối tượng là giới trẻ và cả người chưa hút, người đang hút có xu hướng hút song song cả thuốc lá thế hệ mới và thuốc lá truyền thống. Do đó, cần thiết cấm hoàn toàn dưới mọi hình thức mua bán, sản xuất, nhập khẩu đối với các sản phẩm mới này (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, shisha)"- bà Trang nhấn mạnh.
Nhiều chuyên gia y tế cảnh báo thuốc lá điện tử gây ảnh hưởng lớn đến giới trẻ, đặc biệt là trẻ em vì não bộ của trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển cho tới tuổi 25. Chỉ riêng nicotine đã gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, thiếu niên, thanh niên, gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kì, gây ra sinh non và thai lưu. Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh trong não khiến người dùng ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.
Khẳng định cả thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng đều là những loại sản phẩm thế hệ mới chứa nicotine hiện chưa được phép bán tại Việt Nam và đang trong quá trình xem xét áp dụng biện pháp quản lý phù hợp, Thạc sĩ Đoàn Thu Huyền, Trưởng Đại diện Tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá tại Việt Nam đề xuất Việt Nam cần có quy định cấm mọi loại thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Do đó cần tăng cường triển khai các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá theo Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của WHO và đã được chứng minh là hiệu quả trước khi cân nhắc tới tiềm năng giảm hại bằng thuốc lá điện tử.
| Thuốc lá điện tử không giúp cai thuốc lá truyền thống Đại diện WHO khẳng định không có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử ít gây hại hơn so với thuốc lá điếu truyền thống. Thuốc lá điện tử là những sản phẩm thuốc lá nên chúng không thể được coi là công cụ hỗ trợ cai nghiện thuốc lá hiệu quả. Thế giới chưa có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử giúp cai thuốc. Ngược lại, bằng chứng từ các nước cho thấy người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng vẫn có nguy cơ sử dụng thuốc lá thông thường. Trong số này có nhiều người sử dụng đồng thời cả thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống. |
Bài và ảnh: Hải Anh (NLĐO)
