Ngày hội Halloween đã qua nhưng dư âm của nó vẫn còn đọng lại. Không chỉ là câu chuyện buồn ở nước bạn mà ngay trong nước, việc đón nhận, hưởng ứng ngày hội Halloween một cách thiếu kiểm soát của một bộ phận bạn trẻ, từ những không gian công cộng đến một số trường học cũng đã gióng lên tiếng chuông báo động về cách mà chúng ta đón nhận những làn sóng văn hóa ngoại lai.
Còn nhớ cách nay vài năm, làn sóng giới trẻ hưởng ứng Ngày hội ôm quốc tế - International Free Hugs Day (ngày chủ nhật trong tuần thứ ba của tháng 7) bùng lên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam. Về ý nghĩa, Free Hugs mang nhiều tính tích cực như kêu gọi sự cảm thông, chia sẻ, giúp con người hiểu nhau hơn… Thế nhưng, không phải cái gì tốt đẹp ở xứ người cũng phù hợp với chúng ta. Hình thức ôm nhau nơi công cộng, nhất là với những người xa lạ rất phản cảm với văn hóa Việt. Và chuyện hàng trăm bạn trẻ đứng ở các nơi công cộng, ôm bất cứ ai có nhu cầu đã gây một cú sốc văn hóa không chỉ với những người chứng kiến mà còn với cả những người thực hiện khi không lường được các phản ứng tiêu cực, thậm chí là nguy hiểm từ những người xung quanh.
Việt Nam được xem là một trong những quốc gia có tính mở lớn trong tiến trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Trong quá trình mở rộng cửa đó, việc du nhập của những làn sóng văn hóa từ nước ngoài là điều tất yếu. Vấn đề không phải là tìm cách ngăn chặn, điều gần như không thể làm được mà quan trọng là xây dựng, kiến tạo được những không gian riêng để đón nhận các làn sóng văn hóa từ bên ngoài. Ở đó, chúng ta có thể thuận lợi loại bỏ những yếu tố nguy hại, phản cảm, đồng thời giữ lại được những điều tích cực, phù hợp với thị hiếu đương thời của người dân.
Có thể lấy ví dụ từ chính sự kiện Ngày hội ôm quốc tế từng bị phản ứng thì trong năm nay cùng với câu chuyện trầm cảm tăng nhanh trong giới trẻ, những cái ôm chia sẻ, vỗ về, động viên tinh thần lại được đón nhận. Nhưng thay vì tổ chức ồ ạt nơi công cộng, các bạn trẻ thông qua mạng xã hội đã chủ động kết nối và tự tổ chức một ngày xoa dịu, lắng nghe nỗi niềm của nhau, nơi những cái ôm mang đúng nghĩa san sẻ tâm hồn.
Để giải bài toán tiếp biến văn hóa trong nhịp sống đương thời thì việc kiến tạo không gian công cộng phù hợp cho những hoạt động hưởng ứng lễ hội hay làn sóng văn hóa là rất cần thiết. Không chỉ để tiếp nhận, hòa nhập với văn hóa bên ngoài, mà đó còn là nơi để quảng bá văn hóa trong nước, như sẽ hay biết bao nếu có những con phố chuyên dành cho các hoạt động ngoài trời thiên về nghệ thuật truyền thống, dân gian. Đó cũng sẽ là bệ phóng để những tài năng trẻ thể hiện mình, xích lại gần hơn với công chúng. Và có thể là điểm hẹn để người trẻ tìm hiểu thêm về những giá trị di sản văn hóa của dân tộc như đờn ca tài tử, hát bội…
Kiến tạo những không gian văn hóa công cộng phù hợp sẽ góp phần định hướng và nâng cao thẩm mỹ cộng đồng, trở thành một phần trong bản sắc đương đại của đô thị. Từ đó, những hoạt động vui chơi hay hưởng ứng lễ hội của người dân sẽ được đáp ứng, giao thoa văn hóa cùng du khách nước ngoài, hòa nhập nhưng không hòa tan, không đánh mất bản chất của sức mạnh nội sinh từ văn hóa truyền thống. Điều đó cho thấy sự chủ động kiến tạo những không gian văn hóa công cộng của chúng ta là rất quan trọng và cấp thiết trong thời buổi hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.
Theo THIÊN BÌNH (SGGPO)
