Trong bối cảnh đất nước sẵn sàng tiến bước vào kỷ nguyên mới và trong không khí hào hứng hướng tới kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Ðảng Cộng sản Việt Nam, chúng ta cần ý thức sâu sắc về mục tiêu kiên định xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ của thời đại.
Với mục tiêu xây dựng, hoàn thiện một nhà nước dân chủ để thực hiện và bảo vệ ngày càng tốt các quyền, lợi ích chính đáng của nhân dân, Hội nghị giữa nhiệm kỳ Khóa VII năm 1994 của Ðảng chính thức đề cập đến nội dung xây dựng “Nhà nước pháp quyền thực sự của dân, do dân và vì dân”.
Ðây là lần đầu tiên trong văn kiện của Ðảng, thuật ngữ “nhà nước pháp quyền” được sử dụng. Ðến Ðại hội IX, Ðảng ta xác định rõ: Phải xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trên tinh thần chỉ đạo ấy, những năm qua, nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đã từng bước được xây dựng, hoàn thiện.
Nhờ đó, Việt Nam đã gặt hái nhiều thành tựu quan trọng, to lớn trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước; cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam cũng vì thế mà ngày càng được khẳng định, củng cố và nâng cao.
Tuy nhiên, với nhãn quan phiến diện, thù địch, các thế lực phản động, cực đoan, suốt nhiều năm qua, nhất là giai đoạn hiện nay, trong bối cảnh đại hội đảng các cấp chuẩn bị diễn ra, càng tăng cường chống phá, đưa ra nhiều luận điệu xuyên tạc, phủ nhận nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam.
Các đối tượng rêu rao rằng Việt Nam hiện nay không coi trọng dân chủ, không quan tâm đến quyền và lợi ích của nhân dân. Nhà nước Việt Nam không thực hiện tam quyền phân lập, không đề cao pháp trị. Do đó, không thể được gọi là nhà nước pháp quyền. Các thế lực thù địch ra sức phủ nhận năng lực và bản chất dân chủ của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
Chúng vin vào hoặc cố tình thổi phồng một số vụ việc, hiện tượng tiêu cực, hạn chế trong công tác quản lý, điều hành của hệ thống chính trị để phủ nhận bản chất dân chủ ưu việt tốt đẹp của nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam. Chúng đổ lỗi, xuyên tạc rằng, sở dĩ Việt Nam mãi không thể phát triển dù có rất nhiều tiềm năng, lợi thế (về tài nguyên, con người, vị thế địa chính trị...) là do sự yếu kém, mất dân chủ, tham ô, tham nhũng trong bộ máy nhà nước.
Ði đôi với đó, các đối tượng ra sức lăng xê, ca ngợi chỉ có nhà nước pháp quyền tư sản mới thực sự dân chủ, tiến bộ, văn minh, mới có thể đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho dân; từ đó, tuyên truyền rằng, Việt Nam muốn “bứt phá”, “cất cánh”, “vươn mình” như mục tiêu đặt ra hiện nay thì phải đi theo con đường tư bản chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền tư sản.
Không khó để nhận ra rằng, mục đích của tất cả những luận điệu xuyên tạc này nhằm thực hiện mưu đồ chính trị đen tối hòng thay đổi thể chế chính trị, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Ðảng cộng sản Việt Nam, xóa bỏ chế độ XHCN mà Việt Nam đang xây dựng, hướng lái Việt Nam đi theo con đường tư bản chủ nghĩa.
Trước hết, cần hiểu rõ, Việt Nam lựa chọn xây dựng nhà nước pháp quyền là lựa chọn đúng đắn giúp bảo đảm và nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành xã hội của Nhà nước, cũng như thực hiện tốt các quyền, lợi ích, bảo đảm công bằng, bình đẳng, dân chủ cho mọi tầng lớp nhân dân.
Tuy nhiên, nhà nước pháp quyền mà Việt Nam lựa chọn xây dựng không phải là nhà nước pháp quyền tư sản mà là nhà nước pháp quyền XHCN. Ðó là nhà nước khác biệt hoàn toàn về bản chất so với nhà nước pháp quyền tư sản ở các quốc gia tư bản chủ nghĩa hiện nay vì đó là “Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân”, “tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân”.
Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam do nhân dân bầu ra, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, “phục vụ lợi ích của nhân dân”. Nhà nước “lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân là trung tâm”, “lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”.
Nhà nước “tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân”, tạo điều kiện để nhân dân tham gia đóng góp ý kiến, quyết định những vấn đề lớn của đất nước trên tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát”. Nhà nước luôn cố gắng nỗ lực “không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân”, để mọi người dân đều có cơ hội được cống hiến và thụ hưởng những thành quả phát triển kinh tế-xã hội.
Nhà nước chú trọng “thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của con người Việt Nam”, “trợ giúp cho các nhóm đối tượng yếu thế” để không ai bị bỏ lại sau trong tiến trình phát triển đất nước...
Bản chất dân chủ ưu việt của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Ðảng không chỉ được ghi nhận trong Hiến pháp, pháp luật; thông qua những nỗ lực không ngừng của Nhà nước khi điều hành, quản lý đất nước, mà còn được minh chứng bằng những thành quả phát triển tốt đẹp mà đất nước đã đạt được.
