10 năm qua, trên hành trình tìm kiếm, quy tập, hồi hương liệt sĩ Việt Nam hy sinh tại Campuchia, hầu như không có phum, sóc nào ở các tỉnh Rattanakiri, Stung Treng, Preah Vihear lại không in dấu chân thầm lặng, những giọt mồ hôi vất vả của cán bộ, chiến sĩ Đội K52 (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Gia Lai).
Chục năm trở lại đây, cứ vào độ tháng 10, 11, tức là lúc mùa khô vừa tới, những người dân huyện Chư Prông và Đức Cơ sống dọc hai bên quốc lộ 19B lại chứng kiến đoàn xe chở cán bộ, chiến sĩ Đội K52 nối nhau lên biên giới sang Campuchia, bắt đầu mùa tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đầy khó khăn, gian khổ.
Trăm khó, ngàn nguy
“Vất vả lắm anh ạ!”- Trung úy Nguyễn Trọng Sơn, một trong số ít những người ở Đội K52 tham gia “đủ” 10 mùa tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ năm 2001 đến nay tâm sự với chúng tôi về cuộc sống của anh em những ngày làm nhiệm vụ trên đất bạn. Anh kể, địa điểm đóng quân của đội thường là vùng rừng núi nên chuyện rắn rết, bọ cạp bò vào trại, chui vào quần áo, ba lô, chăn màn là chuyện thường xuyên xảy ra, nhất là vào cuối mùa khô, khi bắt đầu xuất hiện những cơn mưa giông. Khá nhiều anh em trong đội từng bị rắn độc cắn nhưng may mắn là đều được cứu chữa kịp thời. Duy chỉ trường hợp Đại úy Lê Xuân Hạnh, bị rắn cắn năm 2002 là không qua khỏi.
 |
| Cán bộ, chiến sĩ Đội K52 đang tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tại Campuchia. |
Một mối lo ngại nữa mà cán bộ, chiến sĩ Đội K52 thường gặp là bệnh sốt rét. Theo Trung úy Võ Văn Phượng- y sĩ của đội, những năm trước đây, anh em bị sốt rét rất nhiều. Nguyên nhân là do sống trong rừng rậm, nhiều muỗi. Nguồn nước sông, suối mà anh em dùng sinh hoạt hàng ngày cũng hay có ký sinh trùng sốt rét. Ngoài ra, anh em còn bị lây sốt rét khi sống gần người dân ở những vùng có dịch. Ngay như mùa khô 2010-2011 mới đây, tổ công tác gần 30 cán bộ, chiến sĩ nằm ở xã Ô Cha Long, huyện Xiêm Bột, tỉnh Stung Treng bị sốt rét hàng loạt phải di chuyển đến địa điểm khác đóng quân.
 |
| Đưa hài cốt liệt sĩ về nơi tập kết. |
Hết mình với nhiệm vụ
Tham gia đội tìm kiếm, quy tập liệt sĩ Việt Nam tại Campuchia từ năm 2005, Trung úy Võ Văn Phượng tâm sự: Có sang đây mới hiểu hết sự ác liệt của chiến tranh chống Mỹ và cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới mà cha anh mình đã tham gia. Càng hiểu, anh em càng thấy thương những liệt sĩ mấy chục năm nay nằm lại trên đất bạn, lạnh lẽo giữa đất đá, cỏ cây. Thỉnh thoảng, anh em bắt gặp những gia đình vất vả vượt hàng ngàn cây số từ Việt Nam sang với khao khát tìm được mộ cha anh. Điều này đã trở thành nguồn thôi thúc anh em trong đội nỗ lực, quyết tâm tìm kiếm, quy tập, đưa các liệt sĩ về đoàn tụ với quê hương, gia đình. Thượng tá Vũ Văn Sơn cho biết: “Anh em hăng hái lắm, làm việc cả ngày thứ bảy và chủ nhật là điều bình thường”.
Bên cạnh nhiệt tình có thừa, điều mà cán bộ, chiến sĩ Đội K52 luôn tâm niệm, ấy là trong khi tìm kiếm mộ liệt sĩ phải tuyệt đối không để sót, không để thiếu. Cẩn trọng với từng nhát cuốc, mũi xẻng, mỗi khi phát hiện thấy di hài của liệt sĩ, anh em cẩn trọng nhặt từng mẩu xương, giữ những hiện vật còn lại từ cái cúc áo, chiếc thắt lưng đến cuốn sổ, viên thuốc… rồi gói ghém cẩn thận. Mỗi khi cảm thấy áy náy chưa tìm hết mộ ở một điểm nào đó, anh em bảo nhau phải phát cây tìm rộng ra xung quanh, đào sâu xuống cho đến khi nào tìm thấy, hoặc chắc chắn là không còn dấu vết mới thôi.
 |
| Đón hài cốt liệt sĩ về an táng tại Nghĩa trang Liệt sĩ Đức Cơ. Ảnh: Tiến Dũng |
Một mùa khô nữa lại sắp đến. Những người lính Đội K52 lại đang âm thầm chuẩn bị xe cộ, máy móc, cuốc xẻng để tiếp tục lên đường sang Campuchia thực hiện nhiệm vụ gian khó nhưng vinh quang.
Tiến Dũng*
