Lá dong ngày Tết

(GLO)- Bánh chưng, bánh tày là món ăn truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán của người Việt Nam. Để có được những cặp bánh chưng xanh ngon, mang đậm hồn quê dân dã thì lá dong là một trong những vật liệu thiết yếu góp phần làm nên món ăn độc đáo của dân tộc.

Những ngày cuối năm, lá dong đã được bày bán rất nhiều tại nhiều địa điểm trên địa bàn TP.Pleiku. Những người bán hàng tại đường Trần Phú, Hai Bà Trưng hay trong Trung tâm Thương mại Pleiku cho biết: Năm nay lá dong chủ yếu được nhập từ An Khê (Gia Lai) và Quảng Ngãi. Sau khi phân loại lá dong và làm vệ sinh để lá được sạch đẹp, bắt mắt khách thì họ chia ra thành từng chục, từng trăm lá/bó.
 

Giá bán lá dong cũng bao gồm 3 loại: loại lá dong lớn 100 ngàn đồng/trăm lá; loại trung bình giá 80 ngàn đồng/trăm lá; loại bé 60 ngàn đồng/trăm lá. Chị Tâm (Huyện Chư Pah) bán lá dong tại đường Trần Phú vui vẻ nói: “Năm nay tôi nhập lá dong từ Quảng Ngãi lên bán. Mấy ngày trước khách từ các huyện lên mua nhiều lắm. Hôm nay là ngày gần cuối của năm nên ít khách mua hơn. Lá dong năm nay được nhiều người lựa chọn hơn lá chuối”.

Hiện nay có 2 loại lá dong được bày bán, đó là lá dong trồng và lá dong rừng. Để có bánh chưng ngon và đẹp mắt, lá dong phải to bản, đều nhau, không bị rách và có màu xanh mướt. Năm nay, bên cạnh nhiều gia đình lựa chọn cách đặt mua bánh để sử dụng trong ngày Tết vì sự nhanh gọn, tiết kiệm thời gian thì một số đông gia đình vẫn quây quần bên nhau gói bánh chưng, tạo không khí đầm ấm cho gia đình trong những ngày Tết.
 

Ngay từ những ngày 25, 26 Tết (Âm lịch) đã có rất nhiều khách hàng tìm mua lá dong về để chuẩn bị gói bánh. “Mặc dù ngày 28 Tết nhà tôi mới gói bánh nhưng tôi đã tìm mua lá dong từ ngày 26 Tết. Mua sớm như vậy thì mới mua được lá to và đẹp. Sau đó, đem về nhà ngâm gốc lá xuống nước sẽ làm cho lá vừa giữ được màu xanh tươi lại có độ dẻo, khi gói bánh sẽ dễ dàng hơn”.- chị Trần Thị Thủy (huyện Chư Sê) cho biết.

Sau khi chọn được những lá dong ưng ý nhất, trước khi tiến hành gói bánh, lá dong phải được rửa từng lá thật sạch hai mặt và lau thật khô, như vậy bánh chưng sẽ đỡ bị mốc về sau. Tiếp theo phải cắt lột bỏ bớt cuống dọc sống lưng lá để lá bớt cứng, để ráo nước và chờ các nguyên liệu khác như gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn… hoàn thành để có thể tiến hành gói bánh.
 

Rải lạt xuống mâm tròn tạo hình chữ thập. Đặt 2 chiếc lá dong lên trên lạt, nằm chồng lên nhau, chú ý phải quay mặt trên của 2 lá ra phía ngoài và mặt kém xanh hơn vào trong. Tiếp tục 2 lá rải như lượt đầu nhưng vuông góc với lượt đầu, nhưng lần này lại phải làm ngược lại, quay mặt trên lá lên trên, mặt kém xanh hơn, úp xuống dưới. Có như vậy bánh mới có được màu xanh đẹp mắt và hấp dẫn.

Bà Lã Thị Hương (Ia Băng- Chư Prông) cho biết: “Mỗi chiếc bánh chưng phải được gói bằng 4 lá dong to bản và có màu xanh thẫm, còn bánh tày thì chỉ gói bằng 3 lá. Đặt lá dong, cho 1 bát gạo nếp, ít đậu xanh dàn mỏng đều lên gạo, xếp 2 miếng thịt vào giữa rồi tiếp tục cho nốt phần đậu còn lại, phủ gạo nếp lên trên cùng. Cuối cùng, bẻ gập lá gói vuông, cao thành, buộc lạt chéo chữ thập. Như vậy là hoàn thành một chiếc bánh chưng”.
 

Lá dong còn được tận dụng khi nấu bánh chưng, bánh tày. Sau khi xếp bánh vào nồi, lấy một ít lá dong lót một lớp dày ở đáy nồi, như vậy những chiếc bánh  hình tượng “Trời tròn Đất vuông” được cách ly hoàn toàn với đáy nồi. Bánh chưng phải gói kín, vuông, đều và đẹp. Khi bóc, bánh phải có màu xanh của lá dong, vị thơm ngon của đậu xanh, thịt, hạt tiêu... Có như vậy bánh chưng mới trở thành món ăn dân dã truyền thống của dân tộc.

Lá dong góp phần làm đẹp cho hương vị ngày Xuân, là hình ảnh đoàn tụ gia đình bên bếp lửa hồng ấm áp. Lá dong cũng là hình ảnh đặc trưng không thể thiếu của Tết Việt.

Trần Dung