Khi Fidel Castro khóc ở Quảng Trị

Chủ tịch Fidel Castro đã ra đi nhưng những kỷ niệm về vị lãnh tụ kiệt xuất dù cách xa nửa vòng Trái đất vẫn luôn sống mãi trong lòng nhiều thế hệ người Việt Nam.

Lãnh tụ Fidel Castro phất cao lá cờ bách chiến, bách thắng lấp lánh huân chương của đoàn Khe Sanh, quân Giải phóng Huế - Ảnh: TTXVN

Chuyến đi lịch sử của Fidel Castro vào vùng giải phóng Quảng Trị vào tháng 9-1973 là một dấu ấn đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam - Cuba trong những tháng năm đạn bom khốc liệt.

Còn với bà Nguyễn Thị Hương, một phụ nữ Quảng Trị, nếu không gặp được Fidel trong chuyến thăm lịch sử ấy, có lẽ bà đã không còn sống đến hôm nay.

“Ân nhân Fidel”...

Đang tầm giấc trưa, tôi gõ cửa ngôi nhà nhỏ trên đường Đặng Tất, TP Đông Hà (Quảng Trị). Người phụ nữ mở cổng và khi nghe tôi nói “ông Fidel mất rồi”, gương mặt bà chợt thảng thốt: “Tui mới gửi thư cho ông tháng trước thôi mà, tuần trước coi tivi còn thấy Chủ tịch nước thăm ông”.

Một người phụ nữ bình thường nhưng có mối liên hệ đặc biệt với lãnh tụ của đất nước Cuba hẳn là một chuyện lạ. Đó là một chuyện gần như cổ tích với người phụ nữ này vào 43 năm trước, khi đó bà là một thiếu nữ 16 tuổi, nữ đoàn viên Đoàn Thanh niên lao động ở thôn Liêm Công Tây, xã Vĩnh Thành (huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị)...

Ngày 15-9-1973, đoàn xe chở Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Thủ tướng Fidel sau khi thăm vùng giải phóng hướng ra Vĩnh Linh. Đoàn xe vừa lăn bánh tới cầu Hiền Lương thì cách đó chừng 500m, trên cánh đồng xã Vĩnh Thành cạnh quốc lộ 1, một tiếng nổ chát chúa vang lên.

Có nhiều tiếng la hét hoảng loạn. Cô gái bị thương ôm lấy vùng bụng lảo đảo chạy tới vệ đường quốc lộ thì ngã vật ra. Đoàn xe khi đó cũng vừa tới.

“Khi đó tôi sắp ngất vì mất quá nhiều máu, không còn nhớ gì nữa, chỉ thấy dáng một người rất cao lớn cúi xuống gần bên tôi” - bà Hương, người đang kể lại câu chuyện của mình vào buổi chiều 15-9-1973, khi ấy là một nữ đoàn viên thanh niên đang tham gia chiến dịch lấp hố bom trả lại mặt bằng để có ruộng cày cấy.

Những hố bom chi chít trên cánh đồng được các thanh niên trong chi đoàn phát động đi lấp từ 4 giờsáng.

“Sau này tôi mới được nghe mọi người kể lại như thế-bà Hương tiếp tục câu chuyện - Người đàn ông cao lớn đó chính là Fidel Castro, chứng kiến cảnh tôi đang bê bết thương tích máu me do quả bom bi phát nổ, ông đã bật khóc”.

Chuyến thăm vùng giải phóng Quảng Trị quá nhiều ấn tượng với Fidel, nhưng vụ tai nạn bất ngờ gây thương tích cho cô gái 16 tuổi khiến ông xúc động mạnh.

Những bác sĩ tháp tùng đoàn đã kịp thời sơ cứu cho Hương và cho xe trong đoàn đưa cô về Bệnh viện A của đặc khu Vĩnh Linh bấy giờ đặt ở xã Vĩnh Tú để phẫu thuật.

Khi về đến bệnh viện, các bác sĩ quyết định phẫu thuật nhưng lượng máu cho ca phẫu thuật không đủ, lại chính một chiếc xe trong đoàn tùy tùng chạy khẩn cấp ra Bệnh viện Đồng Hới để lấy máu mang vào.

Quả bom bi định mệnh ấy làm Hương bị đứt 8 đoạn ruột, đứt động mạch, êkip bác sĩ của bệnh viện vùng tuyến lửa đều là những bác sĩ dày dạn kinh nghiệm nên đã cứu cô thoát chết.

Hơn một tháng sau, sức khỏe tạm ổn và được xuất viện về nhà, Hương càng bất ngờ hơn khi xe của bệnh viện đưa thẳng cô từ bệnh viện về trụ sở UBND xã Vĩnh Thành.

