Trước đó không lâu, trong Tờ trình của Chính phủ gửi Quốc hội về Dự án Luật BHXH sửa đổi đã đưa ra 2 phương án. Phương án 1: Đối với NLĐ đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần. Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực trở đi (dự kiến 1-7-2025) thì không được nhận BHXH một lần.
Ưu điểm của phương án này là dần dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần của thời gian qua. Nhược điểm của phương án này là do chỉ áp dụng đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày luật này có hiệu lực, cho nên hơn 17,5 triệu NLĐ đang tham gia BHXH vẫn có quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần.
Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà NLĐ có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để NLĐ tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.
Ưu điểm của phương án này là hài hòa quyền lợi NLĐ và chính sách an sinh xã hội lâu dài. NLĐ hưởng BHXH một lần cũng không hoàn toàn ra khỏi hệ thống do vẫn bảo lưu một phần thời gian đóng còn lại, có nhiều cơ hội hơn đủ điều kiện hưởng lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu. Nhược điểm của phương án này là chưa giải quyết triệt để việc rút BHXH một lần theo Luật BHXH và thông lệ quốc tế; có thể xuất hiện tình trạng gia tăng NLĐ đề nghị hưởng BHXH một lần trước khi luật có hiệu lực thi hành và tình trạng hưởng BHXH một lần khi còn trẻ sẽ tiếp diễn trong tương lai.
Dĩ nhiên, quá trình dự thảo sẽ còn tiếp tục ghi nhận nhiều ý kiến, phương án và ban soạn thảo sẽ cân nhắc các yếu tố trên cơ sở khoa học và thực tiễn, đặc biệt là yếu tố bảo toàn quỹ BHXH, bảo đảm mục tiêu chính sách BHXH là trụ đỡ của hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Hơn nữa, nguyên tắc đóng - hưởng trong quan hệ giữa cơ quan BHXH và NLĐ phải bảo đảm công bằng quyền lợi, tôn trọng ý chí, nguyện vọng của người thụ hưởng cũng như cơ quan BHXH và người thụ hưởng khác, không thuộc diện nhận BHXH một lần…
Theo ông Đặng Thuần Phong, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, muốn NLĐ đóng BHXH lâu dài thì phải có chính sách hưởng lương hưu tốt hơn chính sách BHXH một lần. Nguyên tắc của chính sách BHXH là đóng - hưởng nhưng đóng nhiều mà hưởng không tương xứng cũng sẽ không khuyến khích NLĐ gắn bó với hệ thống an sinh. Do vậy, cần nghiên cứu điều chỉnh chính sách để chế độ hưu trí tốt hơn chế độ hưởng BHXH một lần nhằm thu hút NLĐ tham gia lâu dài và cần có chính sách hỗ trợ nhóm NLĐ khó khăn, tạo điều kiện cho họ gắn bó với hệ thống BHXH.
