Rơ Châm Van: "Truyền lửa" đam mê cồng chiêng

(GLO)- Anh Rơ Châm Van (làng Bồ 1, xã Ia Yok, huyện Ia Grai, Gia Lai) được mọi người biết đến không chỉ là một Bí thư Đoàn xã năng động mà còn là một người chỉnh chiêng giỏi khi tuổi đời chưa đến 30. “Mình biết đánh chiêng từ năm 12 tuổi và biết chỉnh chiêng lúc 20 tuổi. Mình không nhớ đã lấy lại âm thanh chuẩn cho bao nhiêu chiếc chiêng nhưng để làm việc này cho thật tốt thì mình còn phải học và rèn luyện nhiều hơn nữa”-anh Rơ Châm Van bày tỏ.

Người thổi hồn chiêng

Từ nhỏ, cậu bé Rơ Châm Van đã tiếp xúc với cồng chiêng qua các lễ hội của làng. Âm thanh cồng chiêng lúc trầm lúc bổng tạo nên từ bàn tay của các nghệ nhân đã hút hồn Rơ Châm Van, khiến cậu bé đam mê từ lúc nào không hay. Được trời phú cho đôi tai thính và bàn tay khéo nên chỉ nhìn và nghe các nghệ nhân, trai làng chơi là Van có thể đánh lại được. “Mặc dù lúc đầu còn nhiều tiết tấu sai, nhưng dần dần mình đã biết đánh nhiều bài chiêng truyền thống của dân tộc. Năm 12 tuổi, mình đã chơi thuần thục nhiều bài chiêng để biểu diễn trong mỗi dịp lễ hội của làng”-anh Rơ Châm Van chia sẻ.
 

Anh Rơ Châm Van là người chỉnh chiêng giỏi của làng Bồ 1 (xã Ia Yok, huyện Ia Grai). Ảnh: P.L

Đặc biệt, bố của Van là ông Rơ Châm Nguốp là nghệ nhân Jrai chỉnh chiêng giỏi. Được theo bố đi chỉnh chiêng khắp nơi và được chỉ dạy cách chỉnh, Van say sưa học. Van còn được xã tạo cơ hội đi học lớp chỉnh chiêng do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức dưới sự hướng dẫn của thầy Nay Phai. Nhờ sự kiên trì cùng với đôi tai thẩm âm tinh tế, Rơ Châm Van đã biến những chiếc chiêng lạc điệu trở lại âm thanh trong trẻo, trầm ấm vốn có của nó. Những chiếc chiêng bị lệch âm, Van chỉ cần nghe là phát hiện ra ngay. Van cho biết: “Cồng chiêng cũng như các nhạc cụ hiện đại, có thanh âm để tạo nên một bản nhạc. Muốn chỉnh đúng thanh âm thì phải có nhiều chiêng đánh cùng lúc thì mới phát hiện tiết tấu nào đúng, tiết tấu nào sai”.

Rơ Châm Van được mọi người yêu quý và xem như “báu vật” của làng. Lúc đầu, Van chỉ chỉnh chiêng cho bà con trong làng, dần dần anh được mời đi chỉnh chiêng ở những xã lân cận. Ông Rơ Châm Chang-Đội trưởng đội cồng chiêng người già làng Bồ 1, cho biết: “Những người chỉnh chiêng giỏi đều già yếu hoặc đã về với Yang hết. Ông Rơ Châm Nguốp (bố của Van) cũng đã về với Yang. Mà nghề chỉnh chiêng được xem là nghề kén người học, nhiều người học nhưng chỉ có 1-2 người thành tài. Nếu không có thợ chỉnh chiêng giỏi, những chiêng quý bị hỏng sẽ không được ngân vang. Vì thế, làng mình quý cái tài của Van lắm”.

Giữ gìn bản sắc dân tộc

Là Bí thư Đoàn xã Ia Yok, Rơ Châm Van không khỏi lo lắng mai kia thanh niên sẽ say mê âm nhạc hiện đại mà bỏ quên tiếng cồng chiêng truyền thống. Mặt khác, việc tập hợp thanh niên người Jrai tham gia các hoạt động của Đoàn trên thực tế còn nhiều  khó khăn. Vì thế, Van bàn bạc với già làng Bồ 1 và Bồ 2 thành lập đội cồng chiêng thanh niên. Bản thân anh cũng tham gia đội cồng chiêng thanh niên của làng Bồ 1. Nhờ sự tận tình thuyết phục của anh Van mà đông đảo thanh niên trong làng đều đồng tình tham gia. Nhiều người dù đã lập gia đình, bận rộn với làm rẫy nhưng đều tham gia tập luyện cồng chiêng đều đặn. Khi làng chuẩn bị có lễ hội thì các thành viên của đội đều tham gia tập luyện cả ngày lẫn đêm.

Hiện tại, làng Bồ 1 và Bồ 2 đều có đội cồng chiêng thanh niên, riêng làng Bồ 1 có thêm đội cồng chiêng trẻ em (mỗi đội gồm 20 người). Mỗi khi làng tổ chức lễ hội, đội cồng chiêng thanh niên đều được tham gia biểu diễn. Trong nhiều sự kiện văn hóa của huyện, của tỉnh, đội cồng chiêng thanh niên làng Bồ 1 đều có mặt và giành giải cao, tạo ấn tượng với người xem. Mới đây, tại Liên hoan Cồng chiêng huyện năm 2018 được tổ chức tại xã Ia Krai, đội cồng chiêng thanh niên làng Bồ 1 đã xuất sắc giành giải nhất. Em Rơ Châm Jaih-thành viên đội cồng chiêng thanh niên cho biết: “Anh Van giỏi lắm, anh ấy chỉ cho chúng em cách đánh cồng chiêng sao cho hay vừa chỉ cách biểu diễn sao cho lôi cuốn mọi người. Em sẽ cố gắng tập luyện để trở thành người đánh cồng chiêng giỏi như anh”.

Phan Lài