Nắm bắt cơ hội này, một số doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) trong tỉnh Gia Lai đã định hướng đầu tư nhà xưởng, máy móc, kho lạnh để làm hàng sầu riêng đông lạnh.
Chủ động nắm bắt cơ hội
Ông Nguyễn Chất Sâm-Giám đốc Công ty TNHH Farmstay Sâm Phát Ia Ly (huyện Chư Păh) cho biết: Trước khi hình thành vùng chuyên canh sầu riêng, qua sự kết nối, ông được Tập đoàn Tứ Giác của Malaysia (chuyên cấp đông sầu riêng xuất khẩu đi các nước) đến khảo sát và tư vấn chọn giống sầu riêng Musang King để trồng. Theo tư vấn của chuyên gia, giống sầu riêng này hiện có sản lượng ít, giá bán cao và được các nước nhập khẩu ưa chuộng.
 |
Xuất khẩu sầu riêng đông lạnh mở ra cơ hội phát triển bền vững, giải quyết được vấn đề về sản lượng và giá cả khi vào vụ thu hoạch rộ. Ảnh: V.T |
“Đây là năm đầu tiên vườn sầu riêng 12 ha giống Musang King của Farmstay Sâm Phát Ia Ly cho thu bói với sản lượng ước đạt gần 50 tấn. Tuy sản phẩm mới thu hoạch năm đầu nhưng đã được khách hàng đánh giá rất cao. Từ năm 2025 trở đi, vườn sầu riêng sẽ cho thu trên 100 tấn quả và sẽ tiếp tục tăng sản lượng hàng năm, đồng thời, chất lượng quả cũng sẽ ngon hơn so với thời kỳ thu bói.
Ở thời điểm tôi bắt đầu trồng sầu riêng Musang King thì nhiều vùng trồng trọng điểm trên cả nước vẫn rất ít trồng giống này. Do đó, đây là một lợi thế về giá cả đối với sầu riêng quả tươi và hàng đông lạnh giống Musang King trong vài năm tới”-ông Sâm nhận định.
Cũng theo ông Sâm, ngay từ khi mới trồng vườn sầu riêng này, ông đã định hướng sản xuất theo tiêu chuẩn để xuất khẩu. Ông đang làm thủ tục để xây dựng mã số vùng trồng trên diện tích hiện có, đồng thời định hướng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm với các nhà vườn xung quanh để có sản lượng lớn.
Vừa qua, Việt Nam ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc. Đây là tin vui đối với nông dân trồng sầu riêng trên địa bàn. Tận dụng cơ hội này, vụ tới, ông Sâm dự tính đầu tư xưởng cấp đông khoảng 500 m2 để làm hàng đông lạnh và xây dựng thương hiệu sầu riêng cũng như định hướng xuất khẩu trực tiếp.
Trong khi đó, ông Lê Văn Thanh-Giám đốc HTX Sản xuất, thương mại, dịch vụ, du lịch nông nghiệp Ia Mơ Nông (huyện Chư Păh) chia sẻ: “Hiện tại, HTX có 2 kho đông lạnh nhưng trước giờ chỉ làm hàng chanh dây. Theo dự kiến, HTX sẽ đầu tư xây dựng 2-3 kho lạnh nữa để triển khai làm sầu riêng đông lạnh trong vụ tới.
Cùng với việc đầu tư kho lạnh, HTX đang xây dựng dự án liên kết sản xuất sầu riêng bền vững, làm theo các quy trình kỹ thuật, xây dựng tiêu chuẩn chứng nhận, đảm bảo chất lượng đồng nhất và đủ sản lượng để xuất khẩu trực tiếp quả tươi cũng như nắm bắt cơ hội xuất khẩu hàng đông lạnh”.
 |
Sản phẩm sầu riêng tách múi cấp đông của Công ty TNHH Farmstay Sâm Phát Ia Ly. Ảnh: V.T |
Trong vài năm gần đây, diện tích sầu riêng tăng nhanh nên nguồn cung trong tương lai sẽ rất dồi dào. Trường hợp chỉ xuất khẩu quả tươi thì đầu ra dự báo sẽ gặp khó khăn, còn khi được xuất khẩu hàng đông lạnh thì việc cấp đông hàng sẽ giúp sầu riêng bảo quản được lâu và có thể chờ giá tốt để bán. Đây là yếu tố thuận lợi để bà con nông dân yên tâm sản xuất, còn các doanh nghiệp, HTX mạnh dạn đầu tư nhà xưởng, kho lạnh để chế biến.
Năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 500.000 tấn sầu riêng, đạt kim ngạch 2,3 tỷ USD; trong đó, 90% là xuất khẩu sang Trung Quốc. Sầu riêng đông lạnh là sản phẩm mới, có giá trị gia tăng cao hơn so với sầu riêng tươi. Dự kiến xuất khẩu sầu riêng đông lạnh có thể đạt kim ngạch 400-500 triệu USD ngay trong năm 2024.
Ông Nguyễn Văn Lập-Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX Minh Phát Farms (huyện Chư Prông) cho hay: Hợp tác xã có 25 thành viên trồng 30 ha sầu riêng theo hướng VietGAP. Toàn bộ diện tích này đã xây dựng mã số vùng trồng từ năm 2022. Việc ký kết hợp tác với HTX Nông nghiệp xanh Krông Pắk (tỉnh Đắk Lắk) tiêu thụ quả tươi, hàng đông lạnh bóc múi và chế biến các sản phẩm từ cơm sầu riêng là giải pháp để HTX phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng. Việc được xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc giúp đầu ra sản phẩm ổn định hơn.
Theo định hướng hợp tác, năm 2025, HTX Nông nghiệp xanh Krông Pắk sẽ chuyển 1 kho lạnh đến đặt tại huyện Chư Prông để thuận tiện cho việc làm hàng đông lạnh tại chỗ.
Triển vọng gia tăng hàng xuất khẩu
Năm 2019, toàn tỉnh có hơn 1.369 ha sầu riêng trồng thuần và trồng xen, trong đó, 337,7 ha cho thu hoạch sản phẩm. Đến năm 2024, toàn tỉnh đã có khoảng 5.800 ha sầu riêng, trong đó, diện tích kinh doanh khoảng 3.000 ha, được trồng chủ yếu ở các huyện: Chư Prông, Đức Cơ, Mang Yang, Chư Pưh, Ia Grai, Chư Păh, Chư Sê, Đak Đoa…
Cơ cấu giống sầu riêng gồm có: Dona, Monthong, Ri6, Musang King. Năng suất sầu riêng ổn định khi cây đạt từ 8 năm tuổi trở lên và đạt trung bình 30 tấn/ha/năm đối với sầu riêng trồng thuần, đầu tư thâm canh theo đúng quy trình.
 |
Bà con nông dân đã biết áp dụng kỹ thuật sản xuất vào chăm sóc sầu riêng, nhờ đó năng suất đạt cao, chất lượng quả được thị trường ưa chuộng. Ảnh: Đ.T |
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Đoàn Ngọc Có: Kể từ lúc mặt hàng sầu riêng của Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, ngành Nông nghiệp và PTNT đã tập trung tuyên truyền, hướng dẫn người dân, HTX, doanh nghiệp trên địa bàn nắm bắt các tiêu chuẩn sản xuất.
Hiện Gia Lai đã được cấp 54 mã số vùng trồng sầu riêng với tổng diện tích 1.281 ha. Toàn tỉnh cũng đã có 38 mã số cơ sở đóng gói với tổng công suất khoảng 1.700 tấn quả tươi/ngày, chủ yếu là trái cây xuất khẩu sang các nước: Trung Quốc, Úc, New Zealand, Hoa Kỳ…
Theo định hướng đến năm 2030, diện tích sầu riêng của tỉnh phát triển ổn định trong khoảng 6.000 ha, tập trung vào các giống chất lượng cao. Đối với những diện tích trồng thuần, cứ 10 ha sẽ xây dựng một mã số vùng trồng, đồng thời xây dựng các tiêu chuẩn như GlobalGAP đối với ngành hàng này để định hướng xuất khẩu.
“Hiện nay, ngành hàng sầu riêng của Việt Nam đang có lợi thế về xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu ngành hàng này trong năm nay ước đạt khoảng 3,5 tỷ USD. Việc được xuất khẩu chính ngạch sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc là tin vui cho ngành hàng sầu riêng của Gia Lai.
Để phát triển ngành hàng này thì cần đẩy mạnh phát triển hệ thống logistics, kho bãi, kho đông lạnh, vận chuyển. Đây là điều kiện vô cùng cần thiết để giảm chi phí đầu vào, tăng sức cạnh tranh cho mặt hàng sầu riêng, nhất là hàng đông lạnh.
Việc làm hàng sầu riêng đông lạnh không những sẽ xuất khẩu được sang Trung Quốc mà cũng mở ra cơ hội lớn để đưa sản phẩm vào thị trường một số nước khác. Đồng thời, từ trái sầu riêng có thể chế biến ra một số sản phẩm khác như sầu riêng sấy khô, bánh, kẹo…”-Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT thông tin thêm.