“Ở đó có thêm vài người dân trong thôn Liêm Công Tây của tôi, tất cả đều được nhận quà của Fidel gửi, một số kẹo bánh và thuốc men. Phần quà của tôi có khá nhiều thuốc bổ, và nhất là tấm danh thiếp rất đẹp với hoa văn in chìm có dòng chữ “CMDTE. FIDEL CASTRO RUZ” phía dưới là dòng chữ mà tôi được dịch cho nghe là Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba” - bà Hương kể tiếp.

Năm 1985, bà Hương có nhận được thư của Đại sứ quán Cuba tại Hà Nội chuyển lời của Fidel muốn bố trí cho bà sang Cuba một chuyến để kiểm tra sức khỏe và an dưỡng nhưng thời điểm đó bà đang sinh đứa con gái út, vậy rồi ước mong được gặp ân nhân của bà đã không thực hiện được...

Hơn cả tình hữu nghị

Trở lại với câu chuyện “gửi thư thăm Fidel”, bà Hương kể thỉnh thoảng các cơ quan trong tỉnh vẫn có người tham gia vào đoàn công tác sang Cuba, và bà luôn có một chút quà nhỏ gửi cho “ân nhân Fidel”.

Mấy năm trước, trong chuyến đi của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, bà gửi sang một ít hồ tiêu làm quà.

Còn vài tháng trước, khi ông Hoàng Đức Thắng, chủ tịch Ủy ban MTTQ VN tỉnh (nay là trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị), có chuyến công tác sang đó, bà cũng gửi thư nhờ ông Thắng chuyển lời hỏi thăm đến Fidel.

Ông Lê Mạnh Kết, chồng bà, cũng bất ngờ khi nhận tin “bác Fidel” đã ra đi.

Ngồi cùng vợ trong phòng khách, bật máy tính lên theo dõi tin tức về Fidel trên các báo, vừa chỉ tay lên bức tường nơi có ảnh cưới ba đứa con gái của ông bà, ông Kết bảo: “Không có Fidel ngày đó chắc bà xã tui đã không sống được và tui cũng không thể có được một gia đình như hôm nay, con cái đều phương trưởng, hạnh phúc”.

Nhưng câu chuyện về cô gái trên vĩ tuyến 17 bị thương không chỉ dừng ở đó. Chứng kiến những thương tích chiến tranh gây ra cho người dân trên vùng đất lửa, Fidel đã quyết định dành một món quà tặng đặc biệt và thiết thực cho nhân dân trong vùng.

Ngay sau chuyến đi, Thủ tướng Fidel gọi đại sứ Cuba tại Việt Nam cùng đi với đoàn để chỉ đạo việc có kế hoạch giúp xây dựng một bệnh viện hiện đại để chữa bệnh cho người dân sau chiến tranh.

Không lâu sau đó, chỉ đạo của Fidel đã thành hiện thực, một bệnh viện mang tên Việt Nam - Cuba được chọn đặt tại thị xã Đồng Hới, tỉnh lỵ tỉnh Quảng Bình.

Ngày 19-5-1974, lễ khởi công xây dựng bệnh viện hữu nghị được tiến hành và gần 40 năm qua, kể từ ngày đi vào hoạt động, Bệnh viện Việt Nam - Cuba ở Quảng Bình đã như một cột mốc tin yêu của mối tình hữu nghị đặc biệt giữa hai quốc gia mà người anh em Cuba đã dốc lòng san sẻ.
 

Bà Hương, người được Fidel bất ngờ cứu sống trong chuyến thăm Quảng Trị của ông 43 năm trước, cùng chồng theo dõi tin tức về sự ra đi của Fidel

“Thật tình nếu không có những chuyến xe chở về bệnh viện, chạy ra Đồng Hới lấy máu và nhất là “chỉ đạo” của bác Fidel, chắc chắn tôi đã chết vì vết thương quá nặng.

Những ngày nằm viện, các bác lãnh đạo của Khu ủy Vĩnh Linh đến thăm và nói cho tôi hay rằng khi đó Fidel đã hỏi đi hỏi lại là bệnh viện có đảm bảo cứu được cô gái trẻ này không? Nếu quá khả năng thì ông sẽ tìm cách đưa tôi lên tuyến trên có điều kiện y tế tốt hơn.

Tôi không thể nghĩ rằng một lãnh tụ như Fidel, giữa lúc bom đạn như thế vẫn có thời gian quan tâm đến một người dân bị tai nạn mà ông bất ngờ chứng kiến”.

Theo Tuoitre