WHO: "Đường ăn kiêng" không giúp giảm béo, lại tăng rủi ro bệnh tim, tiểu đường

Thông cáo báo chí Báo Người Lao Động nhận được từ WHO sáng 16-5 (giờ Việt Nam) nêu rõ: "WHO khuyến cáo không dùng chất tạo ngọt thay thế đường để kiểm soát cân nặng".

Hướng dẫn mới của WHO dựa trên đánh giá có hệ thống về việc sử dụng NSS, còn được gọi là chất làm ngọt nhân tạo hay "đường ăn kiêng" theo cách nói phổ biến dành cho các loại chất tạo ngọt không phải là đường thật, không chứa carbohydrate.

Ăn nhiều đồ ngọt, bất kể được làm ngọt bằng đường tự nhiên hay chất tạo ngọt thay thế dưới danh nghĩa "đường ăn kiêng", đều gây hại cho sức khỏe, theo WHO (Ảnh minh họa từ Internet)

WHO nhấn mạnh không nên sử dụng NSS để kiểm soát trọng lượng cơ thể hoặc giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm, một lầm tưởng tai hại mà nhiều người mắc phải.

Kết quả tổng quan từ cuộc đánh giá quy mô lớn của WHO còn cho thấy có thể có những tác dụng không mong muốn tiềm ẩn khi sử dụng NSS lâu dài, chẳng hạn như tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch và tử vong ở người lớn.

"Thay thế đường tự do bằng NSS không giúp kiểm soát cân nặng về lâu dài. Chúng không phải là yếu tố thiết yếu trong chế độ ăn uống và không có giá trị dinh dưỡng. Mọi người cần xem xét các cách khác để giảm lượng đường tự do nạp vào, chẳng hạn như tiêu thụ thực phẩm có đường tự nhiên, như trái cây, hoặc đồ ăn và thức uống không đường" - Giám đốc Dinh dưỡng và An toàn Thực phẩm của WHO Francesco Branca cho biết.

Khuyến nghị áp dụng cho tất cả mọi người, ngoại trừ những người đã mắc bệnh tiểu đường từ trước. Các NSS nằm trong khuyên nghị bao gồm tất cả các chất làm ngọt phi dinh dưỡng tổng hợp và tự nhiên hoặc biến đổi.

NSS phổ biến bao gồm acesulfame K, aspartame, advantame, cyclamate, neotame, saccharin, sucralose, stevia và các dẫn xuất của stevia.

Khuyến nghị không áp dụng cho các sản phẩm vệ sinh và chăm sóc cá nhân có chứa NSS, chẳng hạn như kem đánh răng, kem bôi da và thuốc, hoặc đường có hàm lượng calo thấp và rượu đường (polyol), là đường hoặc dẫn xuất đường có chứa calo và do đó không được xem xét NSS.

Đây là một khuyến nghị có điều kiện, trong đó các nước thành viên được yêu cầu tuân theo các quy trình của WHO để xây dựng hướng dẫn dựa trên các cuộc thảo luận và bối cảnh cụ thể trong từng quốc gia và vùng lãnh thổ.

Hướng dẫn của WHO về NSS là một phần của bộ hướng dẫn hiện tại và sắp tới về chế độ ăn uống lành mạnh nhằm thiết lập thói quen ăn uống lành mạnh suốt đời, cải thiện chất lượng chế độ ăn uống và giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm trên toàn thế giới.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới vài năm qua đã chỉ ra các cơ chế khiến các chất tạo ngọt thay thế đường phản tác dụng khi bị lạm dụng.

Ví dụ, nghiên cứu dựa trên hơn 5.100 người của Đại học Nam Úc, công bố trên Current Atherosclerosis Reports năm 2019 cho thấy các chất làm ngọt này không giúp giảm cân và tăng nguy cơ tiểu đường type 2 bởi hệ vi khuẩn đường ruột của họ đã bị thay đổi theo hướng bất lợi, đồng thời những người này đang ăn, uống các thực phẩm thiếu lành mạnh quá nhiều bởi luôn tưởng rằng đồ uống ăn kiêng dùng nhiều cũng không sợ mập, không sợ bệnh.

Với cùng một lượng đồ ngọt như nhau, người dùng đường thật giảm được 7% nguy cơ tiểu đường so với người dùng chất tạo ngọt thay thế.

Nghiên cứu khác công bố năm 2018, dẫn đầu bởi Đại học Y Wisconsin (Mỹ) cho thấy chỉ trong 3 tuần sử dụng chất tạo ngọt thay thế, các con chuột đã biểu hiện sự thay đổi đáng ngại về quá trình sinh hóa, chuyển hóa chất béo và axit amin, dẫn đến tăng nguy cơ tiểu đường và béo phì. Nhóm nghiên cứu này cũng khuyến cáo ăn uống lành mạnh phải là giảm lượng đồ ngọt, chứ không phải dùng biện pháp "chữa cháy".