Cơm Tết với gạo Ba Chăm

(GLO)- Cả làng, cả xã không ai biết từ lúc nào cây lúa có tên gọi Ba Chăm lại “bén duyên” với xã Đak Trôi (huyện Mang Yang). Chỉ biết rằng, đó là giống lúa kháng được nhiều loại sâu bệnh gây hại, cho hạt gạo thơm ngon giàu hàm lượng dinh dưỡng, để hai ngày không khô cứng hay hôi thiu… Chính vì vậy, hạt gạo làm ra từ lúa Ba Chăm đang được người dân ưa chuộng không chỉ mua về sử dụng trong các bữa ăn hàng ngày mà còn làm quà trong những dịp lễ, Tết.
 

Cánh đồng ruộng lúa bậc thang của đồng bào dân tộc Bahnar xã Đak Trôi có diện tích khoảng 300 ha vừa thu hoạch còn trơ gốc rạ. Đây là cánh đồng lúa có một không hai trên địa bàn tỉnh khi nông dân chỉ trồng một giống lúa duy nhất là lúa Ba Chăm mà không sử dụng lẫn lộn bất kỳ giống lúa nào khác. Theo lời kể của những người cao tuổi sinh sống lâu năm tại Đak Trôi thì  có nhiều câu chuyện về nguồn gốc và tên gọi của giống lúa Ba Chăm. Nổi bật là câu chuyện trong kháng chiến, cán bộ cách mạng đưa giống lúa này lên đây trồng thấy thích nghi với điều kiện khí hậu và đất đai thổ nhưỡng nên sau đó hướng dẫn và truyền kinh nghiệm cho đồng bào sản xuất. Điều đặc biệt, giống lúa Ba Chăm chỉ sản xuất được ở cánh đồng Đak Trôi. Các xã lân cận như Đê Ar, Kon Chiêng, Kon Thụp… đều không thích nghi.

Đặc điểm của cây lúa Ba Chăm là chỉ gieo được trong vụ mùa, từ tháng 4 trở đi khi trời có mưa, đất đủ độ ẩm. Đến tháng 9, 10, lúa trổ bông, làm đòng và đến đầu tháng 11 cho thu hoạch. Lúa  có thời gian sinh trưởng dài ngày, trên 6 tháng. Điều đặc biệt của giống lúa này là người dân chỉ sử dụng phương pháp chọc-trỉa chứ không cấy, sạ như các giống lúa khác. Đến khi lúa được 1 tháng tuổi thì mới cho nước vào ruộng. Phát triển bình thường, thân lúa cao đến 1 mét, thậm chí những chân ruộng tốt có thể lên trên 1 mét. Ưu điểm của lúa Ba Chăm là cơm dẻo, thơm, hàm lượng dinh dưỡng cao và ăn rất ngon, chi phí đầu tư thấp, chịu hạn, ngập lụt, ít sâu bệnh…
 

Giá gạo Ba Chăm hiện nay được thương lái bán ngay tại trung tâm xã là 13.000 đồng/kg cao hơn so với các loại gạo khác. Nhiều người từ nơi khác đến tìm mua về ăn hàng ngày và trong các ngày lễ, Tết. Hiện nay, hầu hết các nhà hàng, quán ăn trên địa bàn huyện Mang Yang sử dụng gạo Ba Chăm để phục vụ thực khách và được khách hàng đánh giá rất cao.

Ông Nguyễn Văn Đương-chủ một đại lý chuyên mua và cung cấp các loại gạo (làng Đê Klong, xã Đak Trôi) vui vẻ cho hay: “Khác với gạo miền Nam hay các loại gạo khác trên thị trường hiện nay, hạt gạo Ba Chăm có đặc điểm trắng, ăn rất ngon, không khô cơm, không nhạt, dẻo thơm… Đặc biệt càng nguội, cơm càng săn chắc, ít bị hôi thiu. Sau mỗi vụ thu hoạch, gia đình ông mua được 20 tấn lúa về tích trữ để xay xát dần bán ra ngoài huyện và các nơi khác. Điều đáng mừng là trong 3 vụ sản xuất gần đây, bà con trong xã đều được mùa lúa Ba Chăm, vì vậy việc mua và cung ứng ra thị trường rất thuận lợi”.

Nguyễn Hồng