Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ (Đơn vị Điều trị ban ngày, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - Cơ sở 3) chia sẻ: Lập xuân là tiết khí mở đầu của mùa xuân, báo hiệu vạn vật bắt đầu một vòng tuần hoàn mới, là mùa của sự sống và sự hồi sinh. Y học cổ truyền cho rằng, đây là lúc dương khí thăng cao, sự vật sinh sôi nảy nở, cũng là "thời điểm vàng" trong năm để dưỡng can.
Can là một trong ngũ tạng của cơ thể, là một tạng thuộc hành mộc. Trong y học hiện đại, tạng can được gọi là gan.
Ăn uống bồi bổ theo thời gian là một mắt xích quan trọng trong dưỡng sinh, khi lựa chọn món ăn bài thuốc, cần phải dựa theo đặc điểm khí hậu của 4 mùa và cả mối quan hệ giữa khí hậu các mùa với các tổ chức tạng phủ bên trong cơ thể, thể trạng của từng người, từ đó có sự lựa món ăn bài thuốc một cách hợp lý.
Vì vậy, những ai muốn dưỡng sinh, sống khỏe mạnh thì nên ăn thực phẩm theo mùa của địa phương, sống hài hòa với thiên nhiên. Đó là bí quyết giữ gìn sức khỏe.
Thức ăn có vị ngọt
Theo học thuyết Ngũ hành, mộc khắc thổ cho nên mùa xuân can khí vượng thịnh dễ làm hại tỳ vị, ảnh hưởng không tốt đến chức năng tiêu hóa và hấp thu của cơ thể. Những thức ăn giàu đạm và đường cần được trọng dụng như thịt nạc, trứng gia cầm, sữa, mật ong, rau quả tươi, các loại mứt…
Ngoài ra, về mùa xuân còn phải chú ý kiêng dùng những đồ ăn thức uống sống lạnh để tránh làm tổn thương tỳ vị. Trên thực tế, ẩm thực của người Việt ngày tết có nhiều món ăn rất hợp với quy luật trên như các món mứt có vị ngọt, các món thịt kho tàu, thịt đông, thịt gà, heo, bò… cũng là rất hợp với lời khuyên của Đông y vậy.
 |
Thức ăn ấm nóng có vị ngọt từ đạm tốt cho tỳ vị |
Thức ăn có vị cay
Đồ ăn thì có thể chọn những thứ có vị cay, tính phát tán, ôn ấm và bồi bổ dương. Người Việt có nhiều loại gia vị cay ấm, thơm nồng, tạo nên hương và vị đặc sắc cho món ăn, ngày tết được sử dụng nhiều như hành, tỏi, gừng, hạt tiêu, hồi, quế, thảo quả, ngũ vị hương…
 |
Gia vị có tính cay được thêm vào món ăn trong mùa xuân giúp ôn ấm |
Thức ăn có màu xanh
Kim, mộc, thủy, hỏa, thổ trong ngũ hành đối ứng với năm màu sắc trắng, xanh, đen, đỏ, vàng và đối ứng với ngũ tạng phế, can, thận, tâm, tỳ. Màu sắc đối ứng với mùa xuân là màu xanh, màu xanh thuộc mộc, mộc đối ứng với tạng can, bởi vậy ăn những thực phẩm màu xanh có thể dưỡng can.
 |
Thực phẩm màu xanh có thể dưỡng can |
Nên hạn chế ăn đồ chua
Mùa xuân, dương khí bắt đầu sinh ra, cho nên cần ăn những thứ có vị cay ngọt, có tính phát tán, chứ không nên ăn những đồ chua có tính thu liễm, khi hấp thu vào can sẽ không có lợi cho việc sản sinh dương khí và khai thông Can khí.
Ngoài ra, nên ăn uống thanh đạm, tránh thức ăn béo ngậy khó tiêu (chiên, xào, quay, rán), gây cảm giác đầy bụng mệt mỏi. Ăn nhiều rau quả tươi vốn chứa nhiều vitamin và các nguyên tố vi lượng. Nếu mùa đông lạnh mà ăn nhiều đồ cay nóng thì sang xuân cần dùng những thứ có tác dụng giải nhiệt, tức là bổ âm để dưỡng dương như các loại dưa, củ mài, đậu đen, nước mía, nước rau má, rau diếp cá, ngó sen, rau kim châm, ngân nhĩ, hạt sen, trà hoa cúc, trà kỷ tử, ba ba, cá chạch, lươn...
"Thực dưỡng cần có sự linh động sao cho phù hợp với từng cá thể, người có bệnh đái tháo đường cũng không nên ăn nhiều đồ ngọt, người bị tăng huyết áp không nên ăn nhiều đồ mặn, người có thể chất dương thịnh thì không nên dùng nhiều đồ cay nóng và tráng dương, người âm thịnh thì không nên dùng nhiều đồ mát lạnh và dưỡng âm, tiết trời trở lạnh thì không nên dùng nhiều đồ mát lạnh...", bác sĩ Vũ khuyến cáo.
