Ảnh ý tưởng: Sáng tạo đi đôi với trách nhiệm xã hội

(GLO)- Không chỉ phản ánh cái đẹp đơn thuần, các nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) ngày càng ý thức rất rõ trách nhiệm xã hội đi đôi với chức nghiệp. Và, thể loại ảnh ý tưởng đã “chắp cánh” cho họ thỏa sức sáng tạo, từ đó truyền tải những thông điệp đang được cả xã hội quan tâm.

1. Năm 2022 là năm thứ 2 Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) đưa thể loại ảnh ý tưởng vào Cuộc thi và triển lãm ảnh nghệ thuật Việt Nam. Theo đánh giá của Ban tổ chức, các tác phẩm ảnh ý tưởng được trưng bày và trao giải thưởng cho thấy những thể nghiệm mới, ý tưởng độc đáo thể hiện suy nghĩ, quan điểm của người nghệ sĩ trước nhiều vấn đề “nóng” trong cuộc sống và giá trị chân-thiện-mỹ. Tại Gia Lai, nhiều tác giả cũng quan tâm, thử sức ở thể loại này và gặt hái một số thành công nhất định.

Tại cuộc thi năm 2022, Hội đồng nghệ thuật đã chọn 250 tác phẩm của 187 tác giả trưng bày tại triển lãm; trong đó, thể loại ảnh hiện thực có 232 tác phẩm, thể loại ảnh ý tưởng có 18 tác phẩm. Về thể loại ảnh ý tưởng, Hội đồng nghệ thuật chỉ trao 3 giải khuyến khích (không có vàng, bạc, đồng) và Gia Lai có 2 tác phẩm đạt giải gồm: “Ước mơ vùng cao” của tác giả Trần Văn Hùng (Hùng Hoa Lư) và “Hiểm họa sử dụng điện thoại khi lái xe” của tác giả Nguyễn Ngọc Hòa (Hòa Carol).

Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Hòa Carol chia sẻ: Ảnh ý tưởng là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa ý tưởng sáng tạo và hình thức thể hiện thông qua các thủ pháp, phương tiện kỹ thuật của nhiếp ảnh. Nghĩa là, ảnh ý tưởng chấp nhận sự dàn dựng, phi thực tế, miễn là thông điệp truyền tải đủ mạnh mẽ, sắc bén, rõ ràng. Điều này phá vỡ quy chuẩn của nhiếp ảnh Việt Nam lâu nay là không chấp nhận sự can thiệp của kỹ thuật vào tác phẩm. Chính sự sáng tạo không giới hạn mà thể loại ảnh này mang lại đã khích lệ anh gửi tác phẩm tham gia dự thi.

Không ít người giật mình khi ngắm tác phẩm “Hiểm họa sử dụng điện thoại khi lái xe” của NSNA Hòa Carol. Trong ảnh là đôi vợ chồng vô tư sử dụng điện thoại khi đang lái ô tô ngang qua khu vực trường học. Họ không hề hay biết rằng, hành động đó trực tiếp đe dọa đến tính mạng cô bé học sinh đang qua đường. Vẻ thảng thốt của cô bé qua đôi mắt lộ vẻ kinh hoàng in ở gương chiếu hậu trong xe ô tô khiến người xem thót tim. Thông điệp mạnh mẽ từ tác phẩm để lại ấn tượng sâu đậm cho người xem, đó là nâng cao ý thức khi tham gia giao thông.

Trước đó, tại Cuộc thi và triển lãm ảnh nghệ thuật Việt Nam năm 2020, NSNA Hòa Carol cũng từng đạt huy chương đồng thể loại ảnh ý tưởng với tác phẩm “Nỗi đau bên trong cổ”, phản ánh tác hại của khói thuốc đối với sức khỏe con người. Ngoài ra, anh còn có 2 tác phẩm được chọn triển lãm liên quan đến chủ đề dịch Covid-19, trong đó bức ảnh chụp một em bé ngồi giữa vỏ trứng giơ tay nhận chiếc khẩu trang mang lại những cảm xúc thú vị, tái hiện một thời kỳ mà đến trẻ con mới chào đời cũng phải quan tâm đến khẩu trang. “Tuy là ảnh photoshop nhưng vẫn phải chỉn chu từ ánh sáng, bố cục cho đến màu sắc, tỷ lệ, đòi hỏi kỹ thuật “cao tay”. Có như vậy mới giúp truyền thông điệp rõ ràng, mạnh mẽ, lan tỏa đến mọi đối tượng, tầng lớp trong xã hội”-NSNA Hòa Carol cho hay.

