Ông Lữ Quốc Tuấn-Chủ tịch UBND xã Ia Pết-cho biết: Từ lâu, nghề đan lát thủ công không chỉ là nét đẹp truyền thống mà còn trở thành sinh kế của bà con địa phương. Từ cây mây, cây giang mọc ở trên rừng, qua bàn tay khéo léo của người dân đã biến thành các sản phẩm có ích như: gùi, rổ, rá, nong, nia, mô hình nhà rông, giỏ xách... với hoa văn đẹp mắt, được khách hàng gần xa ưa chuộng.
Học đan lát từ năm 13 tuổi, anh Rinh (40 tuổi, trú tại làng Nglơm Thung) không nhớ nổi mình đã làm ra bao nhiêu sản phẩm phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của gia đình và bà con trong vùng. Hàng năm, cứ hết mùa vụ, anh lại cùng thanh niên trong làng lên rừng tìm giang, mây về đan lát, vừa giúp tăng thu nhập, vừa giữ gìn nghề truyền thống của dân tộc mình.
Chia sẻ về kinh nghiệm làm nghề, anh Rinh cho hay: “Người thợ đan lát phải có tính cần cù, kiên nhẫn. Để làm ra sản phẩm bền đẹp, khâu chọn nguyên liệu phải kỹ lưỡng. Cây giang, cây mây phải già thì mới chắc, khi chẻ thành nan mới bóng đẹp.
Mỗi tháng, ngoài làm nương rẫy, mình tranh thủ đan lát thêm lúc rảnh rỗi, kiếm thêm thu nhập hơn 10 triệu đồng. Đan lát là nghề truyền thống của dân tộc nên mình cũng như nhiều người dân trong làng vẫn miệt mài giữ nghề và tận tâm truyền dạy cho con cháu”.
Làng Nglơm Thung có 260 hộ, 80% người dân làm thêm nghề đan lát. Trưởng thôn Y Gia Long cho hay: Nhờ nghề này mà nhiều hộ có thêm thu nhập, vươn lên thoát nghèo. Đặc biệt, nhiều học sinh sau giờ đi học về cũng phụ giúp gia đình bằng nghề đan lát để có thêm tiền mua sách vở.
Tương tự, làng Al Klah cũng được nhiều người biết đến với nghề đan lát. Ông Yoi-Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Al Klah-bày tỏ: “Thanh niên, đàn ông, phụ nữ trong làng ai cũng đều biết đan lát. Trước đây, người dân chủ yếu đan gùi dùng trong sinh hoạt gia đình nhưng sau này đan theo nhu cầu của người tiêu dùng đặt hàng.
Sản phẩm đan lát của bà con không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn có đơn đặt hàng từ nước ngoài. Điều này khiến chúng tôi yên tâm gắn bó và phát triển nghề truyền thống”.
Đưa mắt nhìn ngắm chiếc gùi đang hoàn thiện được 80%, ông Hyoi (làng Al Klah) chia sẻ: Để hoàn thiện một sản phẩm thì phải trải qua rất nhiều công đoạn. Trước tiên là đi lấy giang, mây, tre, nứa ở trên rừng. Sau đó, mang về chẻ ra nhiều sợi nan nhỏ, phơi sơ rồi mới tiến hành đan.
Đối với các sản phẩm có yêu cầu họa tiết, hoa văn thì khâu chuẩn bị tốn nhiều thời gian hơn. Người đan phải dành nhiều thời gian để tính toán, đếm sợi, chia sợi, sau đó tiến hành nhuộm màu. Những hoa văn của đồng bào Jrai hiện diện trên những chiếc gùi với gam màu chủ đạo là đỏ và đen.
Cũng theo ông Hyoi, giá bán sản phẩm phụ thuộc vào hoa văn, mẫu mã, độ khó và kích thước. Một chiếc gùi đơn giản thường có giá khoảng 150-300 ngàn đồng, những chiếc gùi có hoa văn giá từ 700 ngàn đồng đến 1 triệu đồng, còn gùi có nắp giá 1,5-2 triệu đồng. Hiện nay, người dân xã Ia Pết còn làm thêm các mặt hàng khách có nhu cầu như: mô hình nhà rông, gùi nhỏ để trang trí...
Theo Chủ tịch UBND xã Ia Pết, hiện nay, người dân trên địa bàn xã coi nghề đan lát như một công việc chính trong mỗi gia đình khi thời gian rảnh rỗi. Toàn xã có 8 thôn, làng thì chỉ có duy nhất thôn 10 (người Kinh) không đan lát, còn lại đều gìn giữ và sống được với nghề này.
Nghề đan lát đang rất phát triển và được nhiều khách hàng biết đến. Đặc biệt, một số thương lái còn mang sản phẩm do bà con trong xã làm ra đi bán cho người dân nước bạn Campuchia.
“Tại lễ hội cỏ hồng gắn với Ngày hội Văn hóa các dân tộc và phiên chợ hàng nông sản huyện Đak Đoa năm 2024 và Ngày hội Văn hóa các dân tộc thiểu số toàn tỉnh Gia Lai vừa qua, các sản phẩm đan lát của nghệ nhân huyện Đak Đoa được trưng bày và bán ra hơn 100 sản phẩm, trong đó có những chiếc gùi trị giá lên tới 1 triệu đồng.
Để giúp người dân phát huy nghề truyền thống, xã đang xây dựng sản phẩm đan lát của địa phương đạt chứng nhận OCOP. Đồng thời, xã mong muốn các cơ quan, ban, ngành của huyện, tỉnh hỗ trợ quảng bá các sản phẩm đan lát của xã đến với đông đảo người tiêu dùng”-Chủ tịch UBND xã Ia Pết cho hay.