(GLO)- Nói là mùa chuối Tết, nhưng thật ra chuối ra hoa, kết trái và cho thu hoạch cả 4 mùa trong năm. Chỉ sau khi trồng chừng 6 tháng, chăm bón đúng mức thì chuối đã có thể cho quả. Chuối có vô số loài, là tôi nghĩ vậy, cũng chẳng biết chuối có mặt trên đất nước ta tự bao giờ và từ đâu. Khi còn nhỏ, ở quê, trong những ngày rằm, mùng 1, ngày giỗ chạp, nhất là ngày Tết cổ truyền, mẹ tôi cũng như mọi nhà trong làng đều tìm mua vài ba nải chuối để chưng lên bàn thờ, nếu ngay dịp ấy vườn nhà chưa có chuối đến kỳ thu hoạch.
Loại chuối mà tôi nói đến là chuối mốc, có lẽ do da nó khi chưa chín có màu mốc xanh. Ngoài ra, còn có một loại chuối nữa cũng để chưng lên bàn thờ là chuối cau, còn có tên là chuối ngự. Tương truyền rằng, loại chuối này rất quý, rất ngon, ngày xưa là chuối... tiến vua, nên gọi là chuối ngự (?). Trong vườn mỗi gia đình ở quê tôi dù nhà khá giả hay nghèo kém cũng đều có vài ba bụi chuối các loại nói trên. Cho tới ngày nay, người dân quê tôi vẫn còn giữ nếp “xưa bày nay làm”. Nhiều nhà đất vườn rộng còn trồng thêm vài loại chuối khác như chuối hột, còn gọi là chuối chát; chuối già hương... Chuối chát thường dùng ăn sống cùng các loại rau hoặc nấu với cá, lươn, chình, chạch... Cũng có thể để cho quả già, chín thì cắt lát phơi khô ngâm rượu, chữa bệnh xương khớp, dạ dày. Cây chuối chát non còn dùng để xào xáo với một số thịt, nhộng, đặc biệt ngày nay trong các nhà hàng hạng sang còn có món “hà nàm” chuối chát làm nộm rất đắt tiền. Chuối già hương thì chỉ ủ chín ăn dần sau các bữa cơm hoặc sau khi lao động mệt nhọc.
 |
| Người dân đợi thương lái đến mua chuối. Ảnh internet |
Còn nhớ, ngày tôi về nhận công tác ở Chư Sê cách đây vài mươi năm đã thấy bà con Bahnar ở đây trồng nhiều chuối mốc. Được biết, so với các loại chuối khác, vùng đất này khá phù hợp với loại chuối mốc. Dễ trồng, không cần chăm sóc, trồng vào mùa nào cũng được, trên đất rẫy cũ hoặc bên bờ suối, bìa rừng, trong vườn... chuối vẫn phát triển và cho năng suất cao, mỗi buồng có thể cho hàng chục nải. Nhiều khi chuối chín trên cây, bà con ngại thu hoạch thì lại thành mồi cho chim, sóc. Hỏi ra mới biết, chuối bán ít người mua hoặc mua rất rẻ, chẳng bõ công thu hái. Còn ăn thì không ngon, ăn nhiều lại ngán. Ở các xã như: Ayun, Al Bá, Ia Tiêm, Bờ Ngoong... khí hậu và đất đai rất phù hợp cho việc trồng chuối mốc. Tôi khuyến khích bà con nông dân trồng nhiều loại chuối này. Giải thích cho bà con hiểu vì sao lại trồng loại chuối ấy, rồi người dân cũng dần hiểu ra và hiện nay nếu có dịp về lại các xã nói trên (trừ xã Ayun) chúng ta sẽ thấy bà con trồng chuối mốc không chỉ trong vườn, ngoài rẫy mà thỉnh thoảng ta bắt gặp có những quả đồi trồng toàn chuối mốc.
Chuối mốc của vùng này nhiều năm trở lại đây được thương lái rất ưa chuộng. Những ngày cận rằm, mùng 1 Âm lịch, nhất là dịp Tết cổ truyền, nườm nượp những đoàn xe tải đưa chuối về vùng duyên hải miền Trung. Trên mỗi chuyến xe đò tôi về quê Bình Định, có khi cả dãy ghế phía sau, nhà xe chỉ dùng để chở chuối mốc. Tôi khẳng định, chuối mốc ở vùng đất tôi vừa nói trên do chính tay bà con đồng bào Bahnar trồng là chuối sạch, không có bất cứ loại phân hóa học hay hóa chất độc hại nào. Người quê tôi vô cùng kiêng kỵ khi bày trên bàn thờ những loại đồ... không sạch, đồ giả, đồ nhựa trong những ngày Tết, ngày giỗ chạp tổ tiên, ông bà. Hiện nay, trên nhiều vùng đất ở Gia Lai, các nhà đầu tư lĩnh vực nông nghiệp cũng đã phát triển những diện tích đáng kể trồng các loại cây ăn trái, trong đó có chuối. Nhưng những loại chuối “công nghiệp”, chuối “hàng hóa” ấy chỉ để bán ra nước ngoài theo đơn đặt hàng, chưa thấy chúng xuất hiện trên bàn thờ của nhiều gia đình.
Trên bàn thờ gia tiên trong 3 ngày Tết cổ truyền ở đất Việt gần như không bao giờ thiếu vắng nải chuối. Nải chuối trên bàn thờ nói lên nhiều ý nghĩa, người nông dân ở mọi miền quê chắc không lạ lẫm về điều này. Cho nên, việc đưa những thành tựu khoa học công nghệ vào nông nghiệp là sự phát triển đúng hướng, phù hợp với thời đại 4.0, làm cho nông thôn, nông dân và nông nghiệp từng bước đổi thay, làm giàu nhanh và bền vững. Nhưng ai bảo nông dân trồng những loại cây trái “thuần Việt” không thể làm giàu, không thành triệu phú, tỷ phú?
Tết Canh Tý 2020 đã cận kề, trên các cung đường đã tấp nập các phương tiện vận tải hành khách và hàng hóa. Trong đó, chuối mốc là một loại “hàng hóa đặc biệt” dành cho việc thờ cúng tổ tiên trong 3 ngày Tết cũng được các chủ phương tiện ưu tiên vận chuyển về xuôi. Tết năm ngoái, trong vườn nhà, chuối mốc chưa cho quả nên từ quê tôi nhắn lên cho bạn ở Gia Lai nhờ mua gửi về 2 buồng chuối đẹp. Giá của nó không hề rẻ tí nào và cũng không đủ biếu mỗi nhà bà con hàng xóm để có thêm một nải trong mâm cúng ngày Tết.
BÍCH HÀ