2. Không chỉ thu hút những NSNA trẻ tuổi, năng động, thể loại ảnh kén người chơi này còn hấp dẫn nhiều tay máy kỳ cựu ở Gia Lai. Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Hùng Hoa Lư là một trong số đó. “Có thể chụp nhiều tấm, nhiều bối cảnh rồi cắt ghép bằng kỹ thuật photoshop nhưng phải khéo léo, làm sao để người xem bị thuyết phục ý tưởng gửi gắm  trong đó”-NSNA Hùng Hoa Lư chia sẻ bí quyết.

Cũng công phu và tâm huyết, người xem không khỏi rung cảm trước tác phẩm “Ước mơ vùng cao” vừa đạt giải khuyến khích Cuộc thi và triển lãm ảnh nghệ thuật Việt Nam năm 2022. Bức ảnh chụp cậu bé Jrai bay lên bầu trời cao rộng cùng chiếc chong chóng trên tay, môi nở nụ cười rạng rỡ; bên dưới là các bạn cũng đang hớn hở với chong chóng xoay tít trong gió. Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Hùng Hoa Lư chia sẻ về ý tưởng của bức ảnh: “Cuộc sống của các em nhỏ vùng dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn. Tôi muốn thông qua tác phẩm thể hiện ước mơ và khao khát của các em, đó là được bay lên, vươn cao”.

Cũng với ý tưởng hết sức bay bổng, một tác phẩm khác được anh gửi dự thi là “Cánh đồng thời kỳ đổi mới” với bối cảnh là 2 đứa trẻ cưỡi trâu bay trên mây, xa xa là nhà, là phố. Thỏa sức sáng tạo để mang lại nghệ thuật thị giác độc đáo, NSNA Hùng Hoa Lư đã dẫn dắt người thưởng lãm đi vào một thế giới tuổi thơ đầy mơ tưởng, huyễn hoặc nhưng không xa rời mong ước xã hội đổi mới.

Rõ ràng, từ phông nền hiện thực kết hợp với ý tưởng mới lạ, ảnh ý tưởng đã tạo sức hút khó cưỡng, hàm chứa những thông điệp và triết lý sâu xa. Tùy vào tư duy và quan điểm nghệ thuật của mỗi tác giả mà ảnh ý tưởng lúc thì bật lên tinh thần phản biện sắc bén, trực diện, lúc lại tìm về khoảnh khắc lắng đọng, sáng tươi. Song, tựu trung chúng đều thể hiện rõ trách nhiệm xã hội của người cầm máy. Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Hùng Hoa Lư nhìn nhận: Còn nhiều vấn đề cần được quan tâm phản ánh, ví dụ như sự phát triển của công nghệ đã làm chia cắt, mất kết nối trong quan hệ gia đình, bè bạn… “Tôi từng chứng kiến một nhóm bạn đến quán cà phê cùng nhau nhưng mỗi người chỉ cắm cúi với chiếc điện thoại riêng mình. Bữa cơm nhiều gia đình bây giờ cũng thế”-anh nêu thực trạng. Trong khi đó, NSNA Hòa Carol cũng bộc bạch dự định ấp ủ trong thời gian tới ở thể loại ảnh ý tưởng, đó là sáng tạo những tác phẩm về những vấn đề nhức nhối ở một số lĩnh vực như: giáo dục, giao thông, môi trường, nạn bạo hành trẻ em và phụ nữ…
 

 PHƯƠNG DUYÊN