Cụ thể, nền kinh tế Việt Nam đã đạt những thành tựu bứt phá ngoạn mục, rất đáng tự hào. Từ một nước kém phát triển, nghèo nàn, lạc hậu, bị bao vây cấm vận, đời sống nhân dân thiếu thốn mọi mặt, đến nay, quy mô nền kinh tế Việt Nam năm 2023 đạt 430 tỷ USD (tăng gấp 96 lần so với năm 1986).
Việt Nam đã được xếp hạng thuộc nhóm 40 nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới với mức tăng trưởng kinh tế đều trong nhiều năm và đạt mức tăng trưởng cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Ðời sống của các tầng lớp nhân dân được cải thiện rõ rệt với GDP bình quân đầu người lên mức khoảng 4.300 USD năm 2023 (tăng 58 lần so với những năm đầu đổi mới).
Tiềm lực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học-công nghệ, quốc phòng, an ninh… của đất nước không ngừng được nâng cao. Việt Nam đã tích lũy được “thế và lực” và sẵn sàng cho sự phát triển “bứt phá và cất cánh” của đất nước trong kỷ nguyên mới-kỷ nguyên vươn mình của dân tộc để hoàn thành mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu”.
Với bản chất dân chủ ưu việt, nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam luôn chú trọng chăm lo, bảo đảm đời sống mọi mặt của nhân dân, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, nỗ lực không ngừng để đem lại cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Nhờ đó, Việt Nam đã trở thành một trong số ít các quốc gia được đánh giá là điểm sáng của thế giới vì đã hoàn thành sớm các mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ như: Giảm nghèo, thực hiện tốt chăm sóc y tế, giáo dục, bình đẳng giới,... Ngay cả trong những giai đoạn khủng hoảng kinh tế, thiên tai, dịch bệnh kéo dài, nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam vẫn luôn đồng hành, kề vai sát cánh cùng nhân dân.
Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao vì những nỗ lực huy động mọi nguồn lực để chăm lo, bảo vệ các quyền và lợi ích của người dân, bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người dân, kịp thời cung ứng lương thực, thực phẩm, khám, chữa bệnh miễn phí cho nhân dân,...
Trong khi đó, nhà nước pháp quyền tư sản dù luôn được quảng bá, tuyên truyền là nhà nước dân chủ, tiến bộ nhất, tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu nhận định, nhà nước tư sản chỉ tạo cơ hội cho 1% những ông chủ tư bản làm giàu, thu lợi trên mồ hôi và những tấm lưng còng của những người lao động.
Nhà nước đó, suy cho cùng, vẫn chỉ là công cụ quyền lực của giai cấp tư sản, bảo vệ và phục vụ lợi ích cho giai cấp tư sản. Ở nhiều nước tư bản chủ nghĩa, tình trạng mất công bằng trong tiếp cận và thụ hưởng thành quả phát triển xã hội cũng như các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, bảo hiểm y tế; sự phân biệt đối xử thiếu công bằng với phụ nữ, người nghèo, người da màu,... không phải là hiếm thấy.
Ðể thực hiện bản chất dân chủ ưu việt của mình, nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam nhiều năm qua đã không ngừng đổi mới, hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm pháp luật là công cụ chủ yếu, hiệu quả để Nhà nước quản lý, điều hành xã hội, đồng thời là công cụ để nhân dân làm chủ, kiểm tra, giám sát quyền lực nhà nước; bảo đảm, bảo vệ quyền làm chủ của nhân dân.
Nhà nước kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, coi thường pháp luật, hoặc sử dụng pháp luật để xâm phạm các quyền dân chủ và lợi ích chính đáng của nhân dân. Song song đó, Ðảng ta cũng chú trọng tăng cường sự lãnh đạo đối với Nhà nước để bảo đảm bản chất dân chủ của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
Bởi lẽ, Ðảng ta là Ðảng của nhân dân, ra đời từ nhân dân, gắn bó mật thiết với quyền và lợi ích của nhân dân. Mọi sự chỉ đạo, lãnh đạo của Ðảng đối với Nhà nước đều vì yêu cầu, nguyện vọng, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân để xây dựng một nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Thực tế cho thấy, với sự lãnh đạo đúng đắn, tài tình của Ðảng ta, Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam ngày càng được hoàn thiện và hoạt động ngày càng hiệu quả, đáp ứng ngày càng tốt quyền dân chủ của nhân dân. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam không thực hiện tam quyền phân lập là do mọi quyền lực của Nhà nước đều là của nhân dân, tập trung ở nhân dân nên không thể phân chia, tách rời.
Tuy nhiên, để bảo đảm hiệu quả hoạt động của Nhà nước nhằm bảo vệ và thực hiện tốt nhất các quyền dân chủ của nhân dân, giữa 3 quyền: Lập pháp, hành pháp, tư pháp vẫn có sự phân công, phối hợp, và tăng cường kiểm soát một cách hiệu quả. Như vậy, nhà nước mà Việt Nam đang xây dựng và hoàn thiện có đầy đủ các đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền, hơn thế còn mang những đặc trưng ưu việt khác biệt để bảo đảm đó là nhà nước pháp quyền XHCN dân chủ, tiến bộ, văn minh, thật sự của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
Theo TS HOÀNG THỊ KIM OANH (NDO)