Theo nhóm chuyên gia từ Viện sinh học bảo tồn và vườn thú quốc gia Smithsonian (Mỹ), các sinh vật trong tự nhiên đang chịu mối đe dọa lớn từ biến đổi khí hậu và mất môi trường sống, vượt quá khả năng can thiệp của con người. Điều này đòi hỏi thế giới phải hành động khẩn cấp và thành lập một kho lưu trữ mẫu sinh vật trên mặt trăng.
 |
Hình ảnh do công ty Intuitive Machines (Mỹ) cung cấp về hoạt động của tàu đổ bộ Odysseus trên mặt trăng, ngày 22.2.2024 |
Một kho lưu trữ sinh học có thể giúp bảo quản các tế bào và ADN quan trọng bên trong của loài. Chúng có thể được sử dụng để tăng cường sự đa dạng di truyền trong các quần thể của các loài bị đe dọa, hoặc nhân bản và tạo ra các cá thể mới nếu loài đó bị tuyệt chủng. Đề xuất trên được bình duyệt trên tạp chí BioScience.
Đề xuất xây dựng kho lưu trữ để bảo vệ các mẫu sinh học khỏi biến đổi khí hậu không phải là một ý tưởng mới. Kho hạt giống toàn cầu Svalbard trên một hòn đảo của Na Uy ở Vòng Bắc Cực có thể lưu trữ đông lạnh hạt giống để đảm bảo các loại cây lương thực quan trọng có thể được tái tạo nếu nó bị xóa sổ do dịch bệnh hoặc hạn hán.
Tuy nhiên, lũ lụt và nhiệt độ toàn cầu ấm lên đã bộc lộ sự không an toàn của Svalbard trước khủng hoảng khí hậu. "Nếu không có người ở đó, lũ lụt có thể đã làm hỏng kho lưu trữ sinh học", bà Mary Hagedorn, tác giả chính của báo cáo và làm việc tại Viện sinh học bảo tồn và vườn thú quốc gia Smithsonian cho biết.
Khắc phục các hạn chế trên, kho lưu trữ sinh học trên mặt trăng sẽ không nằm trong phạm vi của sự cố khí hậu, các sự kiện địa chính trị hoặc các thảm họa khác trên trái đất. Môi trường băng giá tự nhiên của mặt trăng sẽ giúp các mẫu vật được làm lạnh quanh năm mà không cần sự hỗ trợ của con người hoặc các nguồn năng lượng.
Con người có thể tận dụng những hố sâu gần vùng cực mặt trăng, nơi không bao giờ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và có mức nhiệt cực thấp là -196 độ C để bảo quản mẫu vật theo cách phù hợp cho việc nhân bản trong tương lai.
 |
Trăng tròn được nhìn thấy ở Mexico vào ngày 5.4.2023 |
"Để nhân bản, người ta cần các tế bào còn sống", theo bà Beth Shapiro, giáo sư sinh thái học và sinh học tiến hóa tại Đại học California Santa Cruz (Mỹ). Điều này nghĩa là không thể nhân bản voi ma mút lông xoăn từ các mảnh ADN, nhưng có thể tái tạo sinh vật đã tuyệt chủng nếu các mẫu mô được thu thập và bảo quản sao cho tế bào vẫn sống.
Theo The Guardian, việc thiết lập một kho lưu trữ sinh học trên mặt trăng đối mặt với nhiều thách thức, nhưng sinh học không phải là thách thức chính. Trước đó, nhóm của bà Hagedorn đã sử dụng phương pháp bảo quản đông lạnh - một kỹ thuật trong đó các tế bào được lưu trữ ở nhiệt độ lạnh đến mức mọi hoạt động sinh học đều dừng lại, để bảo quản thành công các tế bào sống từ cá bống sao.
Tuy nhiên, đề xuất xây dựng một kho lưu trữ như vậy vẫn còn nằm trong phạm vi khoa học viễn tưởng. Với chi phí và thách thức liên quan, các nhà phê bình đề xuất nên tập trung vào việc bảo tồn các loài trước khi chúng tuyệt chủng. Trong khi đó, bà Hagedorn cho biết cả 2 chiến lược đều cần thiết để đảm bảo bảo tồn càng nhiều loài càng tốt. Quá trình hiện thực hóa kho lưu trữ trên sẽ mất thời gian hàng thập niên.
