Ngư dân Quảng Ngãi: Liều thuốc "trợ lực" để vươn khơi còn bất cập

(GLO)- Chính sách hỗ trợ ngư dân là liều thuốc "trợ lực" giúp họ vượt qua rào cản về giá cả nguyên, nhiên liệu liên tục tăng, về đối diện với thiên tai địch họa... để một lòng bám biển vươn khơi. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện ngư dân Quảng Ngãi đã gặp quá nhiều vướng mắc về thủ tục được hỗ trợ, được xuất bến con tàu. Họ đang cần cả hệ thống chính trị vào cuộc để "trợ lực" cho họ đúng nghĩa để họ vững lòng vươn khơi.

Từ chính sách đúng
 

Quảng Ngãi có số lượng tàu nhỏ còn quá lớn, nhiều ngư dân muốn vươn khơi xa lại không có vốn đóng tàu công suất lớn. Ảnh: Trường An

Trước thiên tai địch họa, thế lực bên ngoài, tàu lạ tấn công, luôn rình rập ở mỗi con tàu ra khơi, Chính phủ đã có chính sách khuyến khích, hỗ trợ khai thác, nuôi trồng hải sản trên các vùng biển xa tại Quyết định 48/2010/QĐ - TTg ngày 13-7-2010. Chính sách này đã đáp ứng lòng mong mỏi của ngư dân. Tuy vậy, qua gần 2 năm thực hiện, nhiều ngư dân cho rằng, nếu thủ tục được hỗ trợ gọn nhẹ thì chính sách này chẳng khác gì liều thuốc "trợ lực" giúp họ vươn khơi.
 

Theo Quyết định 48, tàu ngư dân đánh bắt xa bờ được hỗ trợ thì phải có xác nhận của chính quyền trên đảo và nhà giàn. Những tàu nào trang bị máy HF thì đăng ký với máy chủ trạm bờ rồi khi đánh bắt vùng biển xa chỉ cần nhắn tin về máy chủ, ngành chức năng sẽ căn cứ tọa độ con tàu hoạt động để hỗ trợ. Lão ngư Huỳnh Văn Minh xã Nghĩa An huyện Tư Nghĩa, bộc bạch: "Gần cả đời đi biển, có bao giờ trông chờ Nhà nước hỗ trợ đâu. Nay, có chính sách hỗ trợ đánh bắt trên vùng biển xa là đáng mừng nhưng làm thủ tục phức tạp quá. Khó nhất là mỗi lần đang đánh bắt ở khơi lại nghĩ đến chuyện đưa tàu vào các đảo, Nhà giàn để chứng thực rồi mới ra về.  Thấy bất tiện nên bao chuyến đi rồi, tôi cũng không muốn làm thủ tục nữa".

Đa số các chủ tàu khác ở xã Nghĩa An cũng bày tỏ những băn khoăn về chuyện mình đã trình nộp hồ sơ, thủ tục các chuyến theo yêu cầu, song cũng chưa nhận đầy đủ, hay có một số trường hợp có đánh bắt vùng biển xa nhưng không làm thủ tục để được hỗ trợ. Ngư dân Huỳnh Tấn Văn - xã Nghĩa An huyện Tư Nghĩa cho rằng: "Dù có khó khăn ngư dân cũng phải ra khơi. Ngư dân yêu biển như nông dân yêu ruộng đồng. Bởi, đó là con đường mưu sinh, nhưng con đường này không còn thuận lợi. Đến khi được hỗ trợ từ chính sách thì lại thấp thỏm chờ. Từ đầu năm đến giờ, con tàu mình đã thẳng tiến đến vùng biển xa đánh bắt 5 chuyến rồi, nhưng chỉ làm thủ tục có hai chuyến. Vậy mà đến giờ vẫn chưa nhận được hỗ trợ". Còn nhiều ngư dân ở xã Bình Chánh (Bình Sơn), Phổ Thạnh (Đức Phổ) làm nghề câu mực, lưới vây ở vùng biển xa quanh năm, khi về làm thủ tục để được hỗ trợ thì cũng cùng chung hoàn cảnh ngư dân Nghĩa An.

Muốn được nhận hỗ trợ ngoài việc ký xác nhận của chính quyền các đảo và nhà giàn thì ngư dân phải làm thủ tục trình sổ hành trình ký xác nhận của đồn, trạm biên phòng ngày đi, ngày về của phương tiện... Để làm được thủ tục đầy đủ ngư dân phải mất thời gian, đôi lúc lỡ cả chuyến biển, hay đối diện với rũi ro. Nhất là lúc biển động, mỗi lần đưa tàu vào các đảo để ký xác nhận cũng gặp khó khăn khi cập bến, có tàu lại mắc cạn.  

Từ chỗ bất cập này đã có nhiều ngư dân lợi dụng "kẻ hỡ" của chính sách gửi máy HF cho các con tàu khác đi đến vùng biển xa đánh bắt để nhắn tin về Trạm bờ và gửi giấy ký xác nhận nhằm gian lận khi làm hồ sơ để được hỗ trợ theo quyết định 48. Theo Sở NN&PTNT từ tháng 4 đến tháng 10 đã có 7 trường hợp gian lận; trong đó đã có 4 trường hợp gửi máy HF và 3 trường hợp sử dụng giấy xác nhận mẫu 4a, có chữ ký xác nhận tại đảo nhưng người ký trong thời gian đó thực tế đã chuyển công tác đi nơi khác...

Thủ tục quá rườm rà

Ngoài thủ tục bất cập để được hỗ trợ theo Quyết định 48, ngư dân còn đối diện với thủ tục để được xuất bến một con tàu vươn khơi. Thực tế lâu nay, ngư dân Quảng Ngãi đóng tàu theo kinh nghiệm truyền thống. Ở các làng chài đã có những đội thợ chuyên nghiệp từng đóng những con tàu lớn vững chắc vươn khơi xa. Thế nhưng, để hợp thức hóa con tàu ra khơi, chủ tàu phải nhờ ngành chức năng lập thủ tục thiết kế hoàn công. Chi phí tốn kém đến 15 triệu đồng/con tàu. Vì không hiểu biết thủ tục giấy tờ và sợ mất nhiều thời gian lỡ đến chuyến biển, nhiều ngư dân phải nhờ người hiểu biết đến cơ quan chức năng làm thủ tục rồi họ trả tiền chi phí. Gặp ông Nguyễn Thanh N ở thôn Châu Thuận xã Bình Châu (Bình Sơn) tại Chi cục Khai thác và Bảo vệ nguồn lợi thủy sản, ông cho biết: "Đã giả từ biển mấy năm nay rồi. Bà con nhờ làm thủ tục đóng mới tàu thì mình giúp". Theo lời ông N kể thì đợt này ông đi làm thủ tục thiết kế hoàn công cho tàu ông Trần P. Tàu ông P đã đóng mới hoàn thành, giờ nhờ Chi cục xuống giám sát xem khung sườn mê đà, kiểm tra thùng và ca bin; hệ thống động lực và xuống nước hạ thủy con tàu là xong.
 

Khi đóng được con tàu lớn, ngư dân lại chịu quá nhiều chi phí cho việc lập thủ tục hồ sơ. Ảnh: Trường An

Con tàu ông P đóng mới hoàn toàn theo kinh nghiệm dân gian, nhưng để hợp thức hóa thủ tục ra khơi, ông P phải kê khai với Chi cục khai thác và Bảo vệ nguồn lợi thủy sản để Chi cục thuê một đơn vị tư vấn thiết kế lập dự toán đóng mới tàu để làm hồ sơ. Hồ sơ này sẽ được duyệt và ghi tên tuổi của chủ tàu P để lưu. Chủ tàu P phải nộp kinh phí 15 triệu đồng.

Như vậy, tất cả là vì thủ tục mà ngư dân phải tiếp tục tốn một khoảng kinh phí lớn cho con tàu ra khơi. Trong khi đó, ngư dân Quảng Ngãi còn khá nghèo, tàu nhỏ chiếm số lượng lớn. Để đóng mới một con tàu vươn khơi là cả một quá trình nỗ lực của họ. Có ngư dân phải vay mượn bà con, ngân hàng và cả thế chấp tài sản để đóng tàu mới. Vậy mà, đưa tàu ra được khơi ngư dân  phải gánh chịu những thủ tục rờm rà không đáng có, tốn quá nhiều chi phí và thời gian. Họ đang cần cả hệ thống chính trị vào cuộc để giúp họ rộng đường vươn khơi. Bởi, trước tình hình ở biển Đông không lặng sóng như hiện nay thì mỗi con tàu vươn khơi là vừa làm giàu, vừa là mỗi cột mốc để bảo vệ chủ quyền của đất nước.

Trường An