Hít hà cái mát mẻ của mênh mông lòng hồ Ya Ly trong gió chiều, tôi theo con thuyền nhỏ của gia đình người Gia Rai bên làng Chờ đi đặt lưới. Mặt trời thấp dần phía núi, đám mây ửng hồng phản chiếu xuống lòng hồ lấp loáng, khiến cho phong cảnh nơi đây thật hữu tình. Trong thinh không, tôi nghe rõ những thanh âm khuơ mái chèo gọi cá và cả tiếng chuyện trò í ới của gia đình nào đó đang thả lưới ở phía đằng xa.
Càng về chiều, mặt nước trên lòng hồ càng thẫm lại và đó đây thêm những chiếc thuyền cá như nét chấm phá cho bức tranh phong cảnh vốn tĩnh lặng, yên bình thêm phần sống động. Bên này, bên kia, đằng xa, đằng xa kia nữa…, rải rác trên khu vực lòng hồ, những chiếc thuyền cứ chầm chậm trôi và những người đàn ông da ngăm ngăm cắm cúi thả những tay lưới với bao niềm hy vọng. Không lâu nữa – tôi nghĩ, sớm mai thôi, họ cũng sẽ cắm cúi, cần mẫn như vậy, gỡ cá và khoang thuyền ăm ắp cá tôm…
Như để giúp tôi hiểu hơn những ân tình, chị chủ thuyền vừa phụ chồng thả lưới vừa ngoái lại kể chuyện về lòng hồ như một đặc ân của thiên nhiên dành cho người dân nơi đây. Chẳng phụ tấm lòng và sự cần cù, chăm chỉ, lòng hồ Ya Ly mang phù sa, lộc cá tôm nuôi sống bao người nơi đây. Mùa khô, lòng hồ thu hẹp lại, lững lờ chầm chậm trôi. Dân làng tranh thủ trồng thêm cây mì, cây ngô bên vạt bãi bồi. Chẳng tưới tắm, chăm bón nhiều mà cây tốt tươi, mùa nào cũng bội thu lắm. Còn đến mùa mưa, nước dềnh dàng lên bờ, mải miết chảy, cung cấp thêm nguồn dinh dưỡng, để từng đàn cá chép, cá trôi, cá diếc… béo mập tung tăng, vượt dòng vào mùa sinh sôi nảy nở. Con nào con nấy béo mập óng ánh vảy bạc. Ai nấy đều gọi mùa này là mùa cá hồ, cá đập của Ya Ly đấy em.
| Chiều về trên lòng hồ Ya Ly. Ảnh: N.P |
Như nhà chị mới biết thêm nghề đánh bắt cá tự nhiên trên lòng hồ mấy năm nay. Cũng nhờ bà con trong làng bày vẽ, anh chị làm theo. Dành dụm được ít tiền sau mấy mùa trồng cây lúa, cây mì, chị bàn với anh sắm chiếc thuyền, vài tay lưới. Chiều chiều, vợ chồng anh chị, có hôm thêm cả cậu con trai lớn nữa cùng nhau đi thả lưới, sáng sớm sau thu về cũng được mớ cá tôm, dành in ít cho bữa ăn gia đình, còn lại bán để có thêm đồng tiền mua gạo mắm, mua áo quần sách vở cho tụi nhỏ đến trường… Cá thu về chẳng phải đưa đi bán đâu xa, có người thu mua ngay tại bến. Cũng nhờ vậy mà gia đình khấm khá hẳn, có thêm đồng ra đồng vào, ai ai cũng vui.
Nhưng mà, phải chăm chỉ, chịu khó và phải biết bảo vệ nguồn nước, nguồn cá nữa đấy. Vì nguồn cá tôm tự nhiên không phải là vô tận. Như nhà chị không phải lúc nào đi đánh bắt cá tôm cũng được nhiều. Có hôm chỉ đủ ăn. Hôm thì mưa lớn quá, nước chảy xiết đành phải nghỉ. Những tháng ngày mưa, thủy điện tích nước, mưa đều đều, nước về, cá về. Cá thát lát dèn dẹt; cá rô đồng màu đen đen; cá diếc, cá trắm, cá chép, cá trôi vảy bóng mượt lấp loáng ánh bạc. Đã có lần anh chị còn đánh bắt được loài cá quý như lăng nha, anh vũ…, chỉ cần đôi con là đã có tiền triệu trong tay.
Cũng nhờ cá tôm tự nhiên của lòng hồ mà bữa cơm nhà anh chị xôm tụ hẳn. Nào cá kho, cá canh, cá nướng, cá chiên, tép rang…, được thức gì chị làm thức đó, đổi món cho cả nhà thưởng thức chút lộc lòng hồ ban.
Thả xong mấy tay lưới, anh chở chị và chúng tôi về lại nhà rồi tất tả ra lại lòng hồ. Chị đãi chúng tôi món cá nướng. Mớ cá đủ loại anh mới gỡ lưới lúc sáng, chị làm sạch sẽ, ướp ít muối ớt, dầu… nướng trong lửa than. Gạt bỏ lớp vảy sem sém cháy, cá vàng đều. Lấy đôi đũa gỡ nhẹ bên trong, thịt cá trắng ngần, đưa lên miệng nhấm nháp, cảm giác vị ngọt tự nhiên của cá cộng chút gia vị chị ướp thấm đều, sao mà ngon. Loay hoay bên bếp, chị chất phác bảo, đãi khách xa lên mà đạm bạc quá. Tôi cười, đặc sản ít được dịp thưởng thức đấy chị. Cá tự nhiên lòng hồ Ya Ly về phố Kon Tum chuộng lắm. Có loại giá đắt gấp đôi mà chẳng có để mua. Nay được cùng chị và mấy nhỏ xúm xít bên bếp than đỏ rực, hơi ấm từ bếp than, hương thơm và vị mặn mà từ cá nướng… như đánh thức tất cả các giác quan.
Tận hưởng khung cảnh yên ả, hữu tình của lòng hồ Ya Ly khi chiều về, được sống cùng không khí nồng ấm, sum vầy, chân chất của gia đình chị bên bếp lửa than chiều muộn, tôi cảm nhận rõ cuộc sống trôi đi thật yên ả, hiền hòa, thanh bình. Thanh bình, hiền hòa như chính con người và mảnh đất nơi đây.
https://www.baokontum.com.vn/xa-hoi/chieu-ve-tren-long-ho-ya-ly-20517.html
Theo NGUYÊN PHÚC (baokontum)