Đồng vào mùa, lúa đang kỳ gặt rộ. Trời đổ mưa bay. Mẹ hết ngó ra đồng rồi nhìn xuống bụng. Cái thai ở tháng thứ chín cứ co cẳng đạp. Lại nghe tiếng con bò cái sau chuồng nghểnh cổ õm ò gọi rơm. Nếu mẹ ở cữ thì bò sẽ cần rơm, rất cần. Vậy là dù chân bước cấn bụng nhưng mẹ vẫn quảy gánh ra đồng xin rơm.
Cảnh một phụ nữ vác cái bụng thè lè ra đồng, chắc là bất nhẫn quá nên không cần xin cũng có người lấy gióng nhét đầy rơm cho mẹ. Mẹ nặng nề bước từng bước một gánh rơm về. Được nửa đường, bụng co lên từng hồi đau quặn, mẹ bình tĩnh đặt gánh xuống đứng thở. Mẹ nghĩ mình sẽ trụ được tới nhà nhưng không kịp rồi. Giữa bờ ruộng, nước ối vỡ ra. Mẹ đẻ tôi ngoài ruộng.
Sau này mẹ thường bảo tôi: khổ lúc chào đời, không giường chõng là đủ rồi, ráng học để mai mốt không phải làm nông, sống trầy trật như mẹ.
Không phải chỉ mỗi tôi mà với đứa con nào, mẹ cũng bảo ráng học chứ mai mốt khổ. Mẹ mù chữ nên không giúp các con học được, chỉ khuyên ráng. Vì các con của mẹ đứa nào cũng "phải đi học" nên mẹ khổ nhân đôi, nhân ba. Mười đứa con, cộng thêm ba tôi, lớn hơn mẹ tới mười lăm tuổi, dáng vẻ thư sinh yếu ớt, một thời đi bộ đội rồi về làm việc cho hợp tác xã, sau hết tuổi lao động là nằm nhà coi tivi. Một tay mẹ chèo chống.
Tôi lớn lên bằng ký ức những năm nhà thiếu ăn, mẹ phải ra đồng mót lúa. Lúa nhà làm đem bán lo tiền học, tiền chợ còn lúa mót gạo nát vụn để ăn. Chị em tôi nhăn nhó nếu nhai cơm gặp sạn thì mẹ bảo: ráng. Đấy là những lần trong bữa cơm mà tôi thấy mẹ lén đưa tay áo quẹt nước mắt.
Tôi học cao đẳng sư phạm dưới thị xã. Đêm ở nội trú, đang đùa giỡn với bạn bè thì nhận được tin mẹ nhập viện. Mẹ tôi xưa nay làm "lở núi lở non", nhức đầu sổ mũi hay đau vai đau cổ cũng chỉ ở nhà uống thuốc khơi khơi chứ nhất định không chịu đi viện. Những đêm trở trời, mẹ ngồi đấm thùm thụp, tôi kêu đi khám bệnh nhưng mẹ cứ gạt phắt: Già cả nên đau nhức, bệnh vặt chứ nghiêm trọng gì mà vào viện.
Mẹ "gang thép" vậy mà giờ nhập viện thì chắc là bất khả kháng rồi. Tôi mếu máo, sấp ngửa chạy ào vô viện. Mẹ tôi nằm đó, còm cõi, võ vàng. Căn bệnh xuất huyết đường ruột đã làm cơ thể người đàn bà lực điền suy sụp thê thảm.
Trên giường bệnh, mắt mẹ cứ lơ mơ rồi nhắm nghiền, người hầm hập sốt. Nằm mê man ba ngày hai đêm nhưng khi tỉnh dậy, mẹ đuổi các con về hết. Mẹ bảo đang mùa cao điểm; đứa ở nhà không thể bỏ ruộng bỏ lúa; đứa đang học hành không được bỏ trường bỏ lớp. Làm nông, ruộng vườn là tài sản lớn nhất; đi học, chữ nghĩa phải đặt hàng đầu; mẹ tự lo liệu được...
| Minh họa: Hoàng Đặng |
Tôi bất ngờ bị tai nạn nặng. Con gái hôn mê sâu hai tháng, mẹ thấp thỏm đứng ngồi. Bác sĩ vào là mẹ níu tay hỏi han, cầu xin cứu giúp.
Hơn một tháng đồng hành cùng con trong bệnh viện, hết Chợ Rẫy đến Phục hồi chức năng, Ngoại thần kinh đến Viện Mắt rồi sang đông y, mẹ không ăn cơm tiệm bao giờ. Tới bữa ăn, mẹ mua cơm cho con còn mẹ đi xin cơm từ thiện. Con gái nằng nặc bảo mẹ phải ăn cơm tiệm thì mẹ bảo trong cơn nguy khó, phải dành tiền để chữa bệnh, với lại cơm từ thiện cũng rất ngon. Bữa cơm nào mẹ cũng đút nhét nhưng con chỉ ăn được vài thìa. Mẹ ăn cơm thừa của con. Tôi "khó chịu" gắt: Con gái lớn rồi, không còn con nít con nôi gì nữa mà mẹ phải ăn đồ mứa. Mẹ xua tay: Có bà mẹ nào chẳng ăn cơm thừa của con.
Tôi ra viện thì được chồng tặng cho cái đơn ly hôn trên tòa và "khuyến mãi" cho con trai một đứa em cùng cha khác mẹ. Trở thành bị đơn của một vụ ly hôn khi những vết thương thể xác còn đau nhức, tôi thảm hại đến thân tàn ma dại. Mẹ mở cửa đón mẹ con tôi về.
Tôi đi dạy xa, mẹ ở nhà chăm cháu. Mỗi tháng lĩnh lương, tôi dúi mẹ ít tiền đi chợ, lần nào mẹ cũng đẩy lại rồi bảo mẹ có tiền, chừng nào mẹ con bây yên ổn thì cho mẹ sau.
***
Mẹ ơi, con gái xin lỗi! Bằng này tuổi đầu, khi đã làm mẹ của một đứa con, khi đã thức khuya dậy sớm trà nước cho bố mẹ người khác, khi đã đắng đót yêu và cúc cung tận tụy người đàn ông xa lạ rồi bị anh ta đá hất như cái cách người ta ném đi một miếng giẻ rách, con mới biết mình chỉ làm khổ mẹ.
Có muộn không khi sau những đổ nát của cuộc đời, con mới nhận ra chỉ mẹ là thương yêu con nhất ?!...
Theo Nguyễn Thị Bích Nhàn (NLĐO)