(GLO)- Những khu du lịch từ Bắc chí Nam như: Mẫu Sơn (Lạng Sơn), Sầm Sơn (Thanh Hóa), Đà Lạt (Lâm Đồng), Chùa Rô (An Giang)… ngập trong rác. Nam thanh, nữ tú đua nhau trèo qua hàng rào để tiến sát sân khấu, hay leo lên nhún nhảy phá nát xe ô tô trong đêm đại nhạc hội EDM diễn ra tại TP.Vũng Tàu…
Dù không còn khiến người ta sửng sốt song những hình ảnh xuất hiện trong dịp nghỉ lễ 2-9 vừa qua một lần nữa phơi bày thói quen “xấu xí” của người Việt nơi công cộng. Trong số ấy, có 3 thói quen đã được “điểm mặt, chỉ tên” là: xả rác bừa bãi, nói chuyện ồn ào và chen lấn, xô đẩy.
| |
| Ảnh minh họa |
Vài năm trở lại đây, những người mê du lịch vẫn truyền tai nhau một câu nói khá nổi tiếng khi đến một vùng đất nào đó: “Không lấy gì ngoài những bức ảnh, không để lại gì ngoài những dấu chân”. Thế nhưng, năm nào cũng vậy, cứ sau mỗi kỳ nghỉ lễ hay các sự kiện lễ hội, trên mạng xã hội và các trang báo điện tử lại nhan nhản hình ảnh về những khu du lịch, địa điểm công cộng ngập đầy rác. Chẳng nói đâu xa mà ngay tại Gia Lai, tình trạng xả rác bừa bãi cũng diễn ra thường xuyên. Chỉ cần đến các điểm du lịch, khu vui chơi như: Biển Hồ, Công viên Diên Hồng, Công viên Đồng Xanh… sau kỳ nghỉ lễ hay tới núi lửa Chư Đăng Ya mỗi mùa dã quỳ nở, ta sẽ thấy cơ man rác mà du khách bỏ lại.
Mà nào đâu chỉ mỗi dịp lễ, Tết, cũng nào chỉ riêng các điểm du lịch, khu vui chơi, xả rác bừa bãi đã trở thành thói quen hàng ngày của đại đa số người Việt. Chẳng thế mà bây giờ, đi đến đâu ta cũng thấy rác. Đến nỗi có cảm tưởng như ai cũng sẵn sàng vứt rác ra không gian công cộng chỉ cốt sao giữ riêng cho nhà cửa của mình được sạch sẽ.
Cùng với xả rác bừa bãi, người Việt còn có một thói quen xấu xí khác là nói chuyện ồn ào nơi công cộng. Trong cuốn sách nổi tiếng “Văn minh Việt Nam” xuất bản năm 1944, tác giả Nguyễn Văn Huyên đã viết: “Người nông dân Việt Nam rất thích nổi bật trước mắt kẻ khác, và thích nên danh nên giá”. Hơn nửa thế kỷ sau, điều Nguyễn Văn Huyên viết không còn chỉ đúng với người nông dân mà đúng với hầu hết người Việt Nam. Có điều, cái để nhiều người Việt tỏ ra “nổi bật trước mắt kẻ khác” lại chẳng có gì hay ho, đó là cách gây ồn ào mọi lúc mọi nơi, từ nói chuyện riêng trong lớp học, nhỏ to trong hội nghị, hội thảo hay hô hét trong quán nhậu… Sự ồn ào này với phần đông người Việt có thể là bình thường, nhưng trong con mắt người nước ngoài thì nó gây cảm giác khó chịu và khiến chúng ta ít nhiều trở nên xấu xí, lố bịch.
Một thói quen xấu xí nữa của người Việt nơi công cộng là chen lấn, xô đẩy. Có người bảo rằng, người Việt chỉ xếp hàng khi bị bắt buộc. Điều này hoàn toàn đúng bởi ở những nơi không có quy định xếp hàng, hoặc có quy định nhưng không có lực lượng kiểm soát, người Việt vẫn “mạnh ai nấy chen”. Hình ảnh này ta có thể thấy ở hầu hết các nơi, từ trường học, bệnh viện, bến xe, nhà ga, đặc biệt là các lễ hội như lễ khai ấn đền Trần, lễ hội Đền Hùng… Ai cũng muốn chọn cho mình một chỗ đứng, chỗ ngồi tốt hơn người khác; ai cũng muốn việc mình cần được giải quyết nhanh hơn người khác nên họ mặc nhiên chen lấn, xô đẩy. Đáng buồn là giải thích cho việc làm thiếu văn hóa này, nhiều người cho rằng “tại thấy ai cũng thế”.
Vì đâu người Việt lại có những thói quen xấu xí nơi công cộng như vậy? Trả lời câu hỏi này cho thấu đáo là một điều không hề dễ dàng. Nhưng theo cá nhân tôi, nguyên nhân đầu tiên là bởi người Việt vẫn chịu sự chi phối của cái gọi là “tâm lý đám đông”, nghĩa là thấy người ta làm được thì mình cũng làm được, không cần phải bận tâm cân nhắc điều đó là đúng-sai, hay-dở. Bên cạnh đó, nói theo cách của nhà văn Tạ Duy Anh trong một bài viết ngay sau vụ hôi bia ở Đồng Nai cuối năm 2013, những thói quen này hình thành là bởi nhiều người không có cảm giác “về sự xấu hổ”. Tạ Duy Anh cho rằng, “cảm giác này mang tính di truyền văn hóa, nhưng phần nhiều là do giáo dục”.
Những thói quen xấu xí của người Việt nêu trên không phải bây giờ mới được chỉ ra mà đã được nhắc đến từ lâu. Vậy tại sao nó vẫn tồn tại, vẫn diễn ra hàng ngày và chưa có dấu hiệu chấm dứt? Phải chăng là vì, như nhà văn Tạ Duy Anh viết, chúng ta còn chưa “giáo dục cho con em mình về những việc làm đáng xấu hổ mà một người có văn hóa, một công dân chân chính không được phép nhúng tay vào”?
Lê Hà