Phòng trưng bày hiện vật văn hóa dân gian thuộc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Mang Yang chỉ là một gian phòng nhỏ nhưng cách bài trí, sắp đặt hiện vật bài bản, đẹp mắt khiến nhiều người tham quan bày tỏ sự bất ngờ. Càng cảm phục khi biết rằng bên cạnh thực hiện tốt công tác văn hóa-văn nghệ, các viên chức của đơn vị còn dành thời gian sưu tầm nhiều hiện vật quý nhằm lưu giữ những nét bản sắc của đồng bào Bahnar sinh sống nơi đây.
 |
Cán bộ, viên chức Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Mang Yang tại Phòng trưng bày hiện vật văn hóa dân gian. Ảnh: L.N |
Bà Lê Thị Thanh Thủy-Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Mang Yang-cho hay: Việc sưu tầm được triển khai thực hiện từ năm 2019. Đến nay, đơn vị tập hợp được khoảng 50 hiện vật gồm cồng chiêng, nhạc cụ truyền thống (trưng, klông pút, kni, goong, chuông gió), khung quay sợi, gùi, ghè, ché, nồi đồng, trang phục thổ cẩm… Hầu hết hiện vật do người dân tự nguyện hiến tặng thông qua công tác vận động.
“Đa số bà con đều hiểu ý nghĩa của việc sưu tầm, bảo tồn nên ủng hộ, phối hợp. Đối với một số ít ghè, ché quý hiếm thì đơn vị trích một phần kinh phí hỗ trợ các gia đình”-bà Thủy chia sẻ. Đáng nói là từ năm 2019 đến 2022, Trung tâm chưa có kinh phí cho hoạt động này, riêng trong năm 2023 mới được cấp 30 triệu đồng.
Đặc biệt, với một địa phương vùng khó có đến 70% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số như Ia Pa, công tác bảo tồn văn hóa truyền thống các dân tộc càng được chú trọng. Ông Nguyễn Thái Sơn-Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện-cho biết: Nhằm triển khai Kế hoạch số 25-KH/HU ngày 6-8-2021 của Huyện ủy Ia Pa về tiếp tục thực hiện Đề án 02 về “Nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho Nhân dân, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của đồng bào tại chỗ, xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở vững mạnh” giai đoạn 2021-2025, Trung tâm đã thành lập phòng trưng bày di sản văn hóa các dân tộc trên địa bàn, đặt tại Thư viện huyện.
Đơn vị cũng đã bổ sung nhiều hiện vật như: cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc, các vật dụng trong lao động sản xuất của đồng bào các dân tộc; một số trang phục truyền thống của người Jrai, Bahnar, Tày, Nùng, Kinh… cùng một số mô hình kiến trúc thu nhỏ nhằm giới thiệu bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc tại chỗ cho khách tham quan.
 |
Các hiện vật tại Phòng Trưng bày văn hóa dân gian (huyện Mang Yang) được trưng bày chỉn chu, đẹp mắt. Ảnh: Lam Nguyên |
Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Ia Pa thông tin thêm: Hiện đơn vị có tờ trình gửi UBND huyện đề nghị phê duyệt kế hoạch lắp đặt bổ sung khoảng 20 tượng gỗ chủ đề sinh hoạt, gia đình… tại khuôn viên Thư viện huyện, qua đó góp phần bảo tồn, phát huy giá trị tượng gỗ dân gian, làm phong phú thêm các nhóm tượng gỗ đã có trước đó. Ngoài ra, cũng trong không gian trên, Trung tâm còn đề xuất dựng mô hình nhà rông thu nhỏ. Cán bộ, viên chức của đơn vị dành nhiều công sức nhưng ai cũng hào hứng vì đây là hoạt động rất thiết thực.
“Mô hình trưng bày này là nơi tham quan, học tập và trải nghiệm văn hóa dân tộc tại địa phương cho người dân trên địa bàn cũng như du khách trong và ngoài tỉnh khi đến thăm, làm việc tại huyện. Đồng thời, góp phần tuyên truyền, quảng bá du lịch, bảo tồn di sản văn hóa các dân tộc tại địa phương”-ông Sơn khẳng định.
Nâng niu, trân quý giá trị văn hóa truyền thống, song cái khó của nhiều nơi là thiếu kinh phí và không gian trưng bày. Trao đổi với P.V, ông Ngô Đức Mạo-Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Krông Pa-nhấn mạnh: Hiện nay, đơn vị đã thu thập được một số hiện vật mang đậm bản sắc văn hóa của cư dân khu vực hạ lưu sông Ba như: nhạc cụ, gùi, công cụ lao động sản xuất, trang phục truyền thống... Tuy nhiên, hiện vật sưu tầm được không có chỗ trưng bày nên đành... mỗi món một góc.
Theo ông Mạo, từ nay đến cuối năm, Trung tâm tiếp tục xin chủ trương đầu tư không gian trưng bày; cùng với đó là tiếp tục sưu tầm, giới thiệu cách thức làm men rượu cần truyền thống của đồng bào Jrai. “Chúng tôi thu thập các loại nguyên liệu làm men, nhất là cây lá rừng rồi sấy khô, hút chân không. Đồng thời, ghi chép lại quy trình thực hiện của bà con để khách tham quan ngoài tìm hiểu hiện vật còn hiểu thêm về nét văn hóa độc đáo của đồng bào tại chỗ”-ông Mạo chia sẻ.
Có thể khẳng định, hoạt động của các phòng trưng bày văn hóa dân gian kể trên đã góp phần gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc. Sự chủ động, tinh thần trách nhiệm của các đơn vị trong công tác sưu tầm là cách hiện thực hóa Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023-2025”.
Mục tiêu chung của đề án là bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trên địa bàn tỉnh, phù hợp với sự phát triển kinh tế-xã hội, xu thế hội nhập quốc tế và gắn với phát triển du lịch địa phương; quảng bá rộng rãi Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tại Gia Lai đến bạn bè trong và ngoài nước. Hy vọng thời gian tới, các phòng trưng bày văn hóa dân gian tại các địa phương trong tỉnh tiếp tục được quan tâm đầu tư tương xứng để lưu giữ giá trị di sản trước nguy cơ mai một.
