Bộ luật Hình sự 2015 sẽ có hiệu lực vào ngày 1-1-2018 với nhiều thay đổi mức hình phạt so với Bộ luật Hình sự 1999, trong đó có một số tội danh không áp dụng án tử hình.
Bỏ tử hình 7 tội danh
Trong Hội nghị quán triệt việc thi hành Bộ luật Hình sự (BLHS) 2015 được sửa đổi, bổ sung diễn ra ngày 4-11, Thứ trưởng Bộ Tư pháp - ông Lê Tiến Châu cho biết, bộ luật này có nhiều nội dung được thay đổi cả về những quy định và mức phạt đối với các tội phạm hình sự.
 |
| Ảnh minh họa |
Theo đó, BLHS 2015 đã thể chế hóa chủ trương hạn chế áp dụng hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình phạt tù theo hướng phạt tiền là hình phạt chính không chỉ được áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng như quy định của BLHS 1999 mà cả trường hợp phạm các tội nghiêm trọng. Riêng đối với nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường thì phạt tiền là hình phạt chính có thể áp dụng đối với tội rất nghiêm trọng. Trong trường hợp người bị phạt cải tạo không giam giữ có việc làm hoặc bị mất việc làm trong thời gian chấp hành hình phạt này thì phải thực hiện một số công việc lao động phục vụ cộng đồng trong thời gian cải tạo không giam giữ với thời gian lao động phục vụ cộng đồng không quá 4 giờ/ngày và không quá 5 ngày/tuần. Biện pháp này không áp dụng đối với người già yếu, phụ nữ mang thai.
Người đủ 75 tuổi trở lên; Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn thì không thi hành án tử hình đối với họ.
Theo ông Lê Tiến Châu, BLHS 2015 sẽ bỏ tử hình ở 7 tội danh: Cướp tài sản; Sản xuất, buôn bán háng cấm là lương thực, thực phẩm; Tàng trữ trái phép chất ma túy; Chiếm đoạt chất ma túy; Phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; Chống mệnh lệnh; Đầu hàng địch. Đồng thời, Bộ luật đã bỏ tội danh hoạt động phỉ trước đây có quy định hình phạt tử hình. Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, BLHS đã thu hẹp đáng kể phạm vi trách nhiệm hình sự đối với đối tượng này. Theo đó, các em chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thuộc 28 tội danh trong 4 nhóm tội phạm: Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con người; Các tội xâm phạm sở hữu trí tuệ; Các tội phạm về ma túy; Các tội xâm phạm an toàn công cộng. Ngoài ra, các em phải chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi chuẩn bị phạm 2 tội Giết người và Cướp tài sản.
Một điểm mới trong chính sách hình sự đối với người chưa thành niên là trong 3 trường hợp chưa thành niên bị kết án được coi là không có án tích gồm: Người bị kết án là người đủ 14 tuổi đến 16 tuổi; Người bị kết án là người đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án do lỗi vô ý về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng hoặc tội rất nghiêm trọng; Người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp tư pháp. Ngoài ra, người chưa thành niên bị kết án nhưng được miễn hình phạt cũng không bị coi là có án tích.
BLHS mới cũng quy định giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với các đối tượng phạm tội: Người đủ 70 tuổi trở lên; Phụ nữ có thai; Người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng; Người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình; Cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sỹ, người có công với cách mạng. Ngược lại, sẽ tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với trường hợp phạm tội xâm hại đến những đối tượng trên.
Tăng chế tài xử tội phạm tham nhũng
Những quy định mới của BLHS góp phần khắc phục những bất cập hạn chế trong thực tiễn phòng chống tội phạm. Theo đó, phi tội phạm hóa đối với 6 tội danh được quy định trong BLSHS 1999: Tảo hôn; Kinh doanh trái phép; Báo cáo sai trong quản lý kinh tế; Vi phạm quy định về cấp văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; Sử dụng trái phép quỹ dự trưc bổ sung vốn điều lệ của tổ chức tín dụng; Không chấp hành các quyết định hành chính của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về việc đưa vào các cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh. Bổ sung 34 tội danh mới trong lĩnh vực của đời sống xã hội; 17 tội danh về kinh tế môi trường, đặc biệt là nhóm tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông đang có xu hướng gia tăng. Đồng thời, tăng mức phạt tiền bổ sung đối với nhóm tội xâm phạm sở hữu, cụ thể hóa hành vi phạm tội, bổ sung tình tiết định khung tăng nặng đối với các tội phạm thuộc nhóm này, nhất là cụ thể hóa trường hợp xử lý hình sự đối với hành vi trộm cắp tài sản có giá trị dưới mức định lượng tối thiểu 2 triệu đồng.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, quy định của BLHS cũng có nội dung sửa đổi, bổ sung tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng. Cụ thể, Điều 28 bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội tham ô, tội nhận hối lộ thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng nhằm truy đến cùng những tội phạm tham nhũng lớn. Điều 61 bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu thi hành bản án đối với tội tham ô, tội nhận hối lộ thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng.
“Các tội phạm về chức vụ ra cả khu vực tư (ngoài Nhà nước). Theo đó, người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà thực hiện hành vi tham ô tài sản, nhận hối lộ cũng bị xử lý về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ tại các Điều 353, 354. Ngoài ra, người có hành vi đưa hối lộ hoặc môi giới hối lộ cho công chức nước ngoài, công chức của tổ chức quốc tế công, người có chức vụ trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước cũng bị xử lý về tội đưa hối lộ hoặc tội môi giới hối lộ theo quy định tại các Điều 264, 365”, Thứ trưởng Tư pháp nhấn mạnh.
Nguyễn Hoàn/tienphong